TGE - giełda dla Trójmorza?

Uruchomienie Towarowej Giełdy Energii było jednym z pierwszych działań w kierunku liberalizacji polskiego rynku energii elektrycznej w Polsce, nadaniu mu płynności i w efekcie zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego. Dziś przed TGE stoją wyzwania związane m.in. z dostosowaniem do MiFID II i szanse, np. w związku z projektem stworzenia w Polsce hubu gazowego dla Europy Środkowej i Wschodniej. Nasza rozmowa z Pawłem Ostrowskim, prezesem zarządu TGE.

CEO: Gratuluję Panu powołania na kolejną kadencję prezesa zarządu TGE SA. Jakie plany ma Pan na przyszłość, tę bliższą i dalszą?

Paweł Ostrowski, prezes zarządu TGE: Obecnie naszym najbliższym wyzwaniem jest dostosowanie się do dyrektywy MiFID II, co jest bardzo ważne ze względu na prowadzone przez nas rynki i zawierane transakcje. Równolegle czynimy starania, aby rozwijać i poprawiać płynność na rynku energii elektrycznej i gazu. Planujemy wprowadzić nowe zasady opłat giełdowych premiujące najaktywniejszych uczestników. Wspólnie z Towarzystwem Obrotu Energią staramy się wypracować rozwiązania akceptowalne dla wszystkich członków, giełdy i zgodne z MiFID II, które powinny wpłynąć na zwiększenie tej płynności. Przygotowujemy się do konkurowania z giełdami zachodnioeuropejskimi na rynku spot energii elektrycznej, zgodnie z Rozporządzeniem CACM, co powinno nastąpić od połowy 2018 r. Jesteśmy dobrej myśli.

Zobacz również:

  • GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach

Mam nadzieję, że znajdziemy wsparcie dla naszych działań ze strony wszystkich interesariuszy: administracji rządowej, regulatorów, operatorów i uczestników rynku.

Przed TGE również ogromne wyzwanie europejskie – pełnienie funkcji Nominowanego Operatora Rynku Energii Elektrycznej na krajowym rynku spot w otoczeniu konkurencji europejskich giełd energii.

Obok rynku energii działa rynek gazu ziemnego. Traktujemy ten segment naszej działalności również priorytetowo, ponieważ dostrzegamy duży potencjał rozwoju polskiego rynku gazu. Optymizmem napawają realizowane projekty dywersyfikacyjne w postaci Bramy Północnej oraz plany narodowego operatora systemu dystrybucyjnego zmierzające do konsekwentnej gazyfikacji naszego kraju. Spodziewamy się, że dzięki temu pojawią się na polskim rynku większe wolumeny gazu i jednocześnie wzrośnie zapotrzebowanie konsumentów na to paliwo. Suma tych zdarzeń oraz planowanych jeszcze działań pozwala myśleć szerzej o polskim rynku gazu jako części regionu Trójmorza.

TGE widzi także dla siebie biznesową szansę w projekcie utworzenia w Polsce hubu gazowego czyli centrum przesyłu i handlu gazem dla państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz państw bałtyckich. Uważamy, że realizacja tego projektu przyniesie wzrost obrotów i płynności na rynku hurtowym gazu.

To przedsięwzięcie oceniamy jako komplementarne wobec Bramy Północnej, a prace nad nim należy synchronizować z postępem prac nad dywersyfikacją. Obecnie przygotowujemy się do tego koncepcyjnie, badamy rozwiązania w zakresie organizacji handlu jakie funkcjonują na rozwiniętych rynkach zagranicznych, śledzimy i analizujemy ewolucję europejskich hubów i giełd gazu.

Ściśle współpracujemy z Grupą Kapitałową GPW, co pozwala myśleć o rozwoju nowych rynków towarowych. Naszą strategią jest rozwój i efektywne dostosowywanie się do wyzwań i zmian zachodzących na rynku.

