Kwestia kosztów pośrednich

Jeśli udział kosztów pośrednich w kosztach całkowitych jest niewielki, ich niewłaściwa alokacja w rachunku kosztów pełnych lub pominięcie w rachunku kosztów zmiennych nie stanowi większego problemu. W sytuacji dużego udziału tych kosztów koszty produktów liczone przy zastosowaniu kalkulacji doliczeniowej z rachunku kosztów pełnych mogą zostać znacznie zniekształcone. Metoda ta zniekształca koszty w przypadku, gdy przedsiębiorstwo wytwarza zróżnicowane produkty, np. zarówno produkty proste, jak i produkty złożone pod względem konstrukcji i technologii wytwarzania lub różne produkty wytwarza w seriach o różnej długości. W rachunku kosztów zmiennych nie uwzględnia się natomiast dużej puli kosztów, które w rzeczywistości mogą być w różny sposób konsumowane przez różne produkty. W konsekwencji ranking rzeczywistej opłacalności produktów może się znacząco różnić od rankingu, który ustalono rachunkiem marży pokrycia finansowego bazującym na kosztach zmiennych. W obu przypadkach ocena rentowności może prowadzić do błędnych decyzji gospodarczych.

Obecnie koszty pośrednie stanowią często nawet ponad 60% ogółu kosztów. Wyniki badań opublikowanych w 1985 r. pokazują, że od ponad 100 lat w przemyśle amerykańskim koszty pośrednie wzrosły od 40% do 75% ogółu kosztów, przy czym udział kosztów robocizny bezpośredniej zmalał od 55% do 25% ogółu kosztów. Rozwój technologii spowodował znaczącą automatyzację i robotyzację procesów wytwórczych oraz zmiany w organizacji pracy. Automatyzacji procesów towarzyszy wzrost zapotrzebowania na specjalistów i spadek zapotrzebowania na robotników niewykwalifikowanych. Wzrasta także znaczenie procesów przed, po i wokółprodukcyjnych, takich jak badania i rozwój, zaopatrzenie, marketing, dystrybucja, magazynowanie, obsługa sprzedaży. W wielu przypadkach firmy korzystają z różnych wyspecjalizowanych usług, takich jak np. doradztwo podatkowe. Wzrost konkurencji zmusił przedsiębiorstwa do dywersyfikacji produkcji i usług. Spowodowana tymi zjawiskami zmiana w strukturze kosztów działania przedsiębiorstw stała się jedną z podstawowych przyczyn krytyki przydatności tradycyjnych rachunków kosztów w kalkulacji kosztów i ocenie rentowności produktów i usług. W odpowiedzi na nią pod koniec lat 80. opracowano nową metodę kalkulacji kosztów - rachunek kosztów działań (ang. Activity Based Costing).

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Zarządzanie oparte na działaniach

W kolejnych latach koncepcja ABC została rozwinięta w kierunku zarządzania kosztami działań (ang. Activity Based Management), nazywanym też zarządzaniem opartym na działaniach. Metody ABC i ABM (w skrócie metoda ABC/M) stanowią obecnie podstawę dla budowania systemów wspomagania decyzji dostarczających wieloprzekrojowych informacji o przychodach i kosztach, przychodach i rentowności, a także o efektywności działań wykonywanych w organizacji. ABC/M jest zasadniczym elementem wielu inicjatyw usprawniających zarządzanie, opartych na podejściu procesowym, takich jak totalne zarządzanie jakością (TQM), reorganizacja procesów biznesowych (BPR), systemy dokładnie na czas (JiT), benchmarking czy zarządzanie rentownością kanałów dystrybucji lub segmentów klientów.

W następnych odcinkach omówimy dokładnie metodę ABC oraz system wspomagania decyzji zbudowany z jej wykorzystaniem.