Sytuacja w regionach

Firma, która myśli o przejęciach, powinna brać pod uwagę fakt, że w każdej chwili może zostać przejęta. Niespodziewane zwroty akcji są charakterystyczne niczym dla najlepszych filmów kryminalnych. W Polsce tak niedawno stało się z Softbankiem, który przygotowywał się do połknięcia Asseco, a jego menedżment prezentował na łamach CEO swą strategię rybaka (jedna z typowych strategii na rynku M&A). Asseco połknęło rybaka. Dlatego trzeba nieustannie obserwować rozwój zdarzeń, także w różnych regionach i krajach.

W Europie przewidywana wartość wskaźnika P/E spadła bardzo nieznacznie - z 14,9 pół roku wcześniej do 14,6, co sugeruje, że apetyt na transakcje będzie się utrzymywał. Wskaźnik zadłużenia w Europie osiągnął znaczący wzrost w porównaniu do innych strategicznych regionów, osiągając poziom 0,9 (0,7 pół roku wcześniej). Jednak wartość ta nadal wskazuje na znaczny potencjał rynku dłużnego. Bardzo dobre wyniki osiągały firmy energetyczne, dla których wskaźnik P/E wzrósł. Natomiast największy spadek odnotowano w sektorze dóbr konsumpcyjnych i ochrony zdrowia ze względu na utrzymującą się powściągliwość konsumentów.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Dane Dealogic wskazują, że wartości transakcji w Europie powędrowały w górę po raz szósty z kolei (w okresach półrocznych), natomiast wolumen transakcji zwiększył się tylko nieznacznie w porównaniu z drugą połową roku 2005. Ten ostatni fakt, jak również niski i stabilny poziom wskaźników oraz widoczny w bilansach korporacji wyższy udział finansowania kapitałem obcym (w porównaniu do sytuacji sprzed pół roku) wskazuje na możliwe wyhamowywanie aktywności w tym regionie.

Najbardziej znaczący poziom aktywności widoczny jest w energetyce, gdzie w pierwszej połowie 2006 r. zawarto 195 transakcji na sumę 113,4 mld USD, a najważniejsze spółki podejmowały starania, by zmniejszyć poziom dźwigni finansowej w swoich bilansach. Dwie największe transakcje zostały ogłoszone w energetyce - E.ON zaoferował za Endesę kwotę 34,4 mld USD, a Suez 43,1 mld USD za Gaz de France. W Europie Zachodniej za sprawą funduszy private equity poziom fuzji i przejęć ponownie osiągnął wysoką wartość, analogicznie do sytuacji obserwowanej na progu nowego stulecia. W ostatnich latach europejskie fundusze private equity angażowały się przede wszystkim w transakcje o wartości od 100 mln do 1 mld euro, natomiast większe fundusze z USA aktywnie starały się o wielomiliardowe transakcje. Należy także wspomnieć, że lokalni gracze z rynku private equity wykazują coraz większą aktywność w przypadku transakcji zamykających się kwotą 500 mln euro. Innym ważnym motorem fuzji i przejęć w Europie są kwitnące gospodarki krajów Europy Środkowo--Wschodniej oraz Rosji.

Przy dużej aktywności funduszy inwestycyjnych private equity rynek coraz bardziej wzbogaca działalność korporacji dokonujących znacznej liczby przejęć strategicznych. Trend ten jest szczególnie wyraźny na rynku niemieckim, gdzie korporacje przez wiele lat zachowywały dużą ostrożność, a fuzje i przejęcia były realizowane niemal wyłącznie przez inwestorów finansowych. Do legend biznesowych przeszła fuzja Daimlera z Chryslerem, która w rzeczywistości była przejęciem, które napotkało na opór ze względu na różnice kultur korporacyjnych. Jednak w ciągu ostatnich miesięcy przedsiębiorstwa niemieckie odzyskały optymizm i zrealizowały serię przejęć na rynkach zagranicznych, czego przykładem są transakcje Adidas/Reebok (któż przed kilku laty przypuszczałby, że coś takiego może się zdarzyć!) czy BASF/Engelhardt. Ze względu na niesłabnącą presję globalizacyjną gracze z Europy będą poszukiwać nowych szans rynkowych za granicą.