O TGE

Towarowa Giełda Energii SA powstała pod koniec 1999 roku. Działalność operacyjną rozpoczęła 30 czerwca 2000 roku. Jest to jedyna licencjonowana giełda towarowa w Polsce, instytucja zaufania publicznego, posiadająca silnego i stabilnego właściciela - Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

TGE jest członkiem europejskiego rynku Multi-Regional Coupling (MRC) oraz inicjatywy Price Coupling of Regions (PCR) jak również Nominowanym Operatorem Rynku Energii (NEMO) dla polskiego obszaru cenowego. Na TGE można zawierać transakcje na Rynku Towarów Giełdowych (energia elektryczna, gaz ziemny, prawa majątkowe, uprawnienia do emisji CO2) oraz Rynku Instrumentów Finansowych (energia elektryczna). Ponadto TGE prowadzi Rejestr Świadectw Pochodzenia dla energii elektrycznej wyprodukowanej w odnawialnych źródłach energii i kogeneracji oraz Rejestr Gwarancji Pochodzenia.

TGE jest członkiem międzynarodowych organizacji:

- EUROPEX - Europejskiego Stowarzyszenia Giełd Energii,

- APEx - Association of Power Exchanges, organizacji zrzeszającej światowe giełdy energii,

- AFM - Association of Futures Markets, stowarzyszenia giełd towarowo-finansowych.

TGE znajduje się na opublikowanej przez ACER liście platform do raportowania danych transakcyjnych zgodnie z wymogami Rozporządzenia REMIT. Współpracuje z Nasdaq - X-Stream Trading Technology.

Jakie dziś rynki funkcjonują na TGE?

Przedmiotem obrotu na TGE są: energia elektryczna, gaz ziemny, prawa majątkowe wynikające ze świadectw pochodzenia dla energii z OZE, kogeneracji, biogazu rolniczego oraz efektywności energetycznej oraz uprawnienia do emisji CO2.

Ta grupa produktów znajduje się w ofercie rynku towarów giełdowych. TGE posiada również Rynek Instrumentów Finansowych dla energii elektrycznej oraz prowadzi Rejestr Świadectw Pochodzenia i Rejestr Gwarancji Pochodzenia. Istotnym elementem oferty TGE jest również obsługa rozliczeniowa gwarantująca bezpieczeństwo finansowe transakcji, która świadczona jest przez spółkę córkę Izbę Rozliczeniową Giełd Towarowych – IRGiT.

To bardzo szerokie spektrum produktów. Co to oznacza dla inwestorów?

Na tle innych europejskich giełd TGE wyróżnia się szeroką ofertą łączącą w sobie rynek terminowy i rynek spot energii elektrycznej oraz gazu ziemnego. Taka struktura działalności giełdy jest przede wszystkim komfortowym rozwiązaniem dla podmiotów działających na rynku, ponieważ pozwala na prowadzenie własnej polityki energetycznej w jednym miejscu.

Otoczenie, w którym funkcjonujemy zmienia się dynamicznie, dlatego też jako giełda podejmujemy działania, które mają na celu budowę transparentnych i bezpiecznych rynków energii elektrycznej i gazu, tak by mogły one funkcjonować w zgodzie z regulacjami krajowymi i europejskimi oraz oczekiwaniami uczestników obrotu.

Które rynki są najbardziej aktywne na TGE?

Pod względem liczby zawieranych transakcji i aktywności uczestników najbardziej aktywne są rynki spot, natomiast pod względem wolumenów obrotu – rynki terminowe, na których można zawierać kontrakty na rynku energii elektrycznej 3 lata do przodu, a na rynku gazu – 2 lata.

Wolumen obrotu na rynkach zależny jest od wielu czynników, jak zmienność cen, aktywność uczestników, którzy chcą zabezpieczyć swe przyszłe pozycje, czy czynniki związane z sytuacją legislacyjną, oczekiwaniem na implementację zmian w prawie, niepewnością co do otoczenia. Przykładem może być niepewność co do przyszłości rynku terminowego po wejściu w życie MiFID II. Spowodowała ona przesunięcie pewnej puli transakcji terminowych na bieżące.

Co to jest rynek dnia bieżącego i następnego?

