Polski rynek i sztuczna inteligencja: realne marzenia

Z raportu Digital Poland Foundation wyłania się interesujący i optymistyczny obraz sektora polskich spółek AI. Jednak aby osiągnąć top 20%-25% krajów budujących AI do 2025 r., nasz rynek musiałby wzrosnąć przynajmniej 24-krotnie, do poziomu 8,3 mld zł przychodów z tworzenia AI.

FOTO: kadr z filmu "Ex Machina"

Na naszych oczach dynamicznie rozwija się technologia, która w założeniach ma za zadanie rozwiązywać problemy tak, jak człowiek. Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence, AI) obejmuje kreowanie inteligentnych maszyn, zdolnych realizować czynności właściwe ludzkiemu mózgowi. Liderami w zakresie rozwiązań opartych o AI są globalne marki, jak m.in. Microsoft, Google, Facebook, Amazon czy Apple.

Ile AI w firmie AI

Rośnie także liczba polskich firm, które tworzą rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji. Większość można zakwalifikować jako start-upy, które działają głównie na potrzeby krajowych firm. Są również odważni innowatorzy, którzy szukają szansy na rynkach zagranicznych, także tych o najwyższym poziomie zaawansowania technologicznego. Sprzyja temu fakt, że Polska staje się gospodarzem wielu zagranicznych centrów badawczo-rozwojowych lub oddziałów globalnych korporacji należących do branży ICT.

Zobacz również:

  • GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
  • 9 cech wielkich liderów IT

Najpełniejszy obraz polskiego rynku AI przynosi raport fundacji Digital Poland Foundation „Map of the Polish AI”, przygotowany z inspiracji Ministerstwa Rozwoju.

Opracowanie przedstawia obraz sektora krajowych podmiotów zajmujących się tworzeniem rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji. Autorzy raportu do pełnoprawnych jednostek sektora AI zaliczają te, które osiągają co najmniej 70% przychodów z usług i produktów opartych na sztucznej inteligencji. To łącznie 36 proc. firm objętych badaniem.

Polski rynek i sztuczna inteligencja: realne marzenia

Struktura przychodów z AI, Digital Poland Foundation

Źródło: „Map of the Polish AI” - Digital Poland Foundation

Polskie firmy AI są zlokalizowane przede wszystkim w sześciu najważniejszych aglomeracjach (Warszawa, Trójmiasto, Kraków, Poznań, Wrocław i okręg przemysłowy Katowic), gdzie jest zlokalizowanych 85 proc. firm z polskiego sektora AI. W Warszawie znajduje się łącznie 43 proc. polskich firm AI.

Zatrudniają one zazwyczaj niewielkie zespoły –

połowa polskich firm zajmujących się sztuczną inteligencją liczy do 5 specjalistów AI a tylko 15 proc. zatrudnia ich więcej niż 20.
Najczęściej używanym językiem jest Python, z którego korzysta 87 proc. deweloperów a z "R Studio" – 38 proc. Popularne się też inne języki – 50 proc. programistów używa C/C++ i C# a 30 proc. Javy, co świadczy, że w oparciu o sztuczną inteligencję tworzone kompleksowe rozwiązania informatyczne.

Komu sztuczna inteligencja

W Polsce najczęściej tworzone są rozwiązania w zakresie analityki, Big Data, Business Intelligence (43 proc.), a także na potrzeby sprzedaży, marketingu i reklamy (37 proc.). Co czwarta firma AI oferuje rozwiązania dla branży FinTech, InsurTech, internetu rzeczy, przemysłu 4.0, RPA i usług B2B. Najmniej rozwiązań sztucznej inteligencji jest tworzonych dla branży rozrywkowej, gamingowej, muzycznej, medialnej, sportowej, rolnictwa, technologii żywności i obronności.

