Rachunek wielce obiecujący
- Dariusz Orchowski,
- 22.04.2002
ABC jest metodą rachunkowości zarządczej, pozwalającą na ustalenie źródeł zysku w przedsiębiorstwie, obliczenie rentowności produktów, kanałów dystrybucji lub klientów oraz zidentyfikowanie i ocenę, które z działań wykonywanych w firmie, w jakim stopniu przyczyniają się do wytworzenia wartości dodanej.
ABC jest metodą rachunkowości zarządczej, pozwalającą na ustalenie źródeł zysku w przedsiębiorstwie, obliczenie rentowności produktów, kanałów dystrybucji lub klientów oraz zidentyfikowanie i ocenę, które z działań wykonywanych w firmie, w jakim stopniu przyczyniają się do wytworzenia wartości dodanej.
Jeszcze kilkadziesiąt lat wstecz, kiedy działalność gospodarcza odznaczała się mniejszą konkurencją, niewielkim zróżnicowaniem oferty oraz jednolitym profilem działalności firm, znaczący udział w kosztach miały koszty bezpośrednie, szczególnie koszty robocizny i materiałów bezpośrednich. Koszty ogólnozakładowe stanowiły znikomą część ogólnej struktury kosztów i ich niezbyt trafna alokacja nie robiła problemu.
Zobacz również:
- GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
- Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
- International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO
Analiza procesów gospodarczych i działań wykonywanych w przedsiębiorstwie może zostać przeprowadzona w ten sposób, aby dokonać podziału działań na te, które dostarczają wartości dodanej firmie, oraz na te, które takiej wartości nie dodają.
Obecnie konkurencja, wielość oferowanych produktów, wysoka automatyzacja i korzystanie z wielu wyspecjalizowanych usług
np. doradczych czy podatkowych, powodują znaczny wzrost kosztów ogólnych, trudnych do bezpośredniego przypisania konkretnym produktom lub klientom. Ale właśnie z powodu ich wielkości właściwe przyporządkowanie tych kosztów jest często kluczem do ustalenia, która działalność przedsiębiorstwa i w jakim stopniu jest zyskowna.
Metodologia ABC
Metoda ABC odchodzi od klasycznego podejścia do grupowania kosztów wg miejsc ich powstawania. Analizuje koszty w przedsiębiorstwie pod kątem procesów i związanych z nimi działań (czynności). Podstawą metodologii ABC są następujące założenia:
lub świadczenia usług;
Wykonanie modelu ABC obejmuje więc następujące podstawowe etapy:
Tradycyjne metody kontrolingowe wykorzystują strukturę miejsc powstawania kosztów (MPK) i rozliczają koszty danych MPK na obiekty kosztowe z wykorzystaniem arbitralnych kluczy podziału, takich jak liczba roboczogodzin, liczba maszynogodzin itp. Tak przeprowadzona kalkulacja może nie brać pod uwagę rzeczywistej pracochłonności poszczególnych zadań wykonywanych na rzecz określonych grup produktów, np. rozliczenie pracy działu zaopatrzenia na produkty na podstawie wagi materiału użytego do tych produktów na pewno nie odpowiada pracochłonności zadań wykonywanych na rzecz określonych produktów.
ABC analizuje działania organizacji. Na podstawie pracochłonności związanej z wykonywaniem określonych działań możliwe jest przyporządkowanie kosztów związanych z tymi działaniami odpowiednim produktom.
Kluczowa sprawa wartości
Analiza procesów gospodarczych i działań wykonywanych w przedsiębiorstwie może zostać przeprowadzona w ten sposób, aby dokonać podziału działań na te, które dostarczają wartości dodanej firmie, oraz na te, które takiej wartości nie dodają. Kryterium wartości dodanej może być np. stopień ukierunkowania działań na obiekty kosztowe (produkty, klienci, rynki).
Kolejnym logicznym krokiem po ABC jest ABM (Activity Based Management), czyli zarządzanie oparte na procesach/działaniach, które pozwala na bardziej skuteczne kontrolowanie procesów, związanych z nimi kosztów, a więc podniesienie efektywności i konkurencyjności firmy.
Obiektami kosztowymi, których opłacalność chcemy ustalić, mogą być dowolne produkty, procesy lub funkcje w przedsiębiorstwie. Możemy wycenić funkcję marketingu, ustalić rzeczywiste koszty magazynowania, określić opłacalność poszczególnych klientów lub kanałów dystrybucji bądź skoncentrować się na rentowności linii produkcyjnych lub wyrobów/usług. Zazwyczaj jako obiekty kosztowe wybierane są produkty, klienci (grupy klientów) lub kanały dystrybucji.
Po ustaleniu platformy działań oraz przypisaniu im zasobów, które zużywają, jest sprawą stosunkowo prostą przyporządkowanie działań różnego rodzaju obiektom kosztowym.
Symulacja
Kolejnym krokiem w analizie kosztowej z wykorzystaniem metody ABC może być przeprowadzenie sekwencji symulacji kosztowych, sprawdzających różne warianty asortymentów produktów, kanałów dystrybucyjnych czy metod organizacyjnych procesów wytwórczych. Symulacje mogą dotyczyć zysku przedsiębiorstwa, kosztów procesów biznesowych, a także kosztów jednostkowych poszczególnych działań, takich jak koszt wystawienia faktury sprzedaży, przygotowania dokumentacji technicznej, obsługi konkretnego klienta.
Niewątpliwie zaletą tak przeprowadzonej symulacji kosztowej jest znalezienie relacji przyczynowo-skutkowych pomiędzy rezultatami (np. zysk operacyjny) a czynnikami go wywołującymi (działania wchodzące w skład procesów biznesowych wykonywane przez określone zasoby charakteryzujące się odpowiednim poziomem kosztów) i znalezienie w ten sposób przyczyn niskiego zysku czy wysokich kosztów procesów gospodarczych.