Spółka kapitałowa może działać non-profit
- 18.01.2016, godz. 12:00
Liczbę aktywnych spółek non-profit w Polsce szacuje się na kilkadziesiąt, przy czym zyskują one coraz większą popularność, głównie z uwagi na elastyczność i prostotę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która jest jedyną występującą w praktyce formą prawną spółki non-profit.
W powszechnej świadomości Polaków, jako organizacje powołane do działalności niezarobkowej bądź społecznej funkcjonują przede wszystkim fundacje oraz stowarzyszenia. Osoby bliżej znające temat ekonomii społecznej potrafią wskazać jeszcze spółdzielnie socjalne, zakłady aktywności zawodowej oraz centra i kluby integracji społecznej. Tymczasem przepisy kodeksu spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037) przewidują, że spółki kapitałowe (spółka akcyjna oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) mogą być powoływane również w innych celach niż zarobkowe, w tym należy wymienić przede wszystkim cele społeczne. Spółki takie nazywane są w nomenklaturze spółkami non-profit, jednakże nie jest to forma wyraźnie uregulowana prawem, a ukształtowana praktyką. Liczbę aktywnych spółek non-profit w Polsce szacuje się na kilkadziesiąt, przy czym zyskują one coraz większą popularność, głównie z uwagi na elastyczność i prostotę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która jest jedyną występującą w praktyce formą prawną spółki non-profit.
Zalety spółek non-profit
Przepisy kodeksu spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037) przewidują, że spółki kapitałowe (spółka akcyjna oraz spółka z o.o.) mogą być powoływane również w innych celach niż zarobkowe, w tym należy wymienić przede wszystkim cele społeczne. Spółki takie nazywane są w nomenklaturze spółkami non-profit.
Zobacz również:
- Rząd Ghany pracuje nad regulacjami dotyczącymi AI
- GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
Do słabej strony spółek non-profit należy fakt opodatkowania osiąganego przez nie zysku. Wyjątkiem jest tutaj sytuacja, gdy stowarzyszenie jest jedynym udziałowcem, a cele statutowe tegoż stowarzyszenia zawierają się w katalogu działalności uprawniającej do zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych i zysk spółki został przeznaczony na cele statutowe oraz wypłacony wspólnikowi - stowarzyszeniu.
Spółka non-profit ze statusem organizacji pożytku publicznego
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nastawioną na działalność niezarobkową, społeczną, może zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (Dz. U. z 2010 r. nr 234 poz. 1536 z późn. zm) uzyskać status organizacji pożytku publicznego. Warunkiem jest przeznaczanie dochodów na działalność statutową (pożytku publicznego), niedziałanie w celu osiągania zysku, nieprzeznaczanie zysków do podziału między wspólników, pracowników, członków zarządu, rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej. Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego daje spółce wiele nowych możliwości, wśród których do najważniejszych należy możliwość otrzymywania 1% podatku przekazywanego przez podatników, jednakże w takiej sytuacji prowadzenie działalności gospodarczej zarobkowej (z przeznaczeniem zysku na cele społeczne) może być jedynie dodatkowe w stosunku do działalności pożytku publicznego. Po uzyskaniu statusu OPP, w zakresie prowadzonej działalności pożytku publicznego spółka non-profit korzystać będzie ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej, czy opłat sądowych. Kolejnym przywilejem OPP jest możliwość nabycia na szczególnych warunkach prawa użytkowania nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego bądź Skarbu Państwa.
Prowadzenie działalności społecznej poprzez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością wydaje się być ciekawą alternatywą dla zwyczajowych form takiej działalności – stowarzyszeń i fundacji. Przede wszystkim spółka z ograniczoną odpowiedzialnością daje duże pole manewru w zakresie ułożenia sposobu działania – wskazania organów, ich kompetencji, podziału ról, wprowadzenia kompetentnego organu nadzorczego. Łatwiej też o przekształcenia kapitałowe czy osobowe. Ta forma prawna budzi szczególne zainteresowanie wśród małych, amatorskich klubów sportowych i jest wśród nich coraz powszechniej stosowana.
Prowadzenie działalności społecznej poprzez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością wydaje się być ciekawą alternatywą dla zwyczajowych form takiej działalności – stowarzyszeń i fundacji. Przede wszystkim spółka z ograniczoną odpowiedzialnością daje duże pole manewru w zakresie ułożenia sposobu działania – wskazania organów, ich kompetencji, podziału ról, wprowadzenia kompetentnego organu nadzorczego. Łatwiej też o przekształcenia kapitałowe czy osobowe.
Średnie i duże podmioty gospodarcze działające zazwyczaj w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bądź spółki akcyjnej, pragnące zrealizować misję społecznej odpowiedzialności biznesu i realizować ją poprzez stworzenie, finansowanie i wspieranie podmiotu działającego społecznie, powinny rozważyć założenie fundacji lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit. Fundacja wydaje się być wyborem oczywistym, bowiem jest najpowszechniej spotykana, jednoznacznie kojarzy się z działalnością społeczną czy charytatywną. Jednakże spółka non-profit, jeśli tylko uda się przełamać psychiczną barierę społeczeństwa, które wciąż jeszcze nie jest świadome istnienia spółek non-profit, może dać szereg przewag. W naszej rzeczywistości prawnej fundacje, a także stowarzyszenia, borykają się z szeregiem luk legislacyjnych, które próbuje się łatać orzecznictwem, nierzadko niestety zupełnie rozbieżnym.
W celu przełamania bariery psychologicznej społeczeństwa zasugerować można umieszczenie w firmie (nazwie) spółki wyrażenia „non-profit”, co pozwoli na jednoznaczną identyfikację celów, dla jakich spółka została założona.
Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w wariancie „non-profit” ma szansę na stanie się równie popularną formą prowadzenia podmiotów nastawionych na działalność społeczną? Pytanie pozostaje otwarte, choć w najbliższym czasie nie wydaje się to możliwe. Formy prawne stowarzyszenia i fundacji są głęboko zakorzenione w świadomości Polaków jako formy prawne organizacji nastawionych na osiąganie celów społecznych, a nie zysku. Tymczasem spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna są w świadomości społeczeństwa postrzegane, jako podmioty stricte gospodarcze, nastawione na osiąganie zysku. Osoby odpowiedzialne za powoływanie podmiotów mających realizować misję społecznej odpowiedzialności biznesu, czy po prostu mające zamiar prowadzić działalność społeczną powinny zgłębić temat, przeanalizować wymienione wyżej wady oraz zalety i rozważyć możliwość stworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Kamil Kozioł jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego; ekspertem ds. prawa cywilnego; zawodowo zajmuje się prawem gospodarczym, korporacyjnym, konsumenckim oraz prawem nowych technologii; od 2006 roku aktywny w organizacjach pozarządowych; w 2013 roku ukończył studia podyplomowe z zakresu prawa Unii Europejskiej.