Polski rynek i sztuczna inteligencja: realne marzenia

Sektory gospodarki kupujące usługi AI, Digital Poland Foundation

Źródło: „Map of the Polish AI” - Digital Poland Foundation

Autorzy raportu wykazali interesujące różnice pomiędzy firmami AI, które rozpoczęły prace nad sztuczną inteligencją w ciągu ostatnich dwóch lat (2017-2018) a tymi, które zajęły się tą technologią przed 2017 rokiem. Nowi gracze w mniejszym stopniu angażują się w tworzenie tradycyjnych aplikacji, są natomiast bardziej skoncentrowani na internecie rzeczy, przemyśle 4.0, automatyzacji procesów, B2B, bezpieczeństwie, obsłudze klienta i chatbotach.

Spośród badanych firm AI 62 proc. prowadzi prace nad rozwiązaniami w zakresie przetwarzania i rozpoznawania obrazów a 55 proc. zajmuje się aplikacjami służącymi do eksploracji danych, 52 proc. systemami rekomendującymi a 43 proc. aplikacjami do przetwarzania języka naturalnego.

Polski rynek i sztuczna inteligencja: realne marzenia

Norbert Biedrzycki, Microsoft, FOTO: archiwum

"W Polsce kierunki inwestowania są takie same jak na świecie. Spośród polskich startup-ów zajmujących się sztuczną inteligencją, które otrzymały finansowanie w 2017 i 2018 roku, ponad 85% rozwija technologie uczenia maszynowego.

Ich zakres działania koncentruje się na takich obszarach jak efektywność operacyjna, wykrywanie oszustw, komunikacja z klientem, rozpoznawanie obrazów i mowy, analizy danych i prognozowanie zachowań klientów. Część startupów specjalizuje się w robotyce, budując autonomiczne roboty dla konkretnych zastosowań przemysłowych. Kilka opracowuje wirtualnych asystentów oraz technologie przetwarzania mowy i pisma w języku polskim" – komentuje Norbert Biedrzycki, Head of Services CEE, Microsoft Polska.

Polski rynek i sztuczna inteligencja: realne marzenia

Aplikacje AI w usługach, Digital Poland Foundation

Źródło: „Map of the Polish AI” - Digital Poland Foundation

Potrzeba finansowania i specjalistów

Dwie trzecie firm objętych badaniem opiera finansowanie na własnych zasobach a co piąta otrzymała dotację lub grant. Natomiast 23 proc. firm skorzystało z funduszy VC.

W przypadku finansowania z zewnętrznych źródeł najczęściej wybierane są subsydia i granty, z których korzysta 57 proc. firm a z funduszy VC pozyskuje kapitał 59 proc. firm AI. Tylko co dziesiąta firma otrzymuje finansowanie z inkubatorów akademickich pomimo, że wdrożono wiele programów w ostatniej dekadzie.

Jedna trzecia polskich firm AI otrzymuje finansowane przynajmniej częściowo od inwestorów z zagranicy, ponieważ krajowy sektor VC niechętnie podejmuje ryzyko inwestycji w najnowsze technologie preferując wypróbowany biznes eCommerce. Stąd dostęp do kapitału pochodzącego od inwestorów zagranicznych odgrywa kluczową rolę w rozwoju komercyjnego sektora sztucznej inteligencji w Polsce.

Pieniądze to nie wszystko. Aby rozwijać tą technologię potrzeba specjalistów najwyższej klasy i w tym zakresie kluczową rolę system kształcenia. Warto więc, by polskie uczelnie wprowadzały coraz więcej zajęć związanych ze sztuczną inteligencją i jej zastosowaniami. Polskie firmy sektora AI podobnie, jak ma to miejsce za granicą, współpracują ze środowiskiem akademickim: 77 proc. ankietowanych podmiotów zatrudnia naukowców lub współpracuje z nimi.