Rynek dnia bieżącego i następnego – to fizyczne rynki spot, których celem jest m.in. kreowanie cen energii elektrycznej oraz gazu ziemnego dla pozostałych kontraktów zawieranych w obrocie hurtowym, ale także umożliwienie bilansowania pozycji kontraktowych.

Na rynku bieżącym w dniu złożenia zlecenia i zawarcia kontraktu realizowana jest dostawa, natomiast na rynku dnia następnego zawarte dzisiaj transakcje są realizowane w dniu następnym. Obydwa te rynki razem określamy jako rynek spot.

To również obszar istotnych zmian realizowanych w obrocie energią elektryczną w oparciu o zapisy Rozporządzenia CACM (Capacity Allocation and Congestion Management), które standaryzuje rozwiązania na obszarze całej Unii.

Którzy członkowie TGE są najbardziej aktywni na rynku energii elektrycznej?

Towarowa Giełda Energii corocznie dokonuje podsumowania aktywności spółek i maklerów, działających nie tylko na rynku energii elektrycznej, ale także na rynkach gazu ziemnego i praw majątkowych. W czerwcu br. TGE uhonorowała „Platynowym Megawatem” spółkę Tauron Polska Energia za największą aktywność na rynkach energii elektrycznej wśród przedsiębiorstw energetycznych w roku 2016 oraz PGE Dom Maklerski za największą aktywność na rynkach energii elektrycznej wśród domów maklerskich w roku 2016.

Na rynku energii bezpośrednio działa 48 podmiotów, a łącznie również za pośrednictwem domów maklerskich 133 podmioty. Wszyscy ci aktywni uczestnicy przyczyniają się do rozwoju płynności na rynku energii.

Powiedział Pan, że przed TGE stoją duże wyzwania w zakresie reorganizacji prowadzonych rynków terminowych, w związku z wejściem w życie od 3 stycznia 2018 r. unijnych regulacji MiFID II.

To dyrektywa Parlamentu Europejskiego z 2014 r., której celem jest m.in. zapewnienie wysokiego stopnia ochrony podmiotów inwestujących w instrumenty finansowe oraz stworzenie jednolitego, konkurencyjnego rynku usług finansowo-inwestycyjnych w UE. Jesteśmy zmuszeni do reorganizacji naszego rynku terminowego, na którym obecnie możliwy jest obrót kontraktami typu forward z fizyczną dostawą energii elektrycznej i gazu. Po 3 stycznia 2018 r. stałyby się one instrumentami finansowymi z całym rygorem MiFID II.

Aby zachować możliwość zawierania transakcji na zbliżonych do obecnego rynku RTT zasadach, planujemy uruchomić platformę OTF (Organized Trading Facility). Proces konsultacji z Komisją Nadzoru Finansowego oraz ustawodawcą trwa – a jego celem jest ewolucyjne przekształcenie Rynku Terminowego Towarowego TGE w platformę OTF, której operator musi uzyskać zezwolenie KNF i wprowadzić tzw. uznaniowość przy realizacji transakcji.

Rynek energii elektrycznej i gazu jest regulowany przez państwo.

Regulowane rynki energetyczne są specyfiką nie tylko rynku polskiego. Większość kierunkowych przepisów – rozporządzeń tzw. kodeksów sieciowych regulują przepisy Unii Europejskiej. Regulacje rynku energetycznego mają zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i nieprzerwany dostęp do produktów energetycznych, czyli energii i gazu po akceptowalnych cenach. Za ciągłość dostaw odpowiedzialni są operatorzy systemów przesyłowych, a za kreowanie rynkowych, transparentnych cen odpowiedzialne są giełdy, które, zgodnie ze wspomnianym Rozporządzeniem CACM, uzyskały nominacje na operatorów NEMO (Nominowany Operator Rynku Energii Elektrycznej).

Jaki ma to wpływ na rynek obrotu prowadzony przez TGE?

