Rok 2008 na giełdzie zdecydowanie różni się od kilku poprzednich lat. Rynek praktycznie przez cały omawiany w raporcie okres znajdował się w fazie bessy. W ciągu minionego półrocza podstawowy indeks warszawskiej giełdy (WIG) spadł z poziomu 55 648,54 pkt do poziomu 41 146,26, a więc obniżył się o ponad jedną czwartą (-26,1%).

Pogorszenie nastrojów będzie jeszcze bardziej widoczne, jeśli spojrzymy na giełdę z perspektywy jednego roku. Niemal dokładnie rok temu, 6 lipca 2007 r., podstawowy indeks w Warszawie notował swoje historyczne maksimum na poziomie 67 568,51 pkt. Tak więc koniec I półrocza 2008 r. znajdował się blisko 40% poniżej tamtego rekordu.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Na poziom bessy, samej w sobie wcale nieodbiegającej od tego, co się działo w I półroczu na innych giełdach papierów wartościowych na świecie, wpływały jeszcze dwa dodatkowe niekorzystne czynniki związane z sytuacją makroekonomiczną. Począwszy od stycznia 2008 r., Rada Polityki Pieniężnej w celu przeciwdziałania inflacji w obliczu szybkiego wzrostu polskiej gospodarki, rosnących płac i wydatków czterokrotnie podwyższała podstawowe stopy procentowe. Wyższe stopy skłaniają do inwestowania w bezpieczniejsze instrumenty, takie jak obligacje Skarbu Państwa oraz lokaty bankowe, a dodatkowo zwiększają koszt kredytu zaciąganego przez inwestorów na zakup papierów wartościowych.

Drugim czynnikiem, który mógł negatywnie oddziaływać na chęć inwestowania w akcje na giełdzie w Warszawie, była stale umacniająca się polska waluta. Inwestorzy zagraniczni są mniej skłonni kupować relatywnie droższe dla nich polskie akcje, a bardziej skorzy je sprzedać i realizować zyski powstające chociażby na różnicach kursowych.

1. GPW w Warszawie wśród liderów debiutów

Pomimo niesprzyjającej koniunktury na GPW w Warszawie w I półroczu 2008 zadebiutowały 23 spółki. Jeżeli dodamy do tego 34 spółki, które zaczęły być notowane w Alternatywnym Systemie Obrotu New Connect, to wynik jest bardzo obiecujący. W tym samym okresie, wg danych Europejskiej Federacji Giełd Papierów Wartościowych (FESE), liczba nowych spółek, które weszły na giełdy europejskie poprzez IPO, wynosiła 177. Warszawa wprowadziła tyle samo spółek co Londyn (57) i zdecydowanie wyprzedziła kolejne w rankingu giełdy OMX (13 debiutów) i Euronext (12 debiutów). Jakkolwiek sama wartość uplasowanych w Warszawie akcji wyglądała mniej imponująco, bo stanowiła nieco ponad 15% wartości ofert europejskich tego okresu, wg danych FESE.

Minione półrocze wypada także nie najgorzej w porównaniu z analogicznymi okresami poprzednich lat. Co prawda liczba nowych spółek jest mniejsza niż w I półroczu 2007 (i zdecydowanie niższa niż w rekordowym II półroczu minionego roku), ale, z drugiej strony, wyższa niż w latach 2005 i 2006, charakteryzujących się znacznie lepszymi nastrojami na giełdzie.

2. Debiuty giełdowe a IPO

Debiut giełdowy zwykł łączyć się z przeprowadzaniem pierwszej, inicjującej oferty akcji spółki aspirującej do notowań giełdowych. Tyle też wynika ze sformułowania Initial Public Offering (IPO). Można ją przeprowadzić na rynku pierwotnym, jako pierwszą publiczną emisję nowych akcji, lub przez dokonanie oferty sprzedaży akcji wcześniej już wyemitowanych. W pierwszym przypadku oferującym (emitującym i subskrybującym) akcje jest spółka, a w drugim akcjonariusz lub ich wąska grupa - czyli ten, kto te akcje posiada. Z tego wynika ważna konsekwencja, bo w pierwszym przypadku gotówka za akcje zasili spółkę (oferta na rynku pierwotnym), a w drugim kieszenie "wychodzących" ze spółki akcjonariuszy (oferta na rynku wtórnym). Ale jakkolwiek na to spojrzeć, z jakąś ofertą publiczną akcji w obu przypadkach mamy do czynienia. A jak potraktować spółkę, która żadnej takiej oferty ani na rynku pierwotnym, ani wtórnym nie przeprowadziła, jej akcje zaś zostały wprowadzone do notowań i obrotu na giełdzie?

Spośród 23 spółek, które weszły na GPW w Warszawie w I półroczu 2008, nie wszystkie przeprowadzały pierwszą ofertę publiczną akcji (IPO). Parę z nich nie przeprowadziło ofert w ogóle. Tak więc z punktu widzenia raportu o IPO nie powinny być brane pod uwagę przynajmniej w części analiz. Nie można ich jednak całkowicie pominąć, dlatego w niektórych zestawieniach spółki te zostaną również wymienione.

Trzy z nich: Atlas Estates Limited (z siedzibą na Guernsey), Belvedere (spółka francuska) oraz Marvipol, ubiegały się jedynie o dopuszczenie akcji do obrotu, bez przeprowadzania jakiejkolwiek emisji nowych akcji czy też sprzedaży akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy. Należy przy tym podkreślić, że Marvipol przygotował znaczącą emisję nowych akcji i sprzedaż części dotychczasowych, lecz w końcu Zarząd podjął decyzję o rezygnacji z oferty publicznej ze względu na sytuację obserwowaną na rynkach finansowych.

