Rozwój technologii komputerowych w ciągu jednego pokolenia zmienił sposób życia, a zmiana ta trwa nadal. Niektórzy obserwatorzy, m.in. Nicholas Carr, uważają, że ukształtowana cyfrowo rzeczywistość zmieniła - w dużej mierze negatywnie - nasz mózg, nasz sposób postrzegania i naszą inteligencję. "Automatyzujemy nie tylko zbieranie i przetwarzanie informacji w celach zawodowych, związanych z pracą, ale także automatyzujemy najbardziej intymne sfery naszych relacji osobistych z innymi ludźmi. Tracimy kreatywność w pracy i zdolność do głębokiej refleksji. (…) Tracimy indywidualność, standaryzujemy się" - mówił w wywiadzie dla Computerworlda.

Zmiana uwarunkowań społecznych, kulturowych wymaga od firm dostosowania. Także w wymiarze strategicznym. Pierwszym sygnałem mówiącym, jak głęboko technologia zmienia biznes, jest drastyczne skrócenie czasu, na jaki zakreśla się plany. Zwraca na to uwagę podczas spotkań w Klubie CIO Piotr Czarnecki, prezes Raiffeisen Polbanku: Dziś prawe nikt nie tworzy już strategii 5-letnich, a strategie 3-letnie są nieledwie szkicem. Drugi sygnał to pojawienie się zagadnień dotyczących wyboru, rozwoju, przyszłości technologii biznesowych w agendzie spotkań zarządów, rad nadzorczych czy komitetów strategicznych.

I trzeci sygnał: odróżnijmy sformułowanie "technologie biznesowe" od "IT", gdyż zagadnienia te przetransponowano już zwykle z języka IT na język biznesu. I często depozytariuszem wiedzy albo decyzji w tym zakresie są top menedżerowie spoza IT, zafascynowani możliwościami nowo poznanych narzędzi. To, jak często i w jak wysokich gremiach głos w tej sprawie zabierać będą CIO, zależy od ich inicjatywy i wytworzonych z biznesem więzi. To także kwestia tego, czy IT stanie się częścią biznesu.

Trendy wiążące biznes z technologią

Można powiedzieć, że IT wraca w wielkim stylu - redefiniowane, odnowione, wzmocnione. Accenture Technology Vision 2013 wymienia siedem zjawisk, będących motorem, przejawem lub konsekwencją zmian w wykorzystaniu technologii. Są to: efekt skali w relacjach z klientem, projektowanie oprogramowania z myślą o dostarczaniu danych do analizy, szybkość przepływu danych, potrzeba płynnej współpracy w ramach przedsiębiorstwa, sieć sterowana przez oprogramowanie, aktywna ochrona zdygitalizowanej firmy, realizowanie potencjału zawartego w cloud computing.

Nowy sposób myślenia wyróżniać będzie w coraz większym stopniu firmy najsprawniejsze. Podział na biznes i technologię nie jest dłużej możliwy do utrzymania. IT bierze udział w modyfikacji produktów firmy i napędza jej procesy, łańcuch dostaw i odpowiada za powstawanie nowych produktów. Po zagregowaniu, zdygitalizowane opisy relacji z klientem dają szansę na nowe podejście do badania i wzmacniania lojalności klienta. Firmy zyskują możliwość zarządzania relacjami, wykorzystując efekt skali. "Ilość danych o kliencie jest obecnie tak duża, że możemy bez problemu zmienić dotychczasowe postrzeganie klienta, którego do tej pory traktowaliśmy jak transakcję w systemie czy cookie w przeglądarce. Dzięki technologii możemy powrócić do traktowania go jako indywidualności ze zróżnicowanymi potrzebami. Możemy im zaoferować spersonalizowany sposób komunikacji i dostęp do usług, a przede wszystkim ofertę skrojoną na miarę ich potrzeb i oczekiwań" - uważa Marcin Zygmanowski, Managing Director w Accenture.

