Ryzykowne inwestycje
-
- Amir Fazlagić,
- 01.11.2003
Inwestycje wspomagające (enabling)
W tym modelu firma macierzysta wspomaga strategię główną, lecz nie łączy działania firmy zależnej ściśle z działalnością operacyjną. Logika takiej inwestycji jest następująca: sukces inwestycji pozwoli na wzrost sprzedaży firmy macierzystej. Inaczej taka zależność określana jest mianem komplementarności: posiadanie jednego produktu wywołuje popyt na następny. Inwestycja VC służy tutaj rozwojowi ekosystemu, w którym dostawcy, klienci i niezależni gracze na rynku kreują popyt.
Firma inwestycyjna Intel Capital stanowi klasyczny przykład realizacji takiej strategii. Już na początku lat 90. Intel zdał sobie sprawę, że może skorzystać na działalności firm produkujących wyroby komplementarne, które wymagają zastosowania procesorów wysokiej mocy, a poprzez to kreują popyt na produkty Intela. O ile inwestycje Microsoftu służą tworzeniu nowych standardów, o tyle inwestycje Intela służą kreowaniu popytu na wyroby zgodne z istniejącym standardem.
Zobacz również:
- GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
- Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
- International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO
Krytycy Intela twierdzą, że prędzej czy później firma straci możliwość kontroli nad ponad 800 spółkami zależnymi. Krytycy ci są jednak w błędzie, ponieważ nie rozumieją oni filozofii inwestowania Intela. Wartość strategiczna nie polega na zdolności do koordynowania działań spółek zależnych, lecz na wzroście popytu na produkty Intela. Intel nie potwierdza wprost tego stanowiska, ponieważ jak dotąd inwestycje okazały się wysoce opłacalne także finansowo. Trzeba pamiętać, że niektóre inwestycje Intela można zakwalifikować do pozostałych typów (tabela 3.). Z kolei firma farmaceutyczna Merck stosuje inny rodzaj inwestycji wspomagającej. Zainwestowała ona w spółki, które zajmują się usprawnianiem procesów zarządzania. Chodzi o skrócenie czasu rekrutacji pacjentów potrzebnych do badań klinicznych nowych leków. Relacja ze spółkami jest tutaj dwustronna: Merck jest zarówno inwestorem, jaki i klientem.
Dzięki skróceniu czasu testów klinicznych wydłuża się okres, jakim firma dysponuje na sprzedaż leku, zanim wygaśnie ochrona patentowa. Skrócenie czasu testów leku pozwoli zaoszczędzić miliony dolarów w skali miesiąca. I w tym przypadku inwestycja nie musi przynosić dużej stopy zwrotu, aby uznać ją za inwestycję kreującą wartość. Inwestycje wspomagające także mają swoje wady. Budowa własnego ekosystemu wspomaga także strategie konkurentów. Firma Intel działa w tym samym "ekosystemie" co konkurencyjny AMD, jednak korzyści ze wzrostu tego "ekosystemu" są rozłożone proporcjonalnie do udziału w rynku, dlatego Intel może sobie pozwolić na takie działania. Firma o dużym udziale w rynku może sobie pozwolić na inwestycje, które wspomogą także bezpośrednich konkurentów, ponieważ skorzysta na nich bardziej niż konkurenci.
Inwestycje wschodzące (emergent)
Dotyczą inwestycji w działalność ściśle powiązaną operacyjnie z firmą macierzystą, ale niezwiązaną z jej strategią. Np. nowa firma może korzystać z istniejących laboratoriów, lecz prowadzić badania nad zupełnie inną technologią. Jeżeli w przyszłości zmieni się strategia firmy-matki, wówczas firma odpryskowa stanie się automatycznie drogowskazem dla dalszego rozwoju. Tak więc wystarczającym powodem do ryzykownej inwestycji może być chęć zbadania nowego, nieznanego rynku. Jeśli rynek okaże się obiecujący, może stać się rynkiem strategicznym. Podstawowym celem takiej inwestycji jest zwrot z zainwestowanego kapitału, lecz daje on także możliwość realizacji większych zysków w przyszłości.
W 1997 r. Intel zainwestował w firmę Berkeley Networks. Produkowała ona elementy sieciowe z wykorzystaniem dostępnych procesorów Intela. Do tej pory procesory Intela nie były wykorzystywane do takich zastosowań. Pierwotnym uzasadnieniem inwestycji było zwiększenie sprzedaży Intela. Na początku produkty Berkeley konkurowały z istniejącą ofertą Intela dla sieci Ethernet. Z czasem jednak Intel zmienił strategię i w 1999 r. stworzył ofertę Intel Internet Exchange Architecture, która była rozwinięciem produktów Berkeley Networks. Wiele z inwestycji tego typu nigdy nie zaowocuje dużymi zyskami. Ale należy ich dokonywać, mając na uwadze właściwe wydatkowanie funduszy. Dobrym sposobem na zwiększenie kontroli jest wspólne inwestowanie z niezależnymi funduszami VC.