Rynki energetyczne cechują się dużą zmiennością wynikającą z konieczności dostosowania się do regulacji. Jako organizator obrotu obserwujemy ich wpływ na wielkość handlu, czy chociażby na sposób kontraktowania. Niepewność regulacyjna jest jednym z czynników, który w ostatnim czasie wpływał na wielkość obrotów na rynkach terminowych TGE – w związku z pracami nad implementacją dyrektywy MiFID II. Takie sytuacje mają zazwyczaj charakter przejściowy – liczymy na to, że wkrótce uczestnicy rynku zaczną zawierać transakcje na dłuższe okresy.

Mamy świadomość, iż z jednej strony koncepcja liberalizacji rynku, a z drugiej kontroli przez organy państwowe, muszą współistnieć dla dobra odbiorców końcowych, by zabezpieczyć ich przed dużymi wahaniami cen i jednocześnie zapewnić ciągłość dostaw. Duża płynność na rynku giełdowym gwarantuje wiarygodne ceny. Stąd też w Polsce, kiedy rozpoczynał się proces liberalizacji rynków energetycznych ustawowo wprowadzono tzw. obligo giełdowe – obowiązek sprzedaży poprzez giełdę, ale jednocześnie Prezes URE kontroluje taryfy dostaw dla odbiorców finalnych.

Na rynku energii elektrycznej obowiązek obrotu na hurtowym rynku giełdowym wynosi obecnie 15 proc., natomiast na rynku gazu – 55 proc. TGE planuje poprzez odpowiednio skonstruowane zachęty promujące najaktywniejsze podmioty, czy pozyskanie dodatkowych animatorów rynku rozwijać płynność. Jednocześnie zaproponowaliśmy zwiększenie poziomu obligo na energię elektryczną do 55 proc., by zapewnić płynność i możliwość kształtowania referencyjnych cen.

TGE od 2008 r. współpracuje z NASDAQ, w maju tego roku uruchomiliście nowy system transakcyjny X-Stream Trading. Jakie znaczenie dla firmy ma ta inwestycja?

NASDAQ jest partnerem technologicznym TGE od wielu lat. Początkiem współpracy było wdrożenie transakcyjnego systemu Condico. Wyzwania rynkowe oraz strategia rozwoju TGE wymagają nowoczesnego i elastycznego narzędzia – stąd decyzja o zastosowaniu X-Stream Trading, który współpracuje z systemem rozliczeniowym X-Stream Clearing oraz będzie działał wspólnie z oprogramowaniem transakcyjnym rynku spot energii elektrycznej - SAPRI. To była potrzeba wynikająca ze standardów unijnych. Stawia nas on w pierwszej lidze giełd towarowych na świecie. System jest zbudowany z modułów, zapewnia bezpieczeństwo obsługi danych, jest bardzo elastyczny jeżeli chodzi o możliwości wdrażania kolejnych instrumentów. To jest na inwestycja, która na pewno się zwróci i daje możliwości rozwijania handlu na TGE i konkurowania z innymi giełdami.

Rosną ceny praw majątkowych przyznawanych za produkcję energii z biogazowni rolniczych (tzw. błękitne certyfikaty). Czy ten segment produkcji energii ma potencjał rozwojowy w naszym kraju?

Obecnie ceny błękitnych certyfikatów oscylują wokół poziomu opłaty zastępczej, czyli ok. 300 zł. Celem wydzielenia biogazowni rolniczych z ogólnego „koszyka OZE” było spowodowanie rozwoju tej dziedziny OZE. Ostatnie zdanie w tej sprawie będzie należało do inwestorów.

Na których prawach majątkowych do Świadectw Pochodzenia z wysokosprawnej kogeneracji odnotowywany jest największy obrót? Od czego zależą notowania tych świadectw?

Mówimy o tzw. czerwonych certyfikatach, czyli prawach do świadectw pochodzenia energii z kogeneracji innej niż opalanej paliwami gazowymi, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źródła powyżej 1 MW. Są to więc zasadniczo certyfikaty odnoszące się do energii wytworzonej w elektrociepłowniach opalanych węglem. Są one również znacznie tańsze w porównaniu do innych certyfikatów kogeneracyjnych – tzw. żółtych i fioletowych.