"Polska potrzebuje ekspertów w obszarze AI, by rozwijać nowe technologie sztucznej inteligencji oraz – co nawet istotniejsze – aby dostosowywać do lokalnych potrzeb istniejące technologie wielkich firm oraz start-upów z całego świata. Na stanowiskach data scientists, niezbędnych do rozwoju uczenia maszynowego opartego na big data w polskich firmach, mogliby pracować naukowcy oraz specjaliści dziś zatrudnieni w start-upach. Nasz kraj ma duży potencjał aby rozwijać bazę ekspertów uczenia maszynowego, m.in. ze względu na dużą liczbę studentów kierunków matematyczno-informatycznych. Według danych Eurostatu w 2015 roku na milion mieszkańców przypadało u nas 1700 absolwentów kierunków ważnych dla rozwoju sztucznej inteligencji (matematyka, statystyka, informatyka). Podobna sytuacja jest w Wielkiej Brytanii, ale już we Francji studentów kierunków ścisłych jest o 38% mniej" – uważa Norbert Biedrzycki.

Bariery popytu

Popyt na rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji jest w Polsce ograniczony przez mały apetyt na ryzyko wśród największych, należących do skarbu państwa, spółek, niechętnych implementować najnowsze i nie w pełni przetestowane technologie. Nie sprzyjają popytowi również ograniczone budżety dużych firm w Polsce, które są relatywnie niższe niż w krajach wysoko rozwiniętych a także mała liczba dużych firm.

Respondenci z czterech na dziesięć ankietowanych firm AI twierdzą, że ich potencjalni klienci nie rozumieją własnych potrzeb i nie widzą potencjalnych korzyści, jakie dałaby implementacja sztucznej inteligencji. Na brak wystarczających informacji o tej technologii wskazuje 38 proc. badanych firm AI. Istnieje więc pilna potrzeba solidnej edukacji zarządów, dyrektorów i pozostałych osób kluczowych o sztucznej inteligencji.

Obecnie 73 proc. polskich firm AI otrzymuje część przychodów od zagranicznych klientów a 33 proc. osiąga z tego źródła większość przychodów.

Polski rynek i sztuczna inteligencja: realne marzenia

Piotr Mieczkowski, Digital Poland Foundation

Zdecydowana większość spółek rozwijających AI w Polsce sprzedaje swoje usługi zagranicą. Jednym z głównych powodów takiego stanu rzeczy jest brak wystarczającego popytu na usługi i produkty AI na rynku lokalnym. Niestety polskie spółki skarbu państwa najczęściej nie rozumieją czym jest AI i jakie daje korzyści, co przekłada się na brak zamówień. W konsekwencji wiele spółek rozwijających AI w Polsce, szuka swoich szans poza Polską. Aż 35% z nich otwiera swoje odziały lub tymczasowe biura np. w USA czy Wielkiej Brytanii

- mówi Piotr Mieczkowski, Dyrektor Wykonawczy, Digital Poland Foundation.

I dodaje: "Nie brakuje nam kadry wdrożeniowej, gdyż nie bez powodu takie firmy jak Intel, Google, ByteDance, Samsung czy TCL otworzyły u nas swoje centra rozwoju AI. Powinien być to zatem czytelny sygnał dla polskiego rządu, by zaadresować właściwie kwestie wygenerowania popytu lokalnie w Polskiej Strategii Rozwoju AI. Strategia ta ujrzy światło w czerwcu 2019 i powinna zawierać szereg innych elementów. Przede wszystkim powinniśmy dobrze opisać kwestie współpracy i odpowiedzialności za realizację strategii. Muszą powstać instytucje koordynujące (jak np. w UK Instytut ds. AI), w szczególności instytucja odpowiedzialna za wdrożenia i monitorowanie strategii AI. Skoro z badania Map of Polish AI wiemy, że polski rynek AI jest mocno zdominowany przez młode firmy to powinniśmy postawić też na ich rozwój. W strategii powinien znaleźć się wątek finansowania z NCBiR wzorowany na DARP oferujący granty w trybie konkursowych z możliwością realizacji Proof of Concept. Powinniśmy też w strategii jasno zdefiniować sektory, w jakich chcemy, jako kraj operować i mieć przewagę np. sektor finansowy, logistyka czy rolnictwo".