Inwestycje pasywne (passive)
Dotyczą osiągania tylko zysków finansowych. Projekty inwestycyjne nie są powiązane ani ze strategią firmy, ani z obszarem jej działalności operacyjnej Takie inwestycje są bardziej ryzykowne i stanowią duże ryzyko. Np. Dell stracił dużo pieniędzy, inwestując w przedsięwzięcia, które miały zwiększyć popyt na komputery osobiste. Jednak Dell ma zbyt niski udział w rynku, aby inwestycje te mogły przełożyć się na wzrost popytu na komputery Della. Wraz z nadejściem kryzysu finansowego w roku 2001 na giełdzie inwestycje finansowe VC okazały się nierentowne, w przeciwieństwie do inwestycji wschodzących. Dell, który przyjął taką strategię inwestycyjną, nie odniósł żadnych innych korzyści niefinansowych. Inwestycje wschodzące najlepiej sprawdzają się w okresie prosperity. Z kolei inwestycje rozwojowe i wspomagające są bardziej stabilne. Niska stopa zwrotu nie jest głównym kryterium oceny inwestycji rozwojowych.
Cykle zmian wartości
Firmy działające w branżach podatnych na wahania sezonowe popytu nie poddają się schematom wyceny, szczególnie gdy kurs akcji tych firm nie ma związku ze zdyskontowaną wartością przepływów pieniężnych.<sup>2</sup> Prognozy rynkowe dla takich firm nawet nie biorą pod uwagę faktu, że firmę charakteryzuje cykliczność popytu.
Cykle koniunktury, a szczególnie punkty załamania, są szczególnie trudne do przewidzenia. W każdym momencie firma może wejść w inny cykl koniunktury.
Niestety, psychologia inwestorów jest determinowana przez tzw. efekt kaskady informacyjnej (tabela 4.).
Efekt kaskady informacyjnej wyjaśnia, dlaczego istnieje punkt przełomowy w popycie (zainteresowaniu) ze strony inwestorów. Popyt na pewne dobra zależy od popytu na nie ze strony pozostałych, np. popularność nowego modelu samochodu zależy po części od tego, ile nowych samochodów pojawi się w rękach klientów na ulicach krótko po premierze. Aktor Leonardo di Caprio jest znany ze swoich proekologicznych poglądów. Jeździ on samochodem napędzanym silnikiem hybrydowym (spalinowo-elektryczny). Miedzy innymi dzięki niemu sprzedaż takich samochodów znacząco rośnie w Stanach Zjednoczonych.
Kaskady informacyjne to zjawisko, które polega na tym, że relatywnie mało znaczące informacje wywołują znaczące zmiany zachowania. "...Jednostka uważa, że z jej punktu widzenia należy zmienić zachowanie pod wpływem zachowań innych, nie biorąc pod uwagę własnych informacji..." Popularność ubiorów firmy Adidas wśród młodzieży można przypisać pewnemu konkretnemu wydarzeniu. Gwiazda muzyki pop Madonna wystąpiła w dresie adidasa ("trzy paski") na koncercie, wywołując lawinę zainteresowania tą marką. Tak w krótkim czasie ubiór sportowy stał się atrybutem mody młodzieżowej.
Firmy powinny nauczyć się emitować akcje u szczytu koniunktury, by później skupować je z rynku, gdy ich ceny spadną. Według konsultantów McKinseya firma może podwoić zyski, nabywając swoje akcje w okresie dekoniunktury i sprzedając je w czasie hossy. Praktyka dowodzi, że trudno jest przekonać radę nadzorczą do ekspansji w czasie dekoniunktury lub do ograniczenia ekspansji u szczytu prosperity. W ten sposób firmy podtrzymują i umacniają cykliczność swoich branż. Gdyby inwestycje firm odbywały się w okresach kryzysów, a w czasie prosperity firmy akumulowały zyski, można by uniknąć wielu bankructw.
Przypisy:
1 H. W. Chesbrough, "Making Sense of Corporate Venture Capital", HBR, 3/2002, s. 90.
2 M. de Heer, T. M. Koller, "Valuing cyclical companies", The McKinsey Quarterly 2000, no. 2, s. 62.
