Pomoc publiczna Stała się koniecznością w procesie budowania i utrzymywania konkurencyjności na jednolitym rynku.

P rzedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w Polsce mogli zmierzyć się z zasadami rządzącymi pomocą publiczną w ciągu ostatnich czterech lat. Proces uzyskiwania dotacji okazał się skomplikowany, nie mniej niż proces korzystania z niej. Wymaga skrupulatności i cierpliwości. Bogatsze o doświadczenia z ubiegłych lat podmioty gospodarcze nie mają dzisiaj wyboru - w celu utrzymania konkurencyjności względem tych przedsiębiorstw, które korzystają ze wsparcia, muszą po nie sięgnąć.

Co to jest pomoc publiczna?

Przypomnijmy, że zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, w tym z Traktatem Ustanawiającym Wspólnotę Europejską (dalej: TWE), za pomoc publiczną uznaje się wszelką pomoc udzieloną w jakiejkolwiek formie, np.: dotacji, ulgi lub zwolnienia podatkowego, pożyczki preferencyjnej, spełniającą łącznie poniższe kryteria:

• pomoc pochodzi ze środków publicznych;
• stanowi korzyść ekonomiczną dla firmy;
• jest selektywna (tzn. uprzywilejowuje określone przedsiębiorstwo/przedsiębiorstwa lub produkcję określonych towarów);
• narusza konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi.

Ze względu na przeznaczenie wyróżnia się trzy główne kategorie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorstwom: pomoc regionalną, horyzontalną i sektorową. Ten podział jest istotny dla zasad, które będą obowiązywały w toku jej udzielania. Pomoc regionalną mogą otrzymać wyłącznie podmioty, które planują realizację inwestycji na obszarze charakteryzującym się niskim poziomem rozwoju gospodarczego w stosunku do średniej Unii Europejskiej. Cała Polska jest objęta takim rodzajem pomocy, jej wysokość różni się jedynie między województwami. Pomoc regionalna może być udzielana we wszystkich sektorach gospodarki z wyjątkiem rolnictwa, rybołówstwa, górnictwa, transportu, przemysłu samochodowego, stoczniowego, stalowego oraz włókien syntetycznych.

Natomiast pomoc horyzontalna ma charakter międzysektorowy i kierowana jest do wszystkich przedsiębiorców, bez względu na to, w ramach jakiego sektora i gdzie prowadzą działalność gospodarczą. Beneficjenci mogą otrzymać pomoc skierowaną na restrukturyzację, na zatrudnienie i utworzenie nowych miejsc pracy, prace innowacyjne i badawczo-rozwojowe oraz inwestycje związane z ochroną środowiska.

Pomoc sektorowa to wsparcie udzielone przedsiębiorstwom zaliczanym do tzw. sektorów wrażliwych, tj. budownictwa okrętowego, żeglugi morskiej, górnictwa węgla, hutnictwa żelaza i stali, przemysłu włókien sztucznych, przemysłu transportowego oraz rolnictwa i rybołówstwa. Ma przyspieszyć niezbędne zmiany lub rozwój określonych sektorów, przywrócić ich długookresowe funkcjonowanie bądź też łagodzić społeczne i gospodarcze skutki zmian w określonych sektorach. Zwykle jej wysokość jest niższa od pomocy regionalnej.

Przedsiębiorcy mogą także korzystać z tzw. pomocy de minimis, czyli pomocy państwa, która nie wymaga notyfikacji KE ze względu na niską wartość (200 tys. euro w ciągu trzech lat) i w związku z tym niesie niewielkie ryzyko naruszenia konkurencji na wspólnotowym rynku.

W gąszczu przepisów

Dotąd na bezpośrednie wsparcie inwestycyjne dla dużych firm przeznaczano niewiele ponad 300 mln zł rocznie, a ta kwota była jeszcze okresowo ograniczana. Od br. rozpoczął się nabór wniosków o dofinansowanie projektów dotyczących rozwoju dużych firm. Rozwój rozumiany jest jako:

• podnoszenie innowacyjności spółki poprzez nowe inwestycje w sektorze produkcyjnym i usługowym;
• projekty związane z ochroną środowiska, w tym z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii;
• tworzenie centrów usług wspólnych, centrów badawczo-rozwojowych;
• tworzenie laboratoriów badawczo-rozwojowych i prowadzenie badań;
• szkolenia pracowników .

W tabeli prezentujemy wybrane instrumenty wsparcia, z dostępnymi budżetami i zakresem dofinansowania. Zawarte w niej instrumenty nie są zamkniętą listą korzyści, jakie duże podmioty mogą czerpać z pomocy publicznej dostępnej w ciągu najbliższych lat. Zestawienie zawiera bowiem instrumenty wsparcia bezpośredniego, tymczasem przedsiębiorcy będą mogli także pośrednio korzystać z funduszy strukturalnych skierowanych na podnoszenie poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego Polski.

Mowa tutaj oczywiście o firmach specjalizujących się m.in. w robotach budowlanych, doradcach finansowych, architektach, którzy będą realizować projekty zlecane przez samorządy lub instytucje publiczne odpowiedzialne za rozwój infrastruktury drogowej typu GDDKiA. Wykonawcy mogą zidentyfikować projekty, które z dużym prawdopodobieństwem będą zrealizowane, bowiem są zamieszczone na listach projektów indykatywnych, stanowiących załączniki do poszczególnych programów operacyjnych. Tam znalazły się kosztowne (w sumie na kwotę 42.555 mln euro) i jednocześnie priorytetowe dla kraju przedsięwzięcia z zakresu infrastruktury regionalnej drogowej, środowiskowej czy poprawy infrastruktury badawczo-rozwojowej. Wachlarz instrumentów pomocy publicznej kierowanej m.in. do dużych spółek jest bardzo szeroki. Ale podczas poszukiwania optymalnego programu, wnioskodawca nie powinien zapominać o kompleksowości procesu ubiegania się i rozliczania dotacji czy ulgi. Dotacje w ramach każdego z instrumentów oparte są najczęściej na odmiennych zasadach, co utrudnia uzyskanie i rozliczenie pomocy. Aby nie zagubić się w labiryncie przepisów, warto zachować w pamięci kilka najważniejszych zasad, jakimi rządzi się pomoc publiczna.