Dane ze skonstruowanego przez KPMG indeksu Global 1,000 wskazują, że prognozy wskaźnika P/E (cena/zysk netto) dla krajów Azji i basenu Pacyfiku spadły z poziomu 21,2 sześć miesięcy temu do 18,9, a wskaźnik zadłużenia korporacji wzrósł z poziomu 1,0 sześć miesięcy temu do 1,2. W kontekście słabnących wycen funduszy private equity na rynku globalnym oraz pewnego usztywnienia struktury bilansów korporacji można sądzić, że dynamika transakcji obecnie słabnie. "Wiele korporacji można określić jako «niedoszłych graczy» na silnym rynku fuzji i przejęć - oddają one kapitał akcjonariuszom, zamiast spożytkować go na zakup aktywów, gdyż uważają, że ceny są zbyt wysokie" - komentuje Krzysztof Rozen. "Jednak ze względu na pozytywne prognozy zysków i dużą zdolność rynku do pozyskiwania finansowania w postaci długu można stwierdzić, że nadal istnieją atrakcyjne możliwości zawierania transakcji".

W regionie Azji i Pacyfiku w omawianym okresie spadły wyceny dla sektora dóbr i usług konsumpcyjnych oraz technologii, natomiast wzrost odnotowano w sektorze ochrony zdrowia (z poziomu 23,2 pół roku temu do 23,9), co wskazuje na solidny potencjał zawierania transakcji w tym sektorze w najbliższej przyszłości - szczególnie w kontekście istniejących tu znacznych zasobów gotówkowych.

Na rynkach wschodzących w tym regionie głównym motorem fuzji i przejęć jest dążenie do poszukiwania korzyści wynikających z "bycia pierwszym graczem", a także tendencje konsolidacyjne w przemyśle, co stanowi podstawę dużych przejęć, jak np. DP World/P&O czy Toll/Patrick.

Fundusze private equity nadal pozostają jednym z głównych graczy w regionie, a największe z nich mają duże zapasy gotówki i apetyt na transakcje, co objawia się agresywną walką o dostępne aktywa.

W USA przewidywana wartość wskaźnika P/E spadła z 18,9 pół roku wcześniej do 17,6, a największe spadki odnotowano w sektorach materiałów podstawowych oraz technologii. Natomiast w sektorze dóbr i usług konsumpcyjnych sytuacja była nadal dobra, a w przemyśle paliwowym zanotowano wzrost, do którego przyczyniła się aktywność obserwowana w pierwszej połowie roku. Wskaźnik zadłużenia wzrósł z 0,8 sześć miesięcy temu do 0,9, a struktura bilansów korporacji we wszystkich sektorach nieznacznie się pogorszyła. Sektor przemysłowy ma najwyższy poziom długu. Mimo tego dość mało optymistycznego obrazu KPMG jest nadal zdania, że aktywność na rynku fuzji i przejęć będzie trwać, napędzana obawami przed tanią produkcją azjatycką. Niedawna transakcja Whirlpool/Maytag wytyczyła nowy trend na rynku fuzji i przejęć w USA polegający na dążeniu do fuzji "synergicznych". Według danych Dealogic w pierwszej połowie roku 2006 wartość transakcji na rynku amerykańskim wzrosła, natomiast ich liczba zmalała po raz drugi (biorąc pod uwagę okresy sześciomiesięczne). W zakresie wartości transakcji prym wiodła telekomuni-kacja, odnotowując skokowy wzrost z 56,6 do 136,1 mld USD (główną rolę odegrało tu przejęcie BellSouth Corp. przez AT&T za 83,4 mld USD - największa transakcja na rynku globalnym w pierwszej połowie 2006 r.). Z kolei w sektorze finansowym i ochronie zdrowia wzrosła liczba transakcji, natomiast ich wartość spadła o 30% w porównaniu z drugą połową 2005 r.

Fundusze private equity nadal prowadziły agresywną politykę inwestycyjną, a według Dealogic na rynek amerykański przypadało 51% wszystkich fuzji i przejęć (w ujęciu ilościowym), przy czym w zakresie transakcji dokonywanych przez fundusze private equity odnotowano w skali globalnej wzrost o 64% w stosunku do pierwszej połowy 2005 r. KPMG odnotowuje jednak także gwałtowny wzrost działań podejmowanych wspólnie przez korporacje oraz fundusze private equity, co bez wątpienia umożliwia skorzystanie z synergii kosztowych dostępnych dla korporacji w wielu sytuacjach, a tym samym pozwala na uzyskanie wyższej wartości transakcji.

Ten region to także Ameryka Łacińska. Wskaźniki dotyczące wyceny pozostały ostatnio na tym samym poziomie, a wskaźnik zadłużenia nieznacznie wzrósł, co daje nieco bardziej optymistyczną perspektywę na przyszłość, szczególnie jeśli wziąć pod uwagę fakt, że wskaźniki dla Ameryki Łacińskiej są najniższe spośród wszystkich rozważanych regionów.

Rynkowa specyfika 10 państw "polskiego" regionu

Także PriceWaterhouseCoopers prognozuje dalszy wzrost globalnego rynku fuzji i przejęć w 2006 r. Jeśli chodzi o kolejne lata, analitycy zachowują większą ostrożność. Rynki globalne wykazywały zainteresowanie przede wszystkim telekomunikacją, mediami, sektorem energetycznym i użyteczności publicznej, co potwierdza wyjątkową aktywność w tych sektorach w 2005 r. W Europie do najaktywniejszych pod względem liczby transakcji należały sektory: wytwórczy, informatyczny i mediów, podczas gdy największy udział w rynku osiągnęła telekomunikacja. Badanie wykazało, że rynki w Europie Środkowej i Wschodniej, w Rosji i na Ukrainie charakteryzują się podobną aktywnością. Istnieją pozytywne perspektywy wzrostu w zakresie fuzji i przejść, szczególnie w sektorze energetycznym i użyteczności publicznej.

Bułgaria znalazła się wśród trzech rynków, które w największym stopniu przyczyniły się do wzrostu fuzji i przejęć. W 2005 r. bułgarski rynek fuzji i przejść odnotował znaczny wzrost wartości, osiągając 3,8 mld USD (czterokrotny wzrost). Liczba transakcji zwiększyła się prawie trzykrotnie. Bezwzględny udział Bułgarii w rynku M&A w regionie wciąż jednak pozostaje niewielki - 5% łącznej liczby transakcji i 4% ogólnej wartości rynku. Średnia wartość ujawnionych transakcji wyniosła 72,2 mln USD, a wartość przeważającej większości transakcji była niższa niż 100 mln USD. Rynek napędzały transakcje w sektorze usług finansowych i branży wytwórczej.

Chorwacja - wartość rynku wzrosła pięciokrotnie, do 1,2 mld USD, na co złożyło się 38 transakcji. Chorwacja (podobnie jak Słowenia) wciąż stanowi zaledwie 1% całego rynku fuzji i przejęć w regionie. Wartości transakcji są znacznie poniżej 100 mln USD, a średnia w 2005 r. wyniosła 38,4 mln USD. Rynek zdominowały transakcje krajowe. Szczególną rolę odegrały przejścia w sektorze usług i sektorze wytwórczym. Osiem transakcji dotyczyło sektora usług finansowych, a ich wartość osiągnęła jedną trzecią całego chorwackiego rynku fuzji i przejęć.

Czechy były drugim co do wielkości rynkiem M&A regionu. Zawarto tam 10% wszystkich transakcji, a ich wartość wyniosła około 9 mld USD. Liczba transakcji i wielkość rynku wzrosły odpowiednio o 31% i 46%. Połowę transakcji zrealizowali inwestorzy zewnętrzni, w tym z Niemiec, USA, Austrii i Wielkiej Brytanii. Nadal widoczny był trend wzrostowy średniej wartości transakcji - 96 mln USD w 2005 r., co stanowi znaczny wzrost w porównaniu z 2004 r. (62 mln USD), związany z kilkoma bardzo dużymi transakcjami. Do najbardziej atrakcyjnych należały sektory: wytwórczy, spożywczy i produkcji napojów. W zakresie wartości transakcji, za główne branże należy uznać: telekomunikację, przemysł farmaceutyczny i przemysł chemiczny. W Czechach zaobserwowano ożywienie wśród transakcji odpływowych, ukierunkowanych głównie na Słowację.

Polska pomimo niewielkiego wzrostu liczby transakcji (o 10%) wciąż utrzymuje się na drugim miejscu wśród krajów objętych badaniem pod względem liczby transakcji. Na polskim rynku miały miejsce 322 transakcje, co zapewnia 9-proc. udział w rynku przy wartości sfinalizowanych umów wynoszącej 7,8 mld USD. Polski rynek odnotował najniższy współczynnik wzrostu w Europie Środkowej i Wschodniej - zaledwie 26%, w porównaniu ze średnią 75% dla regionu, Ukrainy i Rosji. Liczba transakcji krajowych wciąż przekracza 50% wszystkich fuzji i przejęć, ale widoczny jest coraz silniejszy trend w kierunku transakcji odpływowych. Większość transakcji napływowych zrealizowali inwestorzy z Niemiec, USA, Wielkiej Brytanii i Holandii (zwykle spółki holdingowe specjalnego przeznaczenia). Najbardziej aktywny pozostaje sektor wytwórczy. Branża telekomunikacyjna posiada 26-proc. udział w rynku pod względem wartości, co wiąże się z największą polską transakcją o wartości około 1,5 mld USD. Przewiduje się dalszą konsolidację w sektorach: telekomunikacyjnym, mediów i usług finansowych (bankowości).

