Kolejną kategorię źródeł finansowania stanowią quasi-kapitały własne. Jest to źródło finansowania o charakterze pożyczek podporządkowanych. Pożyczki te są o tyle korzystnym źródłem finansowania, ponieważ nie wymagają ustanawiania zabezpieczeń gwarantujących ich spłatę. Mogą być traktowane jako substytut kapitałów własnych.

Ostatnie ze źródeł finansujących projekt to kapitały obce (dług). W tym przypadku istnieje możliwość korzystania z całego wachlarza zobowiązań o charakterze finansowym. W szczególności wykorzystuje się: kredyty bankowe, kapitał pozyskany od funduszy inwestycyjnych, papiery dłużne emitowane publicznie, leasing, zobowiązania wobec dostawców.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Spośród tych trzech form finansowania trzeba wybrać wariant, który umożliwi niezakłóconą realizację projektu. Przykładowo, kapitały własne są droższe niż dług, ale są bardziej elastycznym źródłem w przypadku spłaty ceny za wykorzystanie kapitału. Z kolei większe zaangażowanie długu umożliwia osiągnięcie wspominanego już efektu dźwigni finansowej i tarczy odsetkowej. Quasi--kapitały własne są natomiast doskonałym źródłem finansowania w przypadku, gdy spółka posiada ograniczone możliwości zabezpieczenia długu, a chce czerpać korzyści z osłony podatkowej oraz woli unikać rozwodnienia kapitału własnego.

Kluczowa ocena ryzyka

Podmiotem, na którym leży obowiązek spłaty zadłużenia, jest utworzona spółka celowa. Źródłem spłaty tych zobowiązań są generowane przez spółkę przepływy pieniężne. Z tego powodu dla wszystkich stron angażujących się w realizację projektu na samym wstępie istotna jest odpowiedź na pytanie, czy inwestycja będzie w stanie generować w przyszłości dodatnie przepływy pieniężne i jakie rodza-je ryzyka mogą negatywnie oddziaływać na przepływy gotówki. Projekcja tych przepływów jest w zasadzie jedynym i podstawowym materiałem pozwalającym ocenić ryzyko wypłacalności. Oczywiście, nie można wykluczyć sytuacji, gdy spółka nie będzie w stanie spłacić swoich zobowiązań, co wtedy. Jeśli realizacja projektu, dokonywana jest na podstawie finansowania z regresem, to zabezpieczeniem zobowiązań są aktywa wniesione do spółki lub wytworzone przez nią samodzielnie. Trzeba pamiętać, że formy zabezpieczenia nie mogą stanowić aktywa kredytobiorcy. Zabezpieczeniem mogą być tylko aktywa spółki celowej. Jest to korzystne rozwiązanie dla biorców kapitału, ale tym bardziej wzmacnia argument o konieczności dokonania precyzyjnej oceny ryzyka. W przypadku finansowania bez regresu kluczową rolę pełni sam fakt podziału ryzyka na wszystkie podmioty finansujące projekt, proporcjonalnie do udziałów w strukturze kapitału. Z tego względu wierzyciele mogą wywierać presję na zwiększanie kapitałów własnych w ogólnym finansowaniu projektu. Alternatywnym rozwiązaniem może być transfer ryzyka na podmioty zewnętrzne.

Można stwierdzić, że sama realizacja project finance wymaga doskonałych umiejętności w zakresie kontroli ryzyka. Mówiąc o ryzyku, nie można ograniczać się tylko do ryzyka finansowego związanego z inwestycją. Trzeba je rozumieć szerzej, jako całe ryzyko biznesowe, na które składają również się: ryzyko oddziaływania czynników zewnętrznych (pożary, powodzie), ryzyko dostawców (nieodpowiedniej jakości materiały), ryzyko wykonawców (opóźnienia w wykonywanych etapach inwestycji), ryzyko polityczne i inne.

Zarządzaj całym projektem

Project finance szczególne zastosowanie znajdzie w finansowaniu projektów z zakresu partnerstwa publiczno-prywatnego. Wąskie ujęcie project finance traktuje je jako kolejną metodę finansowania. W ujęciu szerszym jest to natomiast proces składający się z wielu działań szczegółowych, wymagających ciągłej koordynacji i zarządzania. Realizacja projektu wymaga nie tylko odpowiedniego doboru kapitałów, ale również praktycznego zastosowania wiedzy z zakresu zarządzania projektami, organizacją i ryzykiem. Sukces warunkują odpowiednio dobrani partnerzy, zaangażowani w projekt (wierzyciele, wykonawcy, eksperci, dostawcy). Zawarte umowy z dostawcami i odbiorcami kreują przepływy pieniężne. W przypadku wykonawców istotne są kontrole jakości i terminowości wykonywania poszczególnych etapów inwestycji, które warunkują końcowy sukces. Ważne jest również zarządzanie relacjami z wszelkimi urzędami. Gwarantuje to przeprowadzenie inwestycji zgodnie z obowiązującymi ustawami. Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy realizacja inwestycji wiąże się z uzyskaniem niezbędnych koncesji i zezwoleń.

Wszyscy interesariusze projektu muszą posiadać zdolność dostrzegania biznesowych korzyści w dłuższym okresie. Trzeba pamiętać, że trwały sukces nie przychodzi szybko, a dodatkowo wymaga podjęcia ryzyka (oczywiście kontrolowanego). Jeśli partnerzy inwestycji to zaakceptują, wówczas project finance przyniesie korzyści dla wszystkich zaangażowanych stron.

Autor jest pracownikiem Działu Skarbu w Carlsberg Polska.