Porażka na wadze

Szczególnie ważny dla zarządzania strategicznego firmą jest podział na małe i duże porażki. W tabeli 1 przedstawiono przykład tego, jak firma może zaklasyfikować swoje porażki.

Z doświadczeń Steve'a Wozniaka

Steve Wozniak, legendarny pionier rynku komputerów osobistych, uważa, że porażka to raczej zasada niż wyjątek od reguły. Największym nieporozumieniem jest twierdzenie, że ci, którzy wygrywają, przetrwają. "Porażka pcha cię do przodu. Wsłuchuj się w swoje porażki. Ale są rożne rodzaje porażek. Czasami porażka mówi ci, abyś zrezygnował i wziął się za coś zupełnie innego. Czasami porażka mówi ci, abyś wziął się za to, co robisz trochę inaczej, czasami mówi ci, że potrzebujesz pomocy". Wozniak nie mówi o porażkach jak o czymś, czego należy się wstydzić. Przeciwnie, opowiada o nich ze szczegółami. Niemal tryskając dumą. Wozniak po sukcesach w Apple na początku lat 80. zrezygnował z pracy w firmie i szukał nowych szans na rozpoczęcie biznesu. Po Apple była firma Cloud Nine, która pod wieloma względami okazała się wielką porażką. Produkowała uniwersalne urządzenia do zdalnego sterowania sprzętem RTV ("piloty"). Klienci nie przyjęli dobrze tego wynalazku, a sam sprzęt nie był kompatybilny ze wszystkimi urządzeniami. Wozniak stracił większość fortuny zarobionej w Apple. Potem stał się jednym z najbardziej znanych wykładowców grafiki komputerowej na świecie. Następnie przyszła kolej na słynny "czarny" komputer NEXT (Next Computer Inc.). Wreszcie w styczniu 2001 Wozniak powrócił do tego, co kochał najbardziej, czyli do wymyślania nowych rzeczy. Założył firmę WOZ (Wheels of Zeus). Zaczął produkować tanie nadajniki wykorzystujące system GPS, które można założyć np. psom na spacerze czy dzieciom pozostawionym na placu zabaw. Wozniak jest przykładem niepoprawnego optymisty, który zupełnie nie przejawia strachu przed porażkami.

Zobacz również:

• 9 cech wielkich liderów IT
• CIO "bumerangi": liderzy IT awansują, powracając
• 6 znaków ostrzegawczych, na które CIO powinni zwrócić uwagę w 2024 roku

Nie cierp

Jednak zdecydowana większość ludzi źle emocjonalnie znosi porażki. Oto kilka sposobów na emocjonalne otrząśnięcie się z porażki:

1. Porażka jest często subiektywna - wynika z postawienia sobie zbyt wygórowanych celów, np. inwestycja na giełdzie, która miała przynieść 50% w ciągu 3 miesięcy okazuje się stratą -2%. Subiektywnie może to być tragedia, ale obiektywnie tak być nie musi.
2. Należy wystrzegać się postawy, która możną określić mianem "najbardziej skrzywdzonej osoby na świecie". Cokolwiek dzieje się wokół, należy odrzucić spostrzeganie siebie jako osoby bezradnej, reagującej na wydarzenia. Należy mentalnie nastawić się na kontrolowanie sytuacji.
3. Zmień punkt widzenia - zamiast pytać: "Co zrobiłem źle?", zadawaj pytanie: "Co od dziś będę robić inaczej?".
4. Ustalaj własne kryteria oceny poprawności zadań. Niech czyjeś kaprysy nie wpływają na Twoją pewność siebie.
5. Zachowaj proporcje. Nie spoglądaj na wydarzenie ze zbyt wielkim przybliżeniem. Oddal się, popatrz, jak Twoja porażka tu i teraz ma się do Twoich osiągnięć w szerszej perspektywie.
6. Nie nastawiaj się, że gra jest warta świeczki tylko wtedy, gdy wygrywasz. Wynagradzaj siebie za odkrycia, jakich dokonałeś, analizując porażkę. Zapisuj te odkrycia i traktuj możliwość ich dokonywania jako... sukces.
7. Nie traktuj porażek osobiście. Zapisuj wszystkie problemy, które udało Ci się przezwyciężyć, niech dodają Ci pewności siebie w momentach, gdy wszystko wydaje się nie iść zgodnie z planem. Winston Churchill powiedział, że sukces składa się z przechodzenia od porażki do porażki bez utraty entuzjazmu.

Ponieważ porażka ma przede wszystkim wydźwięk emocjonalny, a dopiero później zastanawiamy się nad jej racjonalnymi konsekwencjami, ważne, aby opracować system samopocieszania się. Jak już wspomniano, pomóc może dziennik, w którym będziemy notować nie tylko decyzje, jakie podjęliśmy, ale również jakie sygnały otrzymywaliśmy z otoczenia i jakie uczucia nam towarzyszyły. Często, gdy sobie coś zaplanujemy, na naszej drodze pojawiają się drobne przeszkody, np. długa kolejka w banku, ktoś nie dostarczy na czas niezbędnej informacji. Zastanówmy się, czy nie warto wtedy zaniechać działania. Porażki czasami wynikają z tego, że ludzie zacięcie, bez refleksji, działają.

Uczenie się na błędach w firmie utrudniają dwa rodzaje barier:

1. Bariery związane z systemem i technologią - brak wiedzy profesjonalnej na dany temat uniemożliwia zrozumienie przyczyn porażki.
2. Bariery znajdujące się w kulturze organizacyjnej - większość ludzi odczuwa awersję przed rozmową na temat popełnionych przez siebie błędów. Ludzie z reguły zaprzeczają, bagatelizują.

Między porażką a katastrofą

Bardzo często porażkę od katastrofy odróżnia percepcja skutków. Na przykład w 1992 r. w Stanach Zjednoczonych wydarzyło się tyle samo wypadków w ruchu lotniczym (775), kolejowym (755) i związanym z rowerzystami (722). Jednak opinia społeczna uważa podróż lotniczą za najbardziej ryzykowną, szczególnie w porównaniu z jazdą na rowerze. Wynika to z dwóch przyczyn: 1. wypadek samolotowy jest wydarzeniem medialnym, ginie czasami kilkaset osób, 2. pasażerowie w powietrzu są bezradni, całkowicie zdani na bieg wydarzeń, nie mogą nawet zmienić miejsca siedzenia (jak w pociągu) ani toru jazdy (jak na rowerze). Z tego powodu większe jest postrzegane ryzyko i waga negatywna wypadku. Podsumowując, uczenie się na błędach jest prawdopodobnie najbardziej obiecującym i najmniej wykorzystywanym sposobem na poprawę zarządzania firmą. Powinno się je wprowadzić do rutynowych obowiązków kierowników średniego i wyższego szczebla.

<hr>Autor jest pracownikiem naukowym Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.

Źródła:

1 John Caunt, "Bądź pewny siebie", Helion, Gliwice 2004.

2.http://www.1000ventures.com

3. Harvard Business School,http://www.hbswk.hbs.edu/

4. Evan I. Schwartz, "Juice: The Creative Fuel that Drives World-Class Inventors", 2004, Harvard Business Press.

5. P. Baumard, W. H. Starbuck, "Learning From Failures: Why It May Not Happen", Long Range Planning, vol. 38, 2005, s. 286-287.