Dla niektórych menedżerów najlepszym nauczycielem przywództwa okazuje się ich własny zespół. W trudnych sytuacjach pracownicy od lidera oczekują stanowczości, podejmowania decyzji, brania na siebie odpowiedzialności za konsekwencje działań. Lider musi umieć nie tylko przekazywać swoim ludziom komunikaty, ale także ich słuchać. Czasami trzeba być twardym i stanowczym, aby pracownicy czuli, że ktoś im przewodzi - tak brzmiał komentarz jednego z uczestników spotkania.

Lider powinien także radzić sobie z konfliktami, nie bać się ich, a czasem nawet celowo je wywoływać, aby poznać opinie pracowników, sprowokować ich do konfrontacji. Ale musi także wierzyć w swoje racje i umieć do nich przekonać.

Zobacz również:

• Jak zatrzymać najlepszych?

Jednocześnie, lider powinien ufać swoim pracownikom, pozwolić im się rozwijać, rozwiązywać problemy, coachować pracowników.

Zdaniem Dariusza Dumy, bardzo ważna jest postawa lidera, jego motywacja, nastawienie, wartości.

Trzeba zadawać sobie pytanie, o przyczynę działania.

Konieczny jest także optymizm, jeśli chce się prowadzić ludzi, to trzeba wierzyć w sens celu tej wędrówki. Jeśli lider nie ma nadziei, to co ma zrobić zespół?

Na ile kompetencje lidera są wrodzone, a na ile wyuczone? Jeśli ma się jakiś dar, trzeba go rozwijać, pracować nad sobą. Można przeprowadzić myślowy eksperyment: gdyby nie atrybuty władzy, to czy ludzie poszliby za tym liderem? Jak się rozpoznaje osobnika alfa? Lider powinien zastanawiać się, dlaczego powierzono mu tę rolę, jakie ma aspiracje, jaka była jego wizja na początku, co chciał zmienić. Czasami może to pomóc w przełamaniu kryzysu, rutyny.

Warto pamiętać o klasycznym trójkącie przywództwa: wizja-dyscyplina-komunikacja. Dyscyplina nie powinna kojarzyć się z opresją, to odpowiedzialność, egzekwowanie, myślenie, działanie, energia, tempo. Nie należy bać się słowa dyscyplina, nie chodzi o reżim, jeśli ktoś przyjął coś z własnej woli, to się z tego wywiąże. Słowo egzekwowanie obciążone jest w języku polskim negatywnym stereotypem - jest pewnym rodzajem represji. A dla lidera jest to upewnienie się, że wszystko jest w porządku. Przywódca egzekwuje też od siebie. Musi wiedzieć, na ile on i jego ludzie rozumieją wymogi dyscypliny. Powinien wiedzieć, jaka poszczególnym pracownikom potrzebna jest stymulacja do działania.

Lider powinien także umieć słuchać negatywnych opinii na swój temat. Jest to trudne, ponieważ ludzie nie dzielą się z nim tego rodzaju spostrzeżeniami, są raczej skłonni do pochlebiania mu, taką postawę uznają za opłacalną. Ale nie ma usprawiedliwienia dla niewiedzy: “jeśli czegoś nie wiesz, to dlatego że ci nie powiedzieli, czy dlatego, że nie zapytałeś?".

Komunikacja jest niezwykle ważna - jeśli wizja jest tylko w głowie lidera, to tak jakby jej nie było. Konieczne jest nadawanie i odbieranie, tworzenie kultury, w której się chce mówić i słuchać.