Rosja z 706 transakcjami o wartości prawie 52,5 mld USD wciąż pozostaje najbardziej aktywnym rynkiem w regionie. W 2005 r. rosyjski rynek fuzji i przejęć wzrósł o 73% w porównaniu ze średnim wskaźnikiem wzrostu dla regionu, wynoszącym 75%. Transakcje krajowe (72%) i napływowe (19%) stanowiły 91% wszystkich zamkniętych transakcji. Największy udział transakcji odpływowych stanowiły te ukierunkowane na Ukrainę. Większość transakcji dotyczyła sektorów: wytwórczego, usług finansowych, energetycznego i użyteczności publicznej, przy czym ten ostatni stanowił 42% szacowanej łącznej wartości rosyjskiego rynku M&A. W 2005 r. średnia wartość transakcji w Rosji wynosiła 174,5 mln USD.

Rumunia: liczba transakcji zwiększyła się prawie trzykrotnie i wyniosła 117, przy średniej wartości wynoszącej około 65,2 mln USD. Wartość rynku zwiększyła się o 313% w porównaniu z 2004 r. - do 5,8 miliardów USD, co stanowi 6% łącznej wartości rynku w regionie. Zwiększyło się zainteresowanie ze strony inwestorów zagranicznych ze Stanów Zjednoczonych i krajów UE, w szczególności Austrii i Grecji, podczas gdy transakcje inwestorów krajowych za granicą były znikome. Do najbardziej aktywnych sektorów należały: przemysł wytwórczy, spożywczy, usługowy i usług finansowych. Branża telekomunikacyjna stanowiła 62% łącznej wartości rumuńskiego rynku M&A, co wiąże się z największą transakcją zrealizowaną przez Vodafone (Wielka Brytania) o szacowanej wartości 2,5 mld USD (druga co do wielkości transakcja w regionie).

Słowacja: wzrost rynku o 79%, do 2,9 mld USD, pomimo nieznacznego spadku liczby transakcji. Słowacja to jeden z mniejszych rynków fuzji i przejść, odpowiadający 3-proc. udziałowi w wartości całego rynku w Europie Środkowej i Wschodniej, zbliżonemu do udziału Ukrainy. Najbardziej aktywnymi inwestorami były spółki czeskie i niemieckie. Koncentrowały się na sektorach: wytwórczym, usług finansowych, spożywczym. Transakcje w branży telekomunikacyjnej odpowiadały jednej trzeciej łącznej wartości słowackiego rynku M&A.

push upstairs zawarto 40 transakcji o łącznej wartości prawie 1 mld USD. Rynek odnotował wzrost o 34% i obecnie stanowi 1% rynku fuzji i przejęć w regionie. Najbardziej aktywnym inwestorem była Austria. Tran-sakcje koncentrowały się w różnych sektorach przemysłowych, a czołową pozycję miały sektory: wytwórczy, usług finansowych, spożywczy.

Ukraina: zrealizowano 85 transakcji o wartości 2,3 mld USD, co odpowiada 3% całego rynku w regionie - udział zbliżony do Słowacji. Średnia wartość ujawnionych transakcji, 99 mln USD, wynika z zawartych megatransakcji. Najbardziej aktywne spółki zawierające transakcje napływowe pochodziły z Rosji, USA i Austrii. Większość przejęć ukierunkowana była na sektory: wytwórczy, usług finansowych i telekomunikacyjny.

Węgry: liczba transakcji podwoiła się, dzięki czemu wartość rynku M&A wyniosła 4,6 mld USD. Rozwój małego i średniego rynku krajowego spowodował zwiększenie liczby transakcji (231) przy jednoczesnym obniżeniu średniej ich wartości (27 mln USD). Transakcje napływowe stanowiły jedną trzecią, a najwięcej przejęć zrealizowali inwestorzy z Austrii, Wielkiej Brytanii i Niemiec. Trend wzrostowy w odniesieniu do łącznej liczby transakcji napędzany był przejściami w sektorach: wytwórczym, usługowym i informatycznym. Największy udział w łącznej wartości rynkowej w odniesieniu do transakcji inwestorów zagranicznych mają sektory: telekomunikacyjny, energetyczny i użyteczności publicznej, a w odniesieniu do transakcji inwestorów krajowych na rynkach zagranicznych - sektor usług finansowych.