Firmy mogą już dziś narzekać na zalew danych, ale i na brak tych właściwych do podejmowania najlepszych decyzji biznesowych. Nowa generacja oprogramowania, tworzona jest już z myślą o analizie przepływających przez nie danych. Szansę na przełom w modelu funkcjonowania przedsiębiorstwa niosą ponadto sieci sterowane przez oprogramowanie (SDN - Software Defined Networks), pozwalające na oddzielenie warstwy sprzętowej od oprogramowania. Wirtualne sieci na wzór sieci fizycznych są możliwe do zestawienia w ciągu minut czy sekund. Analitycy Accenture uważają, że SDN to technologia o kluczowym znaczeniu z perspektywy biznesowej.

Gartner podczas dorocznego sympozjum w Orlando w październiku ub. r. wskazał 10 strategicznych trendów technologicznych 2013, które wywierać będą największy wpływ na firmy. Wymieńmy kilka tych technologicznych zjawisk.

Wojny urządzeń mobilnych - w 2013 r. telefony staną się popularniejszym środkiem dostępu do sieci od PC-ów, dojdzie do walki pomiędzy dostawcami platform na urządzenia przenośne, z których górą wyjdzie Google przed Apple i Microsoftem, ale era post-PC oznaczać będzie konieczność obsłużenia wieloplatformowego, zróżnicowanego środowiska. Strategiczne Big Data - nie będzie już nakierowane na poszczególne projekty, ale na strategiczną architekturę informacji. Zmienia się koncepcja bazy danych, zmierzając w stronę logicznych hurtowni danych. Analityka w działaniu - dostępna użytkownikom w trakcie ich działań, w konkretnym kontekście. Zintegrowane środowiska ¬- rynek przechodzi w kierunku zintegrowanych systemów i środowisk, za czym przemawia koszt, prostota i bezpieczeństwo.

"Zidentyfikowane technologie będą miały strategiczne znaczenie dla większości organizacji. Firmy nie muszą inwestować we wszystkie ani się do nich dostosowywać, muszą jednak zdecydować, które mogą być niezbędne do zaspokojenia przewidywanych w najbliższej przyszłości potrzeb" - mówił David Cearley, wiceprezes i partner w Gartner.

Kiedy mowa o powiązaniu ważnych trendów ze strategią firm, trzeba jednak przejść na poziom indywidualny - osobowości i podejścia prezesów i top menedżmentu w firmach.

Prezesi wiążący biznes z technologią

Wielu prezesów przyznaje, że technologia ma duże znaczenie przy kreowaniu przez nich biznesowej wizji. Dowodzi tego Wojciech Sobieraj, prezes Alior Banku, który do tworzonego przez siebie banku zaprosił jednego z najlepszych polskich CIO, Henryka Baniowskiego, a kiedy zdobywał on laur CIO Roku 2008, prezes podsumował: "Gdyby nie Henryk, ten bank by nie powstał". W tym roku do zarządu Alior Banku dołączył Michał Hucała, który objął nowo utworzony Pion Rozwoju Banku, mający odpowiadać za wdrożenie projektu Big Data i rozwój Alior Sync.

Czynem i słowem ("IT to dziś jest biznes. Jego krwiobieg. Bez tego dziś banku nie ma") znaczenie technologii dla prowadzonego banku poświadcza Piotr Czarnecki, prezes zarządu Raiffeisen Polbank. Podczas spotkania w Klubie CIO mówił między innymi, jak istotne znaczenie ma IT w kreowaniu i wykonywaniu biznesowej wizji. "Ważne, aby zdać sobie sprawę, w jaki sposób i gdzie powstaje wizja. Dziś bardzo często potrzeba biznesowa powstaje na zewnątrz, wśród klientów i dzięki wszechobecnej technologii może trafić do nas - tutaj ma być przekuta na wizję, potem na działanie i realizację" - stwierdził.

Bycie nowoczesnym liderem, prawdziwym przywódcą firmy wymaga dziś jego zdaniem pozostawania blisko przemian technologicznych. Stąd i wypracowany dobry, bliski model relacji z szefem IT, bankowym CIO. Jak mówił, oczekuje, aby CIO krytycznie przyjrzał się jego pomysłom. Ale zrobił także więcej: przyniósł własne. I w odpowiednim momencie zaproponował pilotaż, eksperyment. Przyzwolenie na kreatywne eksperymentowanie w zakresie technologii jest jednym z elementów strategicznych, strategię zarazem kształtujących. To odpowiedź na stałą zmienność rynku - nieustanna zmiana w firmie.

