Klątwa?

Hitler rozpętał najstraszliwszą wojnę w historii ludzkości i popełnił samobójstwo.

Juliusz Cezar, Mahatma Gandhi, Martin Luther King, John Lennon zginęli w zamachach.

Charyzmatyczna władza może być groźna dla przywódcy. Nieracjonalny podziw wyznawców przypisujący liderowi nadzwyczajne atrybuty często budzi skrajne emocje lub popycha do nierozważnych zachowań (szczególnie osobowości narcystyczne).

Były szef Enron, Jeffrey Skilling, mający tytuł MBA Harvarda, jeden z najmłodszych w historii partnerów w McKinsey, odsiaduje wyrok ponad 24 lat więzienia. Były szef WorldCom, Bernard John Ebbers, nazywany "kowbojem telekomunikacji", odbywa karę 25 lat więzienia. Obaj tak uwierzyli w swoje (nadprzyrodzone) przymioty, że stracili kontakt z rzeczywistością i doprowadzili ogromne firmy do spektakularnych upadków.

Zobacz również:

• Jak zatrzymać najlepszych?
• Bądź doceniony i doceniaj

Charyzma przywódcy połączona z widokiem rzesz wyznawców może budzić skrajne emocje wśród tych, którzy nie podzielają jego wizji. Ta emocja może popychać przeciwników do działań skrajnych, czasami dramatycznych. Zabójstwo Marka Rosiaka w łódzkim biurze PiS jest smutnym tego przykładem.

Zagrożenie, jakie niesie charyzma, może mieć źródło wewnętrzne (zadufanie, pycha, arogancja) lub zewnętrzne (atak przeciwnika). Zewnętrzne zagrożenia trudno kontrolować. Można jedynie próbować im zapobiegać. Wewnętrzne są trudniejsze, bo wymagają mądrej, głębokiej refleksji nad samym sobą. Skilling i Ebbers ulegli mrocznemu urokowi wyjątkowości. Gandhi i Jan Paweł II zapanowali nad sobą przez pokorę i ogromną wolę realizowania wspaniałej, pozytywnej wizji.

Umiejętność?

Pozostańmy przy hipotezie, że charyzma jest cechą przypisywaną przez wyznawców (a co najmniej będących pod wrażeniem) i jest produktem splotu okoliczności (trudne czasy, atrakcyjne komunikowanie porywającej wizji, wola). Czy można nauczyć się wywoływać taki splot? Wydaje się, że tak.

Trudne czasy

Czasy są zwyczajne? Kolejny kwartał sprzedaży, jeszcze jedna kampania marketingowa, doroczny wyjazd integracyjny, zamknięcie roku, wymiana przestarzałych laptopów. Oj, nudno. Odpowiedź na nudę: znajdźmy wroga.

Porywający styl komunikacji

Czy Mel Gibson w filmie "Mad Max" jest charyzmatycznym przywódcą? Nie spotkałem się z taką opinią. Natomiast scena z "Braveheart - Waleczne Serce", gdy wzywa Szkotów do walki przed bitwą pod Stirling jest - sięgając po język zarządzania - wspaniałym wzorem komunikacji służącej budowaniu percepcji charyzmatycznego przywódcy. Składa się na nią jasne wyartykułowanie potężnego w wymowie celu (wolność Szkocji), oczekiwanie niezwykłych dokonań swoich wyznawców (walka z przeważającymi siłami lepiej uzbrojonego wroga), bezkompromisowa wiara w osiągnięcie przez nich stawianych zadań (wygranie bitwy). Do komunikatu dostosowana jest forma przekazu: kontakt wzrokowy z wyznawcami, bogata artykulacja, swobodne, tchnące pewnością gesty, wyrazista mimika.

Wniosek: charyzmatycznego stylu komunikacji można się nauczyć! Pamiętajmy jednak o pozostałych warunkach.