Smart city – co to takiego?

Nie ma jednej powszechnie obowiązującej definicji terminu smart city. Z jednej strony „inteligentne miasto” utożsamiane jest jako wykorzystywanie nowoczesnych technologii z zakresu ICT (Information and Comunication Technologies) w celu efektywnego zarządzania miastem. Są to zatem systemy teleinformatyczne wspomagające różnego rodzaju elementy infrastruktury miejskiej, sterujące m.in światłami na skrzyżowaniach, oświetleniem, siecią energetyczną, wodociągową czy też gazową. Z kolei z drugiej szerszej perspektywy smart city należy interpretować jako platformę umożliwiająca działania obywatelom – inteligentnym mieszkańcom, którzy chcą i potrafią korzystać z zasobów nowych technologii w sposób przyczyniający się do rozwoju swojego otoczenia. To właśnie oni sprawiają, że popyt na wprowadzanie zawansowanych technologii do infrastruktury miast rośnie, a wprowadzane inteligentne rozwiązania muszą współgrać z ich potrzebami – aby nie stały się kolejnym niepotrzebnym gadżetem.

Ośrodek badawczy Massachusetts Institute of Technology, zajmujący się problematyką smart city, definiuje to pojęcie jako inteligencję mieszczącą się w połączeniu coraz bardziej skutecznych cyfrowych sieci telekomunikacyjnych, wszechobecnie występującej inteligencji, czujnikach i znacznikach oraz oprogramowaniu. Zdaniem ekspertów MIT inteligencja ta nie istnieje w oderwaniu od innych systemów miejskich; istnieje rosnąca sieć nakładających się połączeń do mechanicznych i elektrycznych systemów istniejących w budynkach, wbudowanych w systemy transportu sieci elektrycznych, sieci zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków oraz systemy zapewniające bezpieczeństwo mieszkańców miast.

Zobacz również:

• AI zmienia światowe aglomeracje
• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach

Zmiany społeczno-cywilizacyjne

Postępująca urbanizacja i związane z nią konsekwencje m.in. wzrost zanieczyszczenia powietrza, zwiększenie hałasu czy też przeciążenie infrastruktury technicznej, stały się dla wielu włodarzy miast problemem spędzającym im sen z powiek. Z raportu zaprezentowanego przez Departament Spraw Ekonomicznych i Społecznych Organizacji Narodów Zjednoczonych, wynika że już teraz 54 proc. całej populacji mieszka w miastach, a zgodnie z przewidywaniami liczba ta wciąż będzie dynamicznie rosła. Według prognoz w 2050 r. – aż dwie trzecie ludności świata zamieszka w mieście. Głównymi przyczynami rosnącej migracji ludności do miast jest przede wszystkim atrakcyjne położenie ekonomiczne – większa atrakcyjność miejsc pracy, niż na obszarach wiejskich oraz konkurencyjny dostęp do usług publicznych – placówek opieki zdrowotnej czy też edukacji.

Skutki postępującej urbanizacji są zatem obecnie kluczowym wyzwaniem dla władz miast. Świadczenie usług publicznych jest coraz kosztowniejsze, a zasoby naturalne są nadmiernie eksploatowane. Na wszystkie te „bolączki” współczesnych aglomeracji stara się odpowiedzieć koncepcja inteligentnego miasta, która wykorzystuje technologie informacyjno-komunikacyjne, w celu poprawy jakości życia i zwiększenia wydajność infrastruktury miejskiej oraz jej poszczególnych komponentów – komunikacji, usług, itp.

Zmiana spojrzenia

Konieczność rozwoju miast, zgodnie z ideą „smart city” jest w Polsce powszechnie znana. Od co najmniej kilku lat włodarze coraz większej ilości polskich miast podejmują intensywne przygotowania koncepcyjne oraz technologiczne do realizacji zadań, których skutki przyczynią się do większego komfortu życia mieszkańców. Każdego roku coraz większa liczba podmiotów organizuje konferencje poświęcone tematyce smart city - wszystkie te wydarzenia cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród polityków, przedsiębiorców oraz analityków Internetu rzeczy.

Dwie drogi do powstania smart city

Istnieją dwie drogi prowadzące do powstania smart city. Pierwsza z nich zakłada budowę tego typu aglomeracji od zera. Przykładem takiej inwestycji jest projekt koreańskiej metropolii Song-do. Na zachodnim wybrzeżu Korei Południowej, w pobliżu Incheon, w miejscu gdzie niegdyś była tylko woda, ma powstać miasto wielkości centrum Warszawy. Song-do to pierwsze tak duże miasto na świecie zaprojektowane od podstaw zgodnie z ideą miasta inteligentnego, zrównoważonego i ekologicznego. Aktualnie mieszka w nim około 20 tys. osób, a 25 tys. dojeżdża tam do pracy. Szacuje się, że w 2018 r., kiedy cały projekt będzie gotowy, liczba stałych mieszkańców ma wzrosnąć do 70 tys., natomiast liczba pracowników do 300 tys.

