Wejście na rynek nowych podmiotów - przykład Skype'a

Proces innowacji stwarza możliwość wejścia na rynek podmiotom, które zaoferują innowacyjną usługę/produkt. Dokonują tym samym przeniesienia posiadanej przez siebie monopolistycznej pozycji na rynku eksploatacji praw patentowych, którymi objęta jest stworzona przez nich innowacja na rynek jej wdrażania i czerpania z niej zysków. Przedsiębiorstwa, które nie są w stanie podjąć konkurencji w obrębie technologii, będą dążyły do ustanowienia nowego standardu technicznego. Pozwoli im to na osiągnięcie efektu żabiego skoku, który polega na podjęciu konkurencji z przedsiębiorstwami dominującymi na danym rynku w wyniku zaoferowania usługi/produktu oraz technologii innowacyjnej.

Czynnik postępu technicznego pozwala nowym podmiotom wejść na pozornie podzielony już rynek. Dzięki wyeliminowaniu barier wejścia o charakterze fizycznym (ominięcie konieczności powielania zbyt kosztownej infrastruktury) oraz prawnym (ominięcie konieczności korzystania z technologii chronionej prawem patentowym). Zaoferowanie substytutywnej usługi/produktu nowej generacji doprowadzi do zaostrzenia konkurencji na rynku. Zaistnieje faktyczna możliwość deregulacji rynku.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Innowację jako strategię do wejścia na rynek łączności elektronicznej zastosowało przedsiębiorstwo Skype. Do czasu opracowania programu Skype tradycyjne połączenia telefonii internetowej - w trakcie których występowało wiele problemów - wymagały obecności dużej liczby serwerów. Sama technologia pakietowego przesyłu danych była już stosowana przez największych operatorów na poziomie hurtowym. Twórcy Skype'a wyeliminowali z telefonii internetowej jej zasadnicze mankamenty, które sprawiały, że nie była ona przez instytucje regulujące rynek traktowana jako usługa konkurencyjna w stosunku do telefonii stacjonarnej oraz ruchomej. Należały do nich: słaba jakość dźwięku, skomplikowana konfiguracja, konieczność posiadania infrastruktury oraz problemy z połączeniami, gdy rozmówcy stosowali zabezpieczenia sieciowe⁶. Program ten sprawił, że każdy jego użytkownik⁷ (a zostaje się nim poprzez darmowe sprowadzenie programu z Internetu) może nawiązać połączenie głosowe (wraz z obrazem) typu komputer osobisty-komputer osobisty (PC-PC) z innym użytkownikiem i bez żadnych opłat.

Oferowanie podstawowej wersji programu za darmo spowodowane zostało koniecznością osiągnięcia tzw. bezpośredniego efektu sieci. Polega on na tym, że produkt/usługa zyskuje na wartości wraz ze wzrostem liczby użytkowników. W przypadku Skype'a im większa liczba jego użytkowników, tym większa użyteczność - przeciętny użytkownik może się bowiem skontaktować z jak największą liczbą osób. Tak więc aby program był użyteczny, niezbędne stało się jego spopularyzowanie.

Ściągano go z sieci za darmo - program się rozpowszechnił. Jako rezultat na rynku pojawił się program SkypeOut, umożliwiający płatną już usługę połączeń typu: komputer osobisty-telefon przenośny lub telefon stacjonarny (PC- phone).

Usługa ta stanowi konkurencję w stosunku do oferty operatorów zasiedziałych⁸. Przede wszystkim w wyniku braku opodatkowania połączeń internetowych oraz wprowadzeniu systemu, w którym użytkownik płaci tylko za zakończenie rozmowy, a nie za jej rozpoczęcie bądź przekierowywanie. Opcja Skypeln pozwala na uzyskanie (za opłatą abonamentową) stałego numeru telefonu.

W sferze projektu znajduje się wykorzystanie programu w telefonii ruchomej, wówczas koszt połączeń spadnie jeszcze bardziej, będzie bowiem się pobierało opłatę jedynie za transfer danych⁹. W wyniku przyjęcia nowatorskiej koncepcji świadczenia usług głosowych, a więc i uniezależnienia się od infrastruktury, pojawił się problem kwalifikacji przedsiębiorstwa Skype i tym samym poddania go odpowiednim regulacjom. Można go uznać za operatora telekomunikacyjnego, jak również za dostawcę oprogramowania.

Oparta na doktrynach essential facilities i efektu dźwigni odpowiedzialność antymonopolowa podmiotów dominujących, które odmawiają dostępu do urządzeń kluczowych, oraz deregulacja świadczonych przez nowe podmioty usług innowacyjnych mogą stanowić skuteczny instrument przeciwdziałania monopolizacji rynków usług innowacyjnych w krótkiej perspektywie czasowej.

Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwość promowania konkurencji pomiędzy sieciami. Pociąga to za sobą konieczność zrównania w prawach i obowiązkach operatorów konkurujących infrastruktur. Polityka taka ma umożliwić równe szanse konkurowania ze sobą, w wyniku czego na rynku pozostaną najefektywniejsi dostawcy i technologie. W USA polegało to na ograniczeniu dostępu dla dostawców Internetu zarówno do sieci telekomunikacyjnej, jak i kablowej. W takim przypadku dostawcy usług, którzy nie uzyskają dostępu do sieci stacjonarnych, będą dążyli do wprowadzenia innowacji umożliwiającej uniezależnienie się od przedsiębiorstw infrastrukturalnych.

Paweł Gruszecki jest absolwentem Wydziału Prawa UJ oraz współzałożycielem Centrum Wiedzy Prawno-gospodarczej S.C.

1 R.C. Feldman, "Defensive leveraging in antitrust", Georgetown Law Journal, czerwiec 1999 r.,http://www.findarticles.com

2 M. Szydło, Dostęp do sieci infrastrukturalnych na zliberalizowanych rynkach Unii Europejskiej, "Państwo i prawo", str. 78.

3 J.Majcher, "Dostęp do urządzeń kluczowych w świetle orzecznictwa antymonopolowego", Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2005, s. 34.

4 Raport ERG "Broadband market competition report", s. 11.http://erg.eu.int/doc/publications/erg_05_23_broadbd_mrkt_comp_annex_a_p.pdf

5 A. Streżyńska, Raport IBnGR.

6 H. Salik , "Wyskoczyli z sieci", Gazeta Wyborcza z dnia 13 września 2004 r.

Oprogramowanie, drugi telefon komórkowy oraz specjalny kabel, który połączy ów dodatkowy telefon z komputerem.

7 Oprócz zainstalowanego programu wymagane jest posiadanie szybkiego łącza do Internetu oraz mikrofon.

Program funkcjonuje pod wszystkimi popularnymi systemami operacyjnymi: Linux, Windows, MacOS.

8 Koszt minuty połączenia, np. z Polski do USA, wynosi

6 gr, w ramach TP SA 1,1 zł.

9 Norweska firma IPdrum AS zaprezentowała zestaw umożliwiający posiadaczom telefonów komórkowych korzystanie z programu Skype zainstalowanego na komputerze PC.