Notowania tych świadectw zależą m.in. od wysokości obowiązku umorzenia świadectw w ramach ustawowego systemu wsparcia, od wielkości produkcji energii elektrycznej w kogeneracji i od wysokości opłaty zastępczej dla wypełniania obowiązku umorzenia świadectw w tym kolorze.

W tym roku obserwujemy duży wzrost obrotów świadectw efektywności energetycznej. O czym to świadczy?

Pokładamy duże nadzieje w rozwoju rynku białych certyfikatów, tzw. certyfikatów efektywności energetycznej. Nowym otwarciem dla tego rynku było wejście w życie od 1 października 2016 r. Ustawy o efektywności energetycznej, która zniosła przetargi organizowane przez Prezesa URE. Białe certyfikaty są wydawane przez Prezesa URE na wniosek przedsiębiorców wyłącznie za zrealizowanie nowych przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej. Prezes URE wydaje świadectwa po złożeniu wniosku potwierdzonego audytem efektywności energetycznej oraz spełnieniu wszystkich wymogów przewidzianych ustawą.

System świadectw efektywności energetycznej to szansa na otrzymanie dodatkowych środków pieniężnych za wykonanie modernizacji, które spowodowały oszczędność energii. Firmy, samorządy, spółdzielnie mieszkaniowe szpitale, szkoły dokonujące np. ociepleń budynków mogą ubiegać się o białe certyfikaty. Podmioty inwestujące w poprawę efektywności energetycznej mają korzyści z jednej strony z oszczędności energii, a z drugiej - ze sprzedaży praw majątkowych do tych świadectw na TGE, których ceny są obecnie wysokie, bo oscylują na poziomie ok.1000 zł.

Prowadzimy działania informacyjne, zachęcające do inwestycji w efektywność energetyczną i udziału w Rejestrze Świadectw Pochodzenia na TGE. Mamy wiele przykładów samorządów, miast, które w wyniku decyzji proefektywnościowych wzbogaciły swoje budżety o kilkaset i więcej tysięcy złotych.

Jakie nadzieje i obawy można wiązać z nowelizacją ustawy o OZE?

Wprowadzone nowelizacją zmiany w ustawie to pierwszy etap dalszych planowanych zmian w organizacji rynku energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Naszym zdaniem podstawowym czynnikiem decydującym o zmniejszeniu nadpodaży, będzie mieć podwyższenie poziomu obowiązku umarzania certyfikatów. Decyzję w tym zakresie Ministerstwo Energii powinno opublikować do końca sierpnia 2017 r.

Na czym polega rola TGE, jako członka rynku Multi Regional Coupling w budowie wspólnego europejskiego rynku energii?

Jest to bardzo ważny projekt europejski. Multi-Regional Coupling to paneuropejski projekt zmierzający do integracji rynków energii elektrycznej w Europie. Rynek energii dnia następnego działający według algorytmu w modelu PCR został uznany jako rozwiązanie docelowe, do którego przyłączają się kolejne kraje. TGE jest pełnym członkiem rynku MRC (Multi Regional Coupling) od lipca 2015 roku, prowadząc obrót na rynku dnia następnego (Market Coupling) dla połączeń z systemami elektroenergetycznymi Szwecji (od grudnia 2010) i Litwy (od grudnia 2015).

Od grudnia 2015 r. TGE posiada status Nominowanego Operatora Rynku Energii Elektrycznej (NEMO), co stawia Giełdę na równi z pozostałymi współwłaścicielami Projektu PCR (Price Coupling of Regions). W ciągu najbliższych tygodni TGE rozpocznie działalność, jako pełnoprawna giełda- koordynator na europejskim rynku MRC. W tym zakresie TGE zainwestowała w system informatyczny, przeszkoliła personel i uzyskała certyfikację w standardzie PCR.

Na rynku energii elektrycznej zadaniem TGE jako NEMO jest rozwój krajowego rynku spot, współpraca regionalna oraz udział w europejskich instytucjach i projektach tworzących wewnętrzny rynek energii elektrycznej, poprzez współpracę z pozostałymi europejskimi NEMO, operatorami i regulatorami.

Kim jest NEMO?