Wyjście z pułapki

W Polsce funkcjonuje wiele organizacji pracujących nad rozwiązaniami opartymi na sztucznej inteligencji. Jednak działając każda odrębnie, nie mają one odpowiedniej siły oddziaływania. Aby skoordynować prace na rzecz rozwoju sektora sztucznej inteligencji, pięć dużych towarzystw utworzyło w 2018 roku Polskie Porozumienie o Rzecz Rozwoju Sztucznej Inteligencji. Oczekuje się, że skoordynowane działania przyniosą pozytywne efekty dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju wspiera aktywnie rozwój AI w Polsce finansując między innymi takie projekty, jak systemy jazdy autonomicznej, znaki dostosowujące się do warunków na drodze czy inteligentne chatroboty usprawniające proces rekrutacji.

Zgodnie z „Założeniami do strategii AI w Polsce” opublikowanej w listopadzie ubiegłego roku przez Ministerstwo Cyfryzacji,

Polska powinna być twórcą AI a nie tylko jej konsumentem i stać się równoprawnym graczem na globalnym rynku AI. Naszym celem jest być w top 20%-25% krajów budujących AI. W praktyce oznacza to, że nasz rynek budowy AI musi do 2025 roku wzrosnąć przynajmniej 24-krotnie do poziomu 8,3 mld zł przychodów z tworzenia AI. Oznacza to również, że do tego czasu w Polsce powinno funkcjonować około 720 firm budujących AI i w komercyjną budowę AI należałoby zainwestować w rozwój biznesu do 2023 roku 9,5 mld zł, czyli około 0,5 proc. PKB.
Dla porównania Wielka Brytania przeznacza na ten cel 2,45 proc. PKB czyli więcej niż na utrzymanie i rozwój wojska.

Autorzy Strategii zidentyfikowali sześć kluczowych ekosystemów: biznesowy, start-upowy, technologiczny, naukowy, państwowy oraz edukacyjny. Przewiduje się, że sztuczna inteligencja zlikwiduje część miejsc pracy ale jednocześnie na każde zlikwidowane milion stanowisk, stworzy około 1,3 miliona nowych miejsc pracy u twórców tej technologii. Wdrożenie AI w kluczowych obszarach gospodarki powinno podnieść dynamikę wzrostu PKB o dodatkowe 1,5 – 2,5% rocznie. Rozwój sektora AI ma się opierać nie na taniej sile roboczej naszych programistów, lecz na budowaniu innowacji i wysokoprzetworzonych rozwiązań.

Jednak osiągnięcie tego celu wymaga fundamentalnej zmiany podejścia do rozwoju innowacji, w szczególności do AI. Firmy, które zanegują lub będą zbyt długo zwlekać z wdrażaniem AI w przeciągu 5 lat zaczną tracić lub całkowicie utracą pozycję konkurencyjną. Pociąg nowoczesności może odjechać a Polska na dziesiątki lat utknęłaby w pułapce średniego rozwoju przechodząc do drugiej a nawet trzeciej ligi w rankingach innowacyjności gospodarki. Nie można do takiej sytuacji dopuścić - polskie firmy powinny stać się silnymi międzynarodowymi graczami na rynku AI, bowiem mamy ogromny intelektualny potencjał.

Co CIO myślą o adaptacji AI

Piotr Mieczkowski był jednym z bohaterów spotkania Klubu CIO poświęconego adaptacji AI przez biznes. Zapraszamy do relacji ze spotkania i dyskusji o tym dlaczego wdrażać czy nie wdrażać AI i do pobierania raportu Fundacji Digital Poland o rynku AI w Polsce.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200