Druga strategiczna odpowiedź to innowacyjność. Tutaj także CIO i IT odnajdują swoje miejsce w koncepcji Piotra Czarneckiego. "Dziś siły sprzedażowe nie są w stanie nadawać tonu innowacyjności. (…) Na pograniczu, pomiędzy procesami biznesowymi a technologicznymi powstaje luka, tam ginie bardzo dużo dobrych pomysłów. Musi być taka siła, która będzie spinać dwa przęsła korporacyjnego mostu. To dlatego CIO powinien pełnić rolę Chief Innovation Officer" - podkreślał. "CIO mają wpływ na firmę. Z racji kompetencji, potencjału innowacyjnego, wiedzy, która powinna być stale uzupełniana. Mają, czasem jeszcze dziś za słabo uświadomioną, siłę sterowania rozwojem organizacji. Nie zmienia to faktu, że przeogromną".

CIO wpływający na strategię swoich firm

Coraz więcej CIO twierdzi, że IT jest częścią biznesu, i to oni są współtwórcami i współwykonawcami strategii biznesowej. Marek Frąckiewicz, CIO PKN Orlen do swoich sukcesów zalicza doprowadzenie uczynienie IT częścią biznesu. "Nasz dotychczasowy kierunek działania skończył się po trzech latach. To był czas na budowę i zoptymalizowanie IT w Grupie Kapitałowej" - mówił w wywiadzie dla "Korony IT. Edycja 2013". Obecnie strategia IT jest pierwszą dostarczaną obszarową strategią w ramach generalnej strategii koncernu.

Jarosław Serba, CIO w Ruch SA, przewodzi zmianom w kolejnych obszarach firmy. "Nasza korporacyjna zmiana od początku przebiega w rytmie zmiany technologicznej. W tej decydującej fazie, kiedy powstaje technologiczny kręgosłup procesów biznesowych, ważne, aby CIO przejął i utrzymał inicjatywę. (…) uchylać się od inicjatywy na tym etapie byłoby błędem w sztuce" - podkreślał w rozmowie z CIO Magazynem Dyrektorów IT.

Zaś Przemysław Henschke, CIO w PZU, członek zarządu PZU Życie, realizuje program PZU IT 2.0 - wizję spójnego, efektywnego cenowo IT, które dostarcza usługi dla biznesu i zarazem jest partnerem dla biznesu. "Stworzyliśmy trzyletni program - IT 2.0, który konsekwentnie wdrażamy. Zmiana w IT jest zbieżna z zapisami z aktualnej strategii PZU, np. klientocentryczność" - mówił w wywiadzie dla "Korony IT".

Strategiczne technologiczne niekompetencje

Cytowany na wstępie Jeff Sampler jest heroldem nowego porządku w biznesie opartego na technologii. Podpowiada, aby firmy zamiast określać swoje kluczowe KOMPETENCJE, zbudowały listę swoich dzisiejszych kluczowych NIEKOMPETENCJI, które będą im niezbędne jutro. Dla wielu firm owocem takiej analizy będzie rekomendacja wzmocnienia pozycji IT w firmie i rozwoju kompetencji w zakresie technologii.

Jeffrey Sampler jest znanym badaczem i wpływowym autorytetem w zakresie technologii biznesowych, związanym wcześniej z MIT oraz Oxford University, zasiadającym w radach nadzorczych i zarządach firm, a obecnie wykładowcą zarządzania w China Europe International Business School. W kontekście wpływu technologii na konkurencyjność dowodzi, że konkurencja nie może być nigdy postrzegana jednowymiarowo i przez pryzmat dzisiejszych uwarunkowań. Do określenia odpowiedniej strategii na dany czas potrzeba przynajmniej dwóch wymiarów: aktualności posiadanej informacji i aktualności posiadanej wiedzy i umiejętności.

Czas, przez jaki informacja i ekspertyza pozostają aktualne, są różne, zależnie od branży. Ale w kontekście udziału IT w kreowaniu strategii biznesowej warto przypomnieć, że tylko 1/5 zysku firmy wynika ze sposobu ułożenia jej struktur. Reszta to kwestia kompetencji i egzekucji.