Oddzielną kwestią jest debiut spółki New World Resources (NWR). Spółka ta (z siedzibą w Holandii) przeprowadzała ofertę i ubiegała się o dopuszczenie do obrotu jednocześnie na giełdach w Londynie, Pradze i Warszawie. Relatywnie bardzo duża całkowita wielkość oferty i kapitalizacja spółki, a jednocześnie problematyczność zakwalifikowania jej w całości jako IPO w Warszawie, powodują, że do niektórych analiz została wzięta pod uwagę jedynie część emisji akcji NWR w ilości, jaka w dniu jej debiutu w Warszawie znalazła się na kontach w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Takie potraktowanie przypadku NWR pozwoli na lepsze oddanie rzeczywistej wartości ofert zrealizowanych na GPW w Warszawie w I półroczu 2008 r.

3. Zestawienie IPO

Tabela 1 przedstawia chronologicznie spółki, jakie zadebiutowały na warszawskiej GPW w I półroczu 2008 r. i przeprowadziły ofertę publiczną. Tabela 1a zawiera natomiast zestawienie debiutantów nieprzeprowadzających oferty publicznej.

Jak wynika z zestawień, przeważająca większość debiutów miała miejsce w II kwartale 2008 r. Jedynie cztery spółki przeprowadzające IPO zadebiutowały w I kwartale bieżącego roku, przy czym w styczniu nie odnotowano ani jednego wejścia na giełdę.

Jeżeli przyjrzymy się branżom, w jakich działają omawiane spółki, to ze względu na relatywnie niewielką liczbę debiutów trudno powiedzieć o przewadze któregokolwiek z sektorów. Najwięcej, bo trzech debiutantów, reprezentowało sektor mediów.

4. Wartość ofert spółek debiutujących

Łączna wartość akcji, jaką spółki zaoferowały w ramach IPO, mierzona wg ceny emisyjnej i/lub ofertowej, wyniosła 1 879,2 mln zł. Jeżeli obliczając tę wartość, uwzględnili-byśmy całą ofertę New World Resources, wtedy wzrosłaby ona blisko czterokrotnie do 7 308,5 mln zł. Widać zatem, jak mocno potraktowana całościowo oferta NWR (skierowana do inwestorów na trzech giełdach) ważyłaby na ocenie minionego półrocza, wypaczając poniekąd rzeczywiste proporcje polskiego rynku.

W ramach pierwszej z wymienionych wyżej wartości 52%, czyli 977,46 mln zł, przypadło na nowe emisje, a 48%, tj. 901,78 mln zł, na oferty sprzedaży akcji dotychczasowych akcjonariuszy.

Jeśli porównamy te dane z analogicznym okresem ubiegłego roku, to łączna wartość ofert była znacząco niższa niż w I półroczu 2007 r. Wtedy to wyniosła ona ponad 4 448,1 mln zł¹, z czego ponad 56% przypadło na nowe emisje. Można wysnuć wniosek, iż pogłębiające się spadki od początku 2008 r. zniechęciły spółki do zdobycia kapitału poprzez wejście na giełdę.

Przyglądając się rozkładowi wartości ofert, łatwo spostrzec, że przeważały oferty małe. Aż sześć ofert miało wartość poniżej 10 mln zł i tylko pięć przekroczyło wartość 100 mln zł (w tym jedna ponad 500 mln zł).

Chcąc ocenić debiutantów giełdowych wchodzących na giełdę w Warszawie z ofertą publiczną i ich znaczenie, nie sposób nie przyjrzeć się wartościom akcji, jakie sprzedały poszczególne spółki.

Tabela 2 prezentuje wartości ofert spółek i ich udział w całości ofert w I półroczu 2008 r.

Największe wartościowo IPO na polskim rynku przeprowadził Cyfrowy Polsat. Oferta była przeprowadzona przy udziale Centralnego Domu Maklerskiego Pekao SA i Domu Maklerskiego Penetrator². Była ona blisko trzykrotnie większa od drugiej w kolejności oferty zrealizowanej przez producenta nawozów sztucznych Zakłady Azotowe w Tarnowie i ponad pięciokrotnie większa od oferty produkującej materiały budowlane spółki Selena FM, która uplasowała się na trzeciej pozycji. Wartość akcji sprzedanych w ofercie przez Cyfrowy Polsat stanowiła 44,6% wartości wszystkich ofert z półrocza, podczas gdy oferty dwóch kolejnych spółek stanowiły odpowiednio ok. 16% i 9% sumy wartości ofert.

Większość spółek przeprowadzających ofertę publiczną zdecydowała się na emisję nowych akcji. Dodatkowo, akcjonariusze pięciu spółek wykorzystali IPO do sprzedaży akcji wcześniejszych emisji. Cyfrowy Polsat był jedyną spółką, która nie emitowała nowej serii akcji, a jedynie przeprowadzała sprzedaż już istniejących.

Przyjrzyjmy się nowym emisjom akcji spółek debiutujących na GPW.

Z tabeli 3 wynika, że największą emisję akcji przy wchodzeniu na giełdę zrealizowały Zakłady Azotowe w Tarnowie. Spółka zaoferowała tylko nowe akcje i emisja ta stanowiła ponad 30% wartości wszystkich emisji dokonanych na polskim rynku w I półroczu. Jeżeli dodamy do tego drugą w kolejności Selena FM i trzecią Trakcję Polską, to te spółki zaoferowały w sumie 60% wartości emisji akcji przygotowanych w ramach IPO.