Punktem wyjścia jest przyjęcie w nowej koncepcji działania obszaru IT kryterium dążenia do maksymalizacji wartości rynkowej firm dla akcjonariuszy i w związku z tym metodyka oceny opłacalności projektów informatycznych może wykorzystać bogaty zestaw mierników wypracowanych w ramach koncepcji finansowej zarządzania wartością firmy (Value Based Management)⁸. Zagadnienie to będzie przedmiotem rozważań w kolejnym punkcie.

Czy możliwa jest zmiana podejścia do oceny opłacalności projektów z obszaru IT?

Intuicyjnie odpowiedź na sformułowane w tytule pytanie jest oczywiście twierdząca, ale wymaga to spełnienia szeregu warunków, a przy tym ważne jest, w jakim czasie nowa metodyka oceny opłacalności zostanie zastosowana w praktyce gospodarczej⁹. Przypomina to sytuację, w której oczekujemy, że właściciele nowego domu automatycznie po zamieszkaniu w nim zmienią swoje przyzwyczajenia i zachowania, przez wiele lat utrwalane w starym domu. Taki scenariusz jest prawdopodobny, ale nie będzie to proces automatyczny i będzie wymagał czasu. Do kluczowych warunków, jakie muszą być spełnione, należą:

• silne motywacje w firmach do ich wykorzystania;
• znajomość metod przez analityków i menedżerów;
• umiejętność stosowania;
• umiejętność interpretacji uzyskanych wyników i budowania kryteriów decyzyjnych stanowiących podstawę podejmowanych decyzji inwestycyjnych;
• pokonanie bariery przejścia od technicznych mierników ilościowych i jakościowych, jakimi opisywane są zwykle informatyczne inwestycje, do zastosowania mierników finansowych.

Jakie prognozy rozwoju metodyki oceny efektywności inwestycji w obszarze IT można sformułować na przyszłość?

Dotychczasowe doświadczenia firm w zakresie oceny opłacalności inwestycji z obszaru IT mogą być istotną przeszkodą w doskonaleniu metod rachunku. Nowa rola obszaru IT wymaga zmiany podejścia do oceny projektów informatycznych. Totalna krytyka tradycyjnej roli obszaru IT oraz nowe uwarunkowania (duża skala projektów informatycznych, rosnący poziom outsourcingu usług informatycznych, wzrost znaczenia koncepcji zarządzanie przez wartość - VBM) mogą być ważnymi katalizatorami ukształtowania się nowej metodyki rachunku opłacalności inwestycji obszaru IT, w której punktem wyjścia będą oczekiwane korzyści (value for money). Zdaniem autorów, procesowa procedura oceny opłacalności, w tym przejście od oceny punktowej do zarządzania korzyściami, oparcie się na metodyce CBA oraz zastosowanie procesu, w którym identyfikuje się korzyści, dokonuje ich pomiaru i wyceny oraz monitoruje poziom mierników, sprzyjać będzie skracaniu okresu dostosowania oceny opłacalności inwestycji z obszaru IT do nowych uwarunkowań rynkowych.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Prof. dr hab. Stanisław Kasiewicz dr Waldemar Rogowski są pracownikami Katedry Analizy Działalności Przedsiębiorstwa SGH.

<hr size="1" noshade>

¹Z badania spółek giełdowych przeprowadzonego przez R. Orzechowskiego wynika, że "Najbardziej popularne są najprostsze metody oceny efektywności inwestycji IT: analiza kosztów i korzyści (stosuje 70% badanych firm), całkowity koszt utrzymania TCO (68%) oraz zwrot z inwestycji (68%). Jednocześnie 30% firm nie wykorzystuje żadnych, nawet tych najprostszych metod służących do oceny efektywności inwestycji w IT". R. Orzechowski, Dopasowanie IT - biznes, "Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie" 2007 nr 2 (3), s. 78.

² R. Jakubowski, Chrońmy lasy, "Computerworld" 2007, 27 marca.

³A. Jadczak, Jeden Insurer, "Computerworld" 2006, 28 sierpnia.

⁴ AmCham Award Winners in 2006, "American Chamber of Commerce in Poland".

⁵ Na pytanie, czy IT posiada czytelne mierniki oceny pracy, a jego pozytywny wkład uznaje się w całej firmie, średnia ocena przyznana przez menedżerów wyniosła 2,70 pkt, gdy najwyżej punktowane odpowiedzi kształtowały się na poziomie 4,15. Zob. M. Kasiewicz, "Kadra menedżerska w działach IT w bankach komercyjnych". Praca niepublikowana, SGH Warszawa 2006, s. 74.

⁶ Joe Peppard, John Ward, Elizabeth Daniel (2006), Managing the Realization of Business Benefits form IT Investments, "MIT Sloan Management Review" April 2006; Ch. S. Feld, D.B. Stoddard, IT: od chaosu do efektywnego wykorzystania, "Harvard Business Review Polska", listopad 2006, s. 100-108, a także R. Orzechowski, Zarządzanie IT a wzrost wartości przedsiębiorstwa "CEO" 2006 nr 3, s. 52 -56.

⁷ N. Bernstein, N. Allan, "Assessing your organization's readiness for a Linux desktop". Prezentacja wygłoszona w czasie konferencji Novell BrainShare 2007.

⁸"Zarządzanie wartością firmy". Praca zb. pod red. A. Hermana i A. Szablewskiego, Poltext Warszawa 1999; T. Dudycz, "Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa", PWE Warszawa 2005.

⁹ Badania prowadzone przez D. Zarzeckiego, W. Rogowskiego, i S. Kasiewicza wskazują, że powszechny zakres stosowania metodyki inwestycji komercyjnych wymagał w polskich firmach ok. 10 lat. Zob. S. Kasiewicz, W. Rogowski, "Konfrontacja teorii z praktyką w zakresie stosowania metod oceny opłacalności inwestycji w Polsce", Czas na pieniądz. Zarządzanie Finansami. Inwestycje i Wycena Przedsiębiorstw, pod red. D. Zarzecki, Szczecin 2006, tom 1, s. 57 - 84.

¹⁰Por. np. W. Rogowski, Rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004.