Wskaźniki pomiaru

Przedsiębiorstwo, które chce efektywnie zarządzać kapitałem pracującym, musi posiadać narzędzia umożliwiające pomiar kapitału i progres w zakresie zarządzania majątkiem obrotowym. Podstawowe pytania dotyczą tego, jaka jest rotacja aktywów, a przede wszystkim, ile gotówki potrzebuje firma, by sprawnie działać na rynku. Odpowiedź na to pytanie daje kilka głównych wskaźników (KPI - Key Performance Indicators), które informują o tym, jak szybko firma sprzedaje produkty, kiedy uzyskuje gotówkę od odbiorców, po jakim czasie musi zapłacić dostawcom. Wskaźniki należy podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Wskaźniki zewnętrzne bazują na sprawozdaniu finansowym spółki (wysoko zagregowane dane). Dają one ogólny pogląd na temat zadłużenia, spływu należności, utrzymywania zapasów. Ich wzrost jest pierwszym symptomem zmian w sytuacji finansowej. Są one również bazą do porównań w czasie i ze wskaźnikami branżowymi.

Kierownicy działów powinni jednak zdecydowanie bardziej korzystać ze wskaźników wewnętrznych, czyli takich, które do analizy wykorzystują dane szczegółowe (faktury, wybrane konta, grupy klientów itp.). Wskaźniki wewnętrzne umożliwiają lepszą identyfikację zmian i wskazanie działań usprawniających konkretny obszar przedsiębiorstwa. Powinny one być w pełni skorelowane ze wskaźnikami zewnętrznymi, a w obu grupach muszą zostać uwidocznione wszystkie zmiany w kapitale pracującym.

Powyższe wskaźniki umożliwią dokładny pomiar kapitału pracującego i informują o postępach w zarządzaniu. Poprawa ich wartości wymaga od przedsiębiorstwa podjęcia działań mających na celu lepsze zarządzanie składowymi kapitału. W przypadku zarządzania zapasami może to być lepsze planowanie produkcji, które ma wpływ na zapasy produktów gotowych czy outsourcing części zapasów. Poprawa rotacji należności wymaga skuteczniejszej kontroli kredytowej odbiorców, stosowania zachęt do szybszej zapłaty za należności (skonto za wcześniejszą zapłatę). Rotację zobowiązań można poprawić, negocjując dłuższe terminy płatności za dostarczone półprodukty.

Same korzyści

Zarządzanie kapitałem pracującym jest ważne zarówno w dużych korporacjach, jak i w małych firmach. Coraz więcej przedsiębiorstw dąży do minimalizacji aktywów obrotowych netto po to, by zaoszczędzoną gotówkę inwestować i uzyskiwać z tego tytułu dodatkowy dochód. Koszt utraconych korzyści i koszty zewnętrznego finansowania są przekonującym argumentem.

Bieżąca analiza kapitału pracującego ułatwia przewidywanie problemów, na jakie przedsiębiorstwo może natrafić w krótkim okresie. Nawet firmy posiadające ogromne aktywa i rynki zbytu mogą szybko stać się bankrutami, jeśli będą miały problemy z płynnością. Poziom kapitału pracującego jest związany ze strategią firmy. Niedopasowanie kapitału pracującego do strategicznych celów determinuje dodatkowe finansowanie, które zwiększa nieplanowane zadłużenie, a opóźnienia w jego spłacie są jednym z kryteriów obniżenia ratingu, co podraża koszt uzyskania kapitału w przyszłości.

Szybki rozwój firmy jest związany z większym zapotrzebowaniem na kapitał pracujący. Wraz ze wzrostem sprzedaży, zwiększa się poziom należności (wyższa sprzedaż na kredyt, większe należności po terminie), rośnie wartość zapasów (lepsze wykorzystanie surowców, półproduktów, wzrost zapasu produktów gotowych) oraz zobowiązania wobec dostawców (większa liczba dokonywanych transakcji). Ważne jest, by wzrost kapitału pracującego był zbliżony do wzrostu przychodów ze sprzedaży. Zapotrzebowanie na kapitał pracujący powinno być planowane z wyprzedzeniem. Niekontrolowany wzrost sprzedaży może spowodować, że pojawią się trudności ze sfinansowaniem aktywów obrotowych.

Jeśli możemy przyśpieszyć spływ gotówki (należności) lub zmniejszyć okres jej zamrożenia (zapasy), uzyskamy dodatkowe środki na wsparcie i rozwój przedsiębiorstwa. Podobna sytuacja wystąpi, jeśli uda nam się wynegocjować dodatkowy termin płatności u dostawców (zobowiązania).

Kapitał pracujący ma ogromny wpływ na cash flow, odzwierciedlając gotówkę uzyskaną w wyniku działalności operacyjnej. Im lepiej firma będzie zarządzać należnościami, zapasami i zobowiązaniami, tym większe i tańsze będą przepływy pieniężne bez konieczności korzystania z zewnętrznych źródeł finansowania. Dodatkowo dobre zarządzanie kapitałem pracującym zmniejsza ekspozycję firmy na ryzyko finansowe.

Zarządzanie kapitałem pracującym dotyczy trzech aspektów: kształtowania płynności, minimalizacji kosztów oraz zarządzania ryzykiem związanym z aktywami obrotowymi netto. Warto pamiętać, że zyski generuje tylko sprzedaż zapłacona, nie zaś towar na półce, a najtańszy kredyt to taki, za który zapłaci dostawca.