Optymalizacja VAT

Teoretycznie złożenie deklaracji może już nastąpić pierwszego dnia po zakończeniu danego miesiąca, zatem w najlepszym przypadku termin zwrotu może być przyśpieszony nawet o 25 dni. Uwzględniając fakt, że przy spełnieniu określonych warunków istnieje możliwość skrócenia terminu zwrotu do 25 dni, teoretycznie, przy maksymalnie szybkim złożeniu deklaracji, prawdopodobny jest zwrot nadwyżki VAT w terminie, w jakim standardowo dopiero składana jest deklaracja.

Opisane rozwiązanie optymalizacyjne powinno być stosowane w szczególności przy dużych wydatkach inwestycyjnych, dokumentowanych niewielką liczbą faktur, np. przy zakupie nieruchomości (kiedy możliwe jest szybkie przygotowanie deklaracji VAT-7). Wtedy warto transakcje planować w ten sposób, by okres pomiędzy zapłatą faktur a momentem wystąpienia o zwrot podatku był jak najkrótszy. Rozwiązanie jest najbardziej korzystne z punktu widzenia przepływów pieniężnych przedsiębiorstwa. Co również istotne, opisywana metoda usprawnienia rozliczeń nie niesie ze sobą ryzyka sporu z organami skarbowymi.

Świadczenia złożone - stosowanie niższej stawki

Ustawa o VAT przewiduje kilka stawek podatkowych, m.in. oprócz podstawowej stawki 22%, stawki obniżone 7% oraz 3% oraz stawkę 0% stosowaną głównie w transakcjach międzynarodowych. Oznacza to, że niektórzy podatnicy mogą równocześnie świadczyć usługi lub dostarczać towary, które opodatkowane są różnymi stawkami VAT. Zdarzają się przypadki, w których wyodrębnienie poszczególnych świadczeń jest utrudnione i możemy mieć do czynienia z tzw. świadczeniem złożonym. Pojęcie to nie jest zdefiniowane w ustawie o VAT, lecz było przedmiotem orzecznictwa. Do kwestii świadczeń złożonych odniósł się m.in. Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), analizując zagadnienie świadczenia usług montażowych (opodatkowanych stawką 7%), których elementem była dostawa towarów (okna, co do zasady opodatkowane stawką 22%). Sąd, odwołując się m.in. do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w tym zakresie, uznał, że w przypadku czynności o kompleksowym charakterze, na które składa się czynność podstawowa (której wykonanie jest celem umowy zawartej przez podatnika z klientem), oraz czynności pomocniczych niezbędnych do wykonania czynności podstawowej, ustalając właściwą stawkę VAT, należy przyjąć jednolitą stawkę dla całego kompleksu czynności, biorąc pod uwagę charakter czynności podstawowej. W efekcie zdaniem NSA czynność montażu okien powinna podlegać opodatkowaniu według stawki 7% (mimo że zawiera ona element, który mógłby być opodatkowany według stawki 22%).

Taka interpretacja świadczeń złożonych stwarza możliwości optymalizacyjne polegające na zmniejszeniu obciążeń podatkowych dla podatników dokonujących dostaw towarów/świadczących usługi opodatkowane według różnych stawek. Przede wszystkim odnosi się to do podmiotów świadczących usługi opodatkowane niższą stawką, które zawierają w sobie dostawę towarów opodatkowanych stawką 22%. Takie rozwiązanie jest możliwe w odniesieniu do podmiotów świadczących określone usługi hotelowe bądź budowlane.

Należy jednak zwrócić uwagę, że o ile optymalizacja dotycząca momentu powstania obowiązku podatkowego oraz terminu zwrotu wynika bezpośrednio z przepisów ustawy, a jej stosowanie nie powinno być kwestionowane przez organy podatkowe, o tyle stosowanie jednej stawki podatkowej w przypadku świadczeń złożonych pozostaje w pewnym stopniu kwestą interpretacji przepisów i może być przedmiotem sporu. W związku z tym, by wyeliminować ewentualny spór z władzami podatkowymi, powinno być poprzedzone uzyskaniem wiążącej interpretacji przepisów prawa podatkowego w tym zakresie.

Możliwość odliczenia podatku naliczonego przez podmioty zwolnione

Podmioty prowadzące działalność zwolnioną z VAT często działają w przekonaniu, że prawo do odliczenia VAT w ogóle im nie przysługuje. Tymczasem przepisy o VAT przewidują wiele możliwości optymalizacji w tym zakresie. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę, że zgodnie z przepisami ustawy o VAT podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą szeregu usług finansowych, m.in.:

  • transakcji ubezpieczeniowych, a także reaseku-racyjnych,
  • udzielania i pośrednictwa w udzieleniu kredytu oraz zarządzania kredytem przez kredytodawcę,
  • pośrednictwa lub wszelkich działań w zakresie gwarancji kredytowych lub jakiegokolwiek innego zabezpieczenia pieniędzy oraz zarzą-dzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę,
  • transakcji, w tym pośrednictwa, dotyczących rachunków terminowych i bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem inkasa należności i faktoringu,
  • w przypadku gdy miejscem świadczenia tych usług jest terytorium państwa trzeciego lub gdy usługi dotyczą bezpośrednio towarów eksportowanych.

Oznacza to, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku w przypadkach, w których świadczy określone usługi finansowe na rzecz podmiotów z krajów trzecich (tj. krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej) bądź też świadczone przez niego usługi finansowe związane są z działalnością eksportową.

Instytucje finansowe powinny więc w szczególny sposób monitorować, czy dana usługa (np. udzielenie gwarancji kredytowej) jest związana z działalnością eksportową. W takiej sytuacji daje ona bowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Co więcej, powyższy przepis daje także możliwość takiego kształtowania transakcji, by były one efektywne podatkowo. Na przykład, umowa reasekuracji zawarta przez zakład ubezpieczeń z podmiotem ze Szwajcarii daje pełne prawo do odliczenia, kiedy świadczenie usługi reasekuracji na rzecz podmiotu z Austrii takiego prawa nie daje. Oznacza to, że warto świadczyć usługę na rzecz podmiotu z kraju trzeciego, nawet jeśli warunki jej świadczenia są nieco gorsze niż w przypadku świadczenia na rzecz podmiotu ze Wspólnoty. W takiej sytuacji korzyści podatkowe mogą zrekompensować gorsze warunki transakcji.

Podatnik powinien przy tym pamiętać o sposobach rozliczania podatku naliczonego w sytuacji, gdy świadczy zarówno usługi dające prawo do odliczenia, jak i nie dające takiego prawa. Podstawową zasadą jest tzw. bezpośrednia alokacja, to jest przyporządkowanie podatku naliczonego do transakcji dającej prawo do odliczenia. Gdy alokacja taka nie jest możliwa (np. podatek naliczony związany z usługą najmu powierzchni biurowej), podatnik stosuje rozliczenie przy pomocy tzw. współczynnika sprzedaży. Sprzedaż usług finansowych do krajów trzecich zwiększa wartość licznika współczynnika (tj. wartość sprzedaży dającej prawo do odliczenia), a w efekcie umożliwia odliczenie większej części podatku naliczonego związanego z ogólną działalnością podatnika.


TOP 200