Należy wspomnieć jeszcze o dwóch specyficznych cechach rynku wiedzy: roli reputacji dostawców oraz konieczności tworzenia standardów. Wiedza jest specyficznym produktem, ponieważ nabywca nie może się z nim zapoznać przed jego nabyciem, gdyż samo zapoznanie się z nim jest celem kupna. Jednocześnie, aby trafnie ocenić atrakcyjność produktu, nabywca powinien jednak zorientować się, co ma zamiar kupić. Rozwiązaniem jest długofalowe budowanie reputacji dostawców3. Odpowiednio wypromowana reputacja jest bardzo skutecznym narzędziem motywowania na rynku w ogóle. Skuteczność tego mechanizmu można zaobserwować na przykład na serwisach aukcyjnych, takich jak eBay czy Allegro. W amerykańskiej firmie J.M. Huber chęć budowania dobrej reputacji w oczach kolegów i przełożonych zaowocowała stworzeniem bazy ponad 8000 analiz projektów zrealizowanych w organizacji1. W przypadku, gdy organizacja ma strukturę projektową, dobra reputacja motywuje mocniej, bowiem daje szansę zaistnienia w atrakcyjniejszych projektach.

Ważnym elementem rynku wiedzy jest ustanowienie i zachowanie powszechnie rozumianych standardów. Dzięki standardom buduje się zaufanie nabywcy do rynku, a także ułatwia korzystanie z niego. Pracownicy będą skłonni korzystać z rynku wiedzy tylko wtedy, gdy wiedza tam oferowana będzie lepsza i łatwiej dostępna niż pozyskana z innych źródeł (zjawisko racjonalnej ignorancji). Elementem tworzenia standardów jest prawidłowe oznakowanie wiedzy (np. kategoryzacja, cykl życia, statusy itp.), używanie tych samych pojęć na oznaczanie tych samych rzeczy, zasady dostawy wiedzy (np. spodziewany czas tworzenia wiedzy). Przykładowo pracownik powinien wiedzieć, czy pobierany projekt jest aktualny, kompletny i wykonany według przyjętych w firmie wzorców, czy też niezatwierdzony, nieaktualny i niezweryfikowany. Chętniej też będzie poszukiwał wiedzy na rynku, gdy będzie pewny, że rozwiązanie otrzyma wystarczająco szybko, aby je zastosować w pracy. Na przykład w Europejskim Funduszu Leasingowym każde pytanie musi uzyskać odpowiedź w ciągu 2 dni roboczych, ale większość odpowiedzi udzielanych jest tego samego dnia4.

Jednym z najważniejszych celów wprowadzenia rynku wiedzy jest stworzenie konkurencji wśród dostawców. Dopiero gdy na większość zapytań na wiedzę pojawiać się będzie więcej niż jedna oferta, zaczną prawidłowo funkcjonować takie mechanizmy rynkowe, jak rywalizacja o klienta, rynkowy poziom cen, podnoszenie jakości wiedzy itp. W przeciwnym wypadku może dochodzić do zaburzeń. Istnieje ryzyko zmowy nabywcy i dostawcy oraz zawierania pozornych transakcji. Monopol na wiedzę jednego dostawcy może doprowadzić do nadmiernego wzrostu cen w tym obszarze lub pojawienia się luki kompetencyjnej w organizacji. W takich sytuacjach powinien interweniować regulator. Jego rolą jest przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Funkcjonowanie rynku wiedzy wymaga niestety pewnych inwestycji ze strony przedsiębiorstwa. Częstym rozwiązaniem na rynkach wiedzy jest przeznaczenie budżetu na nabywanie wiedzy. W Fujitsu i Infosys przydziela się punkty wiedzy, które można wydawać na nabywanie opracowań na rynku.

Zgodnie z zasadą Pareto przedsiębiorstwo powinno skupić się na inwestowaniu 80% środków w 20% wiedzy, która decyduje o jego przewadze konkurencyjnej. Najprościej ujmując, wiedza konkurencyjna to taka, którą posiada firma, istotnie wpływa na wartość dostarczaną klientowi, a nie posiada tej wiedzy konkurencja. Z tego względu konieczne jest wydzielenie podobszaru wiedzy, za którą firma chce płacić i chronić klauzulą konkurencyjną.

Wówczas czynnik motywujący jest dodatkowo wzmocniony:

1. Pracownik, wiedząc, że wiedza chroniona jest szczególnie atrakcyjnie opłacana, stara się umieścić w tym zbiorze jak najwięcej swojej wiedzy.

2. Dzięki skoncentrowaniu większości środków na 20% wiedzy ich cena może być wyższa.

Objęcie podzbioru wiedzy szczególną ochroną implikuje nałożenie dodatkowych ograniczeń na dostęp. Z pomocą przychodzą tu technologie informatyczne, np. systemy zarządzania wiedzą obsługujące zarządzanie prawami cyfrowymi do treści elektronicznych.

Rynek wiedzy może stanowić skuteczny i nowatorski sposób zaangażowania pracowników w dzielenie się nią. Należy jednak pamiętać, że motywować należy i dostawców, i nabywców wiedzy. Warto podkreślić, że z wprowadzeniem rynku wiedzy wiąże się konieczność zastosowania systemu zarządzania wiedzą, który:

1. pozwoli na udostępnianie informacji w sposób kontrolowany. Z jednej strony ograniczy przypadkowe pobrania informacji przez nabywców, które zaburzyłyby pomiar, a z drugiej będzie chronić przed niepowołanym dostępem;

2. upora się ze skalą przechowywanych zasobów wiedzy, udostępniając takie narzędzia, jak wyszukiwarka, katalog, repozytorium dokumentów;

3. pozwoli na komunikację między uczestnikami rynku niezależnie od położenia geograficznego i barier struktury organizacyjnej.

Najbliższe lata pokażą, czy koncepcja rynku wiedzy pozwoli wyjść zarządzaniu wiedzą ze swojego "getta".

<hr size="1" noshade>Literatura

1 Bryan L. L., Making a market in knowledge, The McKinsey Quarterly, 2004 Number 3,http://www.mckinseyquarterly.com/article_print.aspx? L2=21&L3=0&ar=1441 , 2004.

2 DeSouza K. C., Yamakawa S., Awazu Y., Pricing organizational knowledge: An imperative, Ivey Business Journal, September / October 2003.

3 Davenport T. H., Prusak L., Working Knowledge, Harvard Business School Press, Boston 1998.

4 Witryna firmy Pyton Management sp. z o.o.,http://www.pyton.pl