Z kolei druga droga zakłada ewolucję istniejących już ośrodków miejskich w kierunku smart city. W Polsce działania mające na celu wdrożenie rozwiązań smart city podjęły m.in.: Gdańsk, Rzeszów, Poznań, Szczecin, Warszawa, Białystok, Środa Wielkopolska czy też Bielsko Biała. W rankingu European Smart Cities 2014, przygotowanym przez Vienna University of Technology Rzeszów i Szczecin zajęły dwie najwyższe z polskich miast pozycje ( odpowiednio: 55. i 56.), ponieważ oba stworzyły m.in. szeroki system zarządzania ruchem.

Inteligentne systemy transportowe

W zakresie rozwiązań smart city dużą popularnością cieszą się Inteligentne Systemy Transportowe (Intelligent Transportation Systems). Ich głównym zadaniem jest optymalizacja ruchu ulicznego i informowanie mieszkańców o możliwych utrudnieniach na drogach. Te kompleksowe rozwiązania w znacznym stopniu poprawiają jakość życia mieszkańców miast, ponieważ dzięki wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych, taka platforma jest w stanie integrować funkcje monitoringu miejskiego, obsługi stref płatnego parkowania, zarządzania transportem, zarządzania oświetleniem ulicznym i osiedlowym. System ITS została stworzony w taki sposób, aby automatycznie dopasowywał się do aktualnego natężenia ruchu, pory roku, dnia jaki i infrastruktury. Dzięki takim rozwiązaniom, nasze urządzenie mobilne powiadomi nas np. o dłuższym przejeździe do miejsca pracy jeśli otrzyma z miejskich systemów informacje o większym niż zazwyczaj natężeniu ruchu ulicznego – albo o awarii wodociągów, wypadku samochodowym lub innej przyczynie zakłóceń drogowych. W Polsce nadal brakuje tak kompleksowych systemów z zakresu ITS. Włodarze miast decydują się jak na razie na wprowadzanie poszczególnych elementów wchodzących w skład ITS. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest wysoki koszt realizacji takich przedsięwzięć - niemniej jednak z roku na rok odnotowywany jest wzrost inwestycji w tym segmencie. Polska to jedno z bardziej zakorkowanych państw europejskich. Dla porównania na 1000 mieszkańców Warszawy przypada 580 samochodów, w Berlinie jest ich 390. Wprowadzenie rozwiązań z zakresu ITS w polskich miastach winno zatem stać się elementem kluczowym.

Przyjazna przestrzeń

Wygląd zewnętrznych większości polskich miast pozostawia wiele do życzenia; niekontrolowana urbanizacja niesie ze sobą negatywne konsekwencje, które ponosi społeczeństwo. Podstawowym czynnikiem, który niszczy przestrzeń życia, podążając za arch. Markiem Budzyńskim, wykładowcą Politechniki Warszawskiej, jest uznanie prywatnej nieruchomości za świętość prywatną, z którą można postępować w sposób całkowicie dowolny. Trudno się z nim nie zgodzić – deweloperzy bardzo często wyprowadzają osiedla poza miasta, na tereny naturalnej przyrody, niszcząc w ten sposób np. tereny zalewowe czy skupiska drzew oraz krzewów.

Zdaniem arch. Marka Budzyńskiego, uczestnika III Kongresu Planowania i Projektowania Przestrzeni Miejskiej, który odbył się w Rzeszowie, miasto jest organizmem społeczno-przyrodniczym; organizacją życia ludzi i to życie jest wartością najważniejszą, do której należy dostosowywać wszelkie pozostałe procesy. Jego zdaniem kultura i cywilizacji musi współżyć i równocześnie wspomagać procesy życiowe: trzeba ograniczyć własność prywatną na rzecz funkcji społecznych i przyrodniczych. W jego opinii właściwą odpowiedzią na wyzwania smart city byłoby tworzenie gmin miejskich na zasadach dzielnic: znacznie mniejszych pod względem powierzchni ludności zamieszkujących niż jest to obecnie, co pozwoliłoby właściwie gospodarować tymi przestrzeniami. Trudno się z nim nie zgodzić – system zagospodarowania przestrzennego często nie odpowiada faktycznemu zapotrzebowaniu społeczeństwa na rozwój przestrzeni miejskiej.

Korzyści inteligentnych miast

Wprowadzenie inteligentnych technologii z zakresu smart city niesie za sobą wiele korzyści. Przede wszystkim pozwalają one na szybkie i nieograniczone przesyłania danych – informujące mieszkańców m.in. o natężeniu ruchu. Oprócz poprawy komfortu życia mieszkańców działania te przyczyniają się również do usprawnienia ruchu w mieście co z kolei skutkuje – zmniejszenie ilości spalin. Zapewnienie mieszkańcom komfortowych warunków, w dłuższej perspektywie przyczyni się również do wzrostu efektywność ich pracy.

W Polsce koncepcja inteligentnych miast dopiero raczkuje. W większości polskich miast nie widać jeszcze jednoznacznego przekonania do koncepcji smart city. Można odnieść wrażenie, że nie wszyscy włodarze miast rozumieją płynące z niej korzyści.