NEMO to podmiot, który będzie przyjmował, kojarzył i realizował oferty sprzedaży/zakupu energii elektrycznej, zawierane na rynkach dnia następnego i bieżącego w obrocie międzynarodowym, realizowanym w modelu market coupling. Wiąże się to z przekazywaniem do operatorów systemów przesyłowych informacji o zawartych transakcjach, w związku z udostępnianymi mocami przesyłowymi. Operator NEMO jest zobowiązany do świadczenia funkcji Market Coupling Operator – MCO, w transgranicznym obrocie energią elektryczną.

KNF wydała zezwolenie dla TGE na prowadzenie handlu prawami do emisji CO2. Kiedy wystartuje platforma aukcyjna ?

Proces uruchomienia platformy nie został jeszcze zakończony, ponieważ zgoda Komisji Nadzoru Finansowego na jej prowadzenie przez TGE jest istotnym, ale nie jedynym warunkiem rozpoczęcia aukcji. TGE jest operacyjnie przygotowana do ich prowadzenia, ale po drodze muszą być spełnione dodatkowe warunki.

Platforma krajowa dla Polski wybierana jest w przetargu organizowanym przez Ministerstwo Środowiska, a następnie zostaje wpisana na listę platform aukcyjnych znajdujących się w Załączniku III Rozporządzenia Komisji Europejskiej jako platforma aukcyjna wyznaczona przez Polskę. Zatem przed TGE jest jeszcze udział w przetargu Ministerstwa Środowiska, a po jego wygraniu, uzyskanie wpisu do wykazu platform aukcyjnych prowadzonym przez organy Unii Europejskiej.

TGE jest zobowiązana do zmiany sposobu naliczania podatku od opłat giełdowych dotyczących transakcji zawieranych na Rynku Praw Majątkowych, Rynku Terminowym Towarowym oraz opłaty z tytułu prowadzenia Rejestru Świadectw Pochodzenia. Czy konieczność zapłaty odsetek od zaległości podatkowych w kwocie około 10 mln zł będzie miała istotny wpływ na sytuację ekonomiczną firmy? Jak ten problem będzie rozwiązany?

TGE przejęła na siebie zapłatę odsetek od zaległości podatkowej. Nie wpłynie to w sposób istotny na sytuację finansową spółki. Wyniki za ostatnie półrocze świadczą, że proces ten został przeprowadzony zgodnie z założeniami. Odnotowaliśmy wpłaty należności od ponad 86 proc. kontrahentów, do których wysłaliśmy faktury korygujące.

Dziękuję za rozmowę.

TGE - giełda dla Trójmorza?

Paweł Ostrowski, prezes TGE

Paweł Ostrowski, prezes zarządu TGE

Paweł Ostrowski został powołany na stanowisko Prezesa Zarządu Towarowej Giełdy Energii SA 28 listopada 2016 roku.

Prezes Zarządu TGE jest absolwentem Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, gdzie uzyskał stopień doktora na podstawie rozprawy "Wykorzystanie instrumentów pochodnych w zarządzaniu ryzykiem kursowym w przedsiębiorstwie". Ukończył również Program Executive MBA University of Illinois at Urbana - Champaign i Uniwersytetu Warszawskiego na Wydziale Zarządzania oraz studia podyplomowe w zakresie prawa rynków kapitałowych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

Paweł Ostrowski posiada ponad piętnastoletnie doświadczenie w pracy na rynku kapitałowym. Na stanowisku Prezesa Zarządu TGE jest od 14 grudnia 2016 r. Wcześniej pracował dla takich instytucji finansowych, jak m.in.: PKO Bank Polski S.A., Societe Generale, Deutsche Bank Polska S.A., BNP Paribas Polska S.A. Od 2007 r. piastował stanowisko Dyrektora Sprzedaży w Departamencie Skarbu PKO BP Banku Polskiego S.A. Specjalizuje się w sprzedaży produktów skarbowych oraz instrumentów zabezpieczających ryzyka towarowe oraz ryzyka stopy procentowej. Uczestniczył w projektach związanych z wdrażaniem pakietu MiFID, a także fuzji z Nordea Bank Polska S.A.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200