Wycena ryzyka

Ocenie pod względem ryzyka poddanych zostało prawie 200 branż przemysłowych i ponad 120 nieprzemysłowych. Zostały one podzielone na pięć kategorii ryzyka - od małego, poprzez średnie, podwyższone i wysokie, do bardzo wysokiego.

Ocenie pod względem ryzyka poddanych zostało prawie 200 branż przemysłowych i ponad 120 nieprzemysłowych. Zostały one podzielone na pięć kategorii ryzyka - od małego, poprzez średnie, podwyższone i wysokie, do bardzo wysokiego.

Ryzyko podejmowania inwestycji rzeczowych definiuje się jako potencjalny stopień zagrożenia realizacji założonych przez inwestora celów ekonomicznych. Problemem przy ocenie ryzyka jest jego niemierzalny charakter. W swoich badaniach Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową wykorzystuje własną bazę danych finansowych branż opracowaną na podstawie informacji GUS, a także jakościowe oceny eksperckie odzwierciedlające niemierzalne aspekty ryzyka inwestycyjnego o charakterze prognostycznym. IBnGR od 13 lat prowadzi badania ryzyka w polskiej gospodarce w układzie branżowym1. To już 26. raport półroczny, w którym oceniono ryzyko w polskiej gospodarce w I połowie 2006 r.

Ryzyko inwestycyjne jest postrzegane jako wynik oddziaływania trzech podstawowych aspektów, z których każdy opisywany jest przez zestaw odpowiednich zmiennych:

  • aspekt efektywnościowy, oddający czynniki ryzyka, które zależą bezpośrednio od samych branż i ich zachowań ekonomicznych;

  • aspekt strukturalny, reprezentujący czynniki kształtowane przez specyfikę strukturalną działalności branży;

  • aspekt systemowy, stanowiący wyraz regulacji i uwarunkowań określonych przez państwo.

Ryzyko rośnie

Według oceny IBnGR, w pierwszej połowie 2006 r. w polskiej gospodarce nastąpił wzrost ryzyka inwestycyjnego w porównaniu z poprzednimi sześcioma miesiącami. Choć wzrost ryzyka jest raczej umiarkowany, mamy jednak do czynienia z odwróceniem tendencji obserwowanej od kilku lat.

Zobacz również:

  • GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
  • Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
  • International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

O wzroście ryzyka w gospodarce zadecydowało pogorszenie wyników finansowych w sektorze przedsiębiorstw w porównaniu z poprzednim analizowanym okresem i niepewność związana z polityką gospodarczą nowego rządu. Zwycięska partia w czasie kampanii wyborczej postulowała wiele rozwiązań, które należy uznać za niesprzyjające rozwojowi gospodarczemu i pogarszające klimat inwestycyjny. Wskazać tu można choćby postulat ograniczenia niezależności banku centralnego czy zapowiedź rozszerzenia zakresu polityki socjalnej.

Pierwsze miesiące pracy nowego rządu nie dały jasnej odpowiedzi, ile z tych postulatów i w jakim zakresie będzie realizowanych. Pojawiły się natomiast nowe elementy pogarszające klimat inwestycyjny - chodzi na przykład o wypowiedzi członków rządu, w których krytyce poddana została działalność części inwestorów zagranicznych. Rząd wycofał się też z kilku zapowiedzi odbieranych wcześniej przychylnie przez przedsiębiorców, między innymi z obniżenia podatku VAT.

Niepokój środowisk gospodarczych budzi w największym stopniu przedłużająca się niepewność polityczna i konieczność współpracy rządu mniejszościowego z partiami populistycznymi, nastawionymi antyliberalnie. Ugrupowania populistyczne, w zamian za poparcie rządu, żądają realizacji swoich szkodliwych koncepcji gospodarczych. Już sama hipotetyczna możliwość ich realizacji negatywnie wpływa na klimat inwestycyjny - gdyby rzeczywiście zaczęły obowiązywać, należałoby się liczyć z poważnym załamaniem popytu inwestycyjnego w polskiej gospodarce.

Sektor najmniejszego ryzyka

Wycena ryzyka

Tabela 1 Ryzyko inwestycyjne w produkcji papieru oraz działalności poligraficznej w I połowie 2006 roku

Ryzyko inwestycyjne analizowane jest na dwóch poziomach. Analiza branżowa pozwala na określenie poziomu ryzyka dla ponad 300, często bardzo szczegółowych, działalności. Analiza na bardziej zagregowanym poziomie sektorów daje natomiast możliwość spojrzenia bardziej ogólnego na zmiany ryzyka w gospodarce.

Sektorem przemysłowym charakteryzującym się najmniejszym ryzykiem (pierwsze miejsce w rankingu) jest pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody. Działalność ta ma niewielki (0,9%) udział w przychodach przemysłu i w poprzedniej edycji także znajdowała się w czołówce rankingu. Cechą charakterystyczną tego sektora jest duże rozdrobnienie, a czynnikiem, który wpływa na niskie ryzyko, jest stabilny popyt. Pozytywne znaczenie dla rozwoju sektora obecnie i w najbliższym czasie będą miały środki unijne przeznaczone na inwestycje ekologiczne, dzięki którym firmy zajmujące się tą działalnością będą mogły się unowocześniać.

Do kategorii małego ryzyka inwestycyjnego awansowały, w porównaniu z rankingiem sprzed pół roku, dwa ważne, duże działy przemysłowe. Pierwszym z nich jest produkcja artykułów spożywczych i napojów - największy sektor przemysłu, na który przypada ponad 16% przychodów. Przemysł spożywczy od wielu lat cechuje się małym lub średnim ryzykiem

- czynnikiem, który nie pozwala na wzrost ryzyka w tej działalności, jest przede wszystkim stabilny popyt o małej elastyczności cenowej. Wynika to z faktu, że żywność nie ma swojego substytutu i konsumenci muszą ją kupować niezależnie od wszystkiego. Oczywiście w ramach przemysłu spożywczego istnieje substytucja

- masło można zastąpić margaryną, ziemniaki mięsem a wieprzowinę produktami rybnymi, ale przemysł spożywczy jako całość nigdy nie ucierpi z powodu ekspansji konkurencji wytwarzającej substytuty. W kategorii małego ryzyka znalazły się między innymi takie branże spożywcze, jak produkcja mięsa, przetwórstwo mleka czy produkcja chleba. W przemyśle spożywczym są jednak również działalności obarczone bardzo wysokim ryzykiem

- wymienić tu można produkcję napojów alkoholowych destylowanych czy produkcję cukru. W dwóch ostatnich przypadkach mamy do czynienia z branżami nie do końca zrestrukturyzowanymi i sprywatyzowanymi.

Drugim istotnym z punktu widzenia gospodarki sektorem przemysłowym, który awansował do kategorii małego ryzyka, jest produkcja pojazdów mechanicznych. Niskie ryzyko w tym dziale to nie tyle zasługa dobrych wyników producentów samochodów, ile producentów części samochodowych. To właśnie produkcja części i akcesoriów do pojazdów mechanicznych i ich silników jest najmniej ryzykowną branżą w dziale. Niskie ryzyko w produkcji części samochodowych jest związane z sytuacją na rynku motoryzacyjnym - napływ do Polski używanych, wymagających częstych napraw aut kreuje rosnący popyt na części i akcesoria. Zjawisko to z kolei negatywnie oddziałuje na sytuację krajowych producentów samochodów.

Obszary większej niepewności

Wycena ryzyka

Tabela 2 Ryzyko inwestycyjne w produkcji sprzętu elektronicznego, instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych w I połowie 2006 roku

W kategorii średniego ryzyka utrzymały się w pierwszej połowie bieżącego roku dwa ważne działy przemysłowe: produkcja wyrobów chemicznych oraz produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych. W pierwszym przypadku wpływ na to miały utrzymujące się dobre wyniki sektora - żadna z 14 branż wchodzących w jego skład nie odnotowała ujemnej rentowności, a poziom tego wskaźnika w wielu przypadkach przekraczał 10%. W drugim przypadku zadecydowały związki z budownictwem - większość produkcji sektora stanowią materiały budowlane. Poprawiająca się koniunktura w budownictwie jest więc czynnikiem pozytywnie wpływającym na ryzyko w tym dziale przemysłu.

Interesująca jest też analiza sektorów przemysłowych, które obarczone są najwyższym ryzykiem inwestycyjnym. W porównaniu z poprzednim rankingiem, do kategorii tej spadło wytwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej. Jednym z czynników, który o tym zadecydował, jest niepewna sytuacja na światowym rynku ropy naftowej, a także ryzyko polityczne związane z wzajemnymi relacjami między Polską a Rosją. Nie bez znaczenia był też fakt pogorszenia się wyników finansowych sektora w porównaniu z poprzednim półroczem.

W kategorii bardzo wysokiego ryzyka pozostały również dwa mniejsze działy, które sześć miesięcy temu także zostały do niej zaliczone. Pierwszy z nich - produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży - od dłuższego czasu znajduje się w tej kategorii, na co wpływ mają bardzo złe wyniki finansowe. Dotyczy to przede wszystkim włókiennictwa - wskaźniki rentowności w branżach włókienniczych są wyraźnie ujemne. Wysokie ryzyko w tej działalności jest także pochodną zagrożenia ze strony taniego azjatyckiego importu artykułów włókienniczych i odzieży. Drugim działem, który utrzymał się w kategorii bardzo wysokiego ryzyka, jest produkcja pozostałych środków transportu. W tym przypadku negatywny wpływ na ryzyko ma przede wszystkim przemysł stoczniowy oraz lotniczy. Nieco mniejsze ryzyko cechuje produkcję rowerów, a najmniejsze - produkcję oraz naprawę łodzi wycieczkowych i sportowych.

Ryzyko poza przemysłem

Wśród sektorów nieprzemysłowych, najmniejszym ryzykiem w pierwszej połowie 2006 r. charakteryzuje się handel detaliczny - działalność ta awansowała z kategorii średniego ryzyka. Oprócz poprawiających się wyników finansowych w sektorze handlowym (szczególnie w sprzedaży detalicznej książek, gazet, artykułów medycznych, obuwia), wpływ na to ma spodziewane ożywienie w roku bieżącym popytu krajowego (jego częścią jest spożycie indywidualne), które powinno poprawić sytuację branży handlowej.

Do kategorii małego ryzyka zaliczają się też poczta i telekomunikacja - decydują o tym przede wszystkim bardzo dobre wyniki finansowe w sektorze telekomunikacyjnym, a także wciąż duży potencjalny popyt na usługi telekomunikacyjne. Polska bowiem, mimo dynamicznego rozwoju rynku telekomunikacyjnego, wciąż pozostaje pod tym względem daleko za krajami rozwiniętymi, a nawet za większością krajów naszego regionu.

Małym ryzykiem charakteryzuje się także sprzedaż i naprawa pojazdów mechanicznych, co jest związane ze wspomnianą już wcześniej sytuacją na rynku samochodowym - najmniejszym ryzykiem w tym sektorze charakteryzują się właśnie obsługa i naprawa pojazdów mechanicznych oraz sprzedaż części i akcesoriów.

Budownictwo, istotny z punktu widzenia rozwoju gospodarczego sektor, utrzymało się w grupie działalności o podwyższonym ryzyku, mimo że wyniki tego działu wyraźnie się ostatnio poprawiły (w roku 2005 po raz pierwszy od czterech lat wzrosła w tym sektorze wartość dodana). Nadal jednak istnieje duża niepewność związana z przyszłym wykorzystaniem środków unijnych oraz z sytuacją na scenie politycznej, która ma duży wpływ na wzrost inwestycji w gospodarce, a te z kolei są ważnym czynnikiem kształtującym popyt na usługi budowlane. Jeśli popyt inwestycyjny będzie nadal rósł dynamicznie, a duża cześć funduszy unijnych zostanie w szybkim czasie uruchomiona, to należy się spodziewać znacznego spadku ryzyka w sektorze budowlanym.

Najwyższym ryzykiem wśród sektorów nieprzemysłowych obarczony jest dział: transport, gospodarka magazynowa i łączność. Powodem jest przede wszystkim bardzo wysokie ryzyko w transporcie kolejowym (ta branża ma też najniższy w transporcie, wynoszący prawie -6%, wskaźnik rentowności netto). Wysokie ryzyko cechuje też inne branże wchodzące w skład tego sektora: rozkładowy lądowy transport pasażerski czy towarowy transport drogowy. Najniższy poziom ryzyka w tym dziale (średni) jest cechą transportu rurociągami. Ryzyko w transporcie nie zmniejszy się do czasu zrestrukturyzowania i pełnego urynkowienia rynku transportu kolejowego, co jednak szybko nie nastąpi.

Trudno obecnie wyrokować, jak będzie zmieniało się ryzyko inwestycyjne w polskiej gospodarce w perspektywie nieco dłuższej niż bieżące półrocze. Jeśli doszłoby do odwrotu od liberalnej polityki gospodarczej, należy liczyć się z obniżeniem ocen dla Polski przez najważniejsze agencje ratingowe, a to miałoby negatywny wpływ na ryzyko w większości działalności gospodarczych.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200