Jaki jest stopień dopasowania biznesu i IT w spółkach notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych? Jakie czynniki wpływają na uzyskiwanie lepszego dopasowania w tych firmach? Jak zarządzają obszarem IT przedsiębiorstwa, które uzyskują najlepsze dopasowanie?

Artykuł prezentuje wybrane wyniki badań przeprowadzonych przez autora w okresie czerwiec - listopad 2006 r. wśród spółek notowanych na warszawskiej GPW. Badania miały na celu m.in. ocenę obecnego poziomu dopasowania biznes-IT w tych firmach oraz identyfikację czynników wpływających na to dopasowanie.

Zobacz również:

• 9 cech wielkich liderów IT
• CIO "bumerangi": liderzy IT awansują, powracając
• 6 znaków ostrzegawczych, na które CIO powinni zwrócić uwagę w 2024 roku

Dopasowanie biznes-IT

Dopasowanie biznes-IT to zastosowanie IT w odpowiedni sposób i w odpowiednim czasie, w harmonii ze strategią, celami i potrzebami biznesu. Definicja ta obejmuje zarówno dopasowanie IT do biznesu¹ (czyli wsparcie przez IT realizacji strategii biznesu), jak i sytuację odwrotną, gdy umiejętnie zastosowane IT modyfikuje strategię firmy i staje się podstawą budowy nowych wyróżniających kompetencji. Dopasowanie biznes-IT to ciągły proces, który za sprawą zmian w przedsiębiorstwie, jego otoczeniu i w obszarze technologii nigdy się nie skończy. Każde przedsiębiorstwo powinno dążyć, aby być lepiej dopasowane niż konkurenci. Dopasowanie biznes-IT wpływa na działalność przedsiębiorstwa w trzech głównych płaszczyznach: zwiększając efektywność wykorzystania IT, pomagając zdobywać przewagę konkurencyjną dzięki odpowiedniemu zastosowaniu IT (nowe inwestycje) oraz zapewniając elastyczne reagowanie na nowe możliwości biznesowe i technologiczne. Dojrzałe dopasowanie ewoluuje w kierunku relacji, w której IT i inne jednostki biznesowe wspólnie dopasowują swoje strategie.

Wysiłek lepszego dopasowania biznesu i IT jest podejmowany przez menedżerów przez przynajmniej 20 ostatnich lat. Badania udowadniają pozytywną korelację między dopasowaniem biznes-IT a efektywnością zastosowania IT i przełożeniem na poprawę wyników. Inni badacze argumentują, że brak dopasowania strategicznego IT może poważnie utrudniać firmie osiąganie pożądanej efektywności biznesowej, a także przyczyniać się do zmniejszenia zdolności przetrwania. Coraz częściej dążenie do jak najlepszego dopasowania biznes-IT jest traktowane jako jedno z głównych wyzwań dla zarządzających przedsiębiorstwami. Od wielu lat podkreślana jest zatem waga jak najlepszego dopasowania, lecz w praktyce tylko nielicznym firmom udaje się je osiągnąć na zadowalającym poziomie².

W niniejszych badaniach do pomiaru dopasowania biznes-IT wykorzystany został m.in. model dojrzałości dopasowania strategicznego Luftmana, obejmujący sześć obszarów:

• Nadzór (ang. governance) - ma za zadanie zapewnić, że odpowiedni przedstawiciele biznesu i IT przeprowadzają formalne dyskusje i analizy dotyczące priorytetowania inwestycji i alokacji zasobów IT.
• Pomiar wartości (ang. value measurements) - oznacza umiejętność zmierzenia oraz zademonstrowania biznesowi wartości IT za pomocą miar, jakie biznes zrozumie.
• Partnerstwo (ang. partnership) - koncentruje się wokół wzajemnych relacji IT i biznesu.
• Komunikacja (ang. communications) - obejmuje efektywną wymianę poglądów i zrozumienie, co jest wymagane, by przygotować odpowiednią strategię, a następnie ją wdrożyć z sukcesem.
• Umiejętności (ang. skills) - obejmują szeroki zakres działań związanych z zarządzaniem zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie.
• Zakres i architektura (ang. scope and architecture) - to ocena dojrzałości infrastruktury IT przedsiębiorstwa.

Pomiar dopasowania biznes-IT w tym modelu polega na pomiarze stopnia dojrzałości procesów w każdym z powyższych obszarów dopasowania za pomocą 5-stopniowej skali. Im wyższy jest osiągany poziom w zarządzaniu tymi procesami, tym większa jest ich dojrzałość i mniejsza luka dopasowania biznes-IT. W praktyce luka dopasowania biznes-IT zmniejsza się w miarę zacieśniania związków między IT i biznesem. Dzięki pomiarowi dojrzałości procesów w tych sześciu obszarach przedsiębiorstwo uzyskuje świadomość obecnego poziomu dopasowania biznes-IT oraz wskazówki, w których obszarach i w jaki sposób to dopasowanie poprawiać.

Dojrzałość procesów odpowiedzialnych za dopasowanie

Średni wynik oceny dojrzałości procesów odpowiedzialnych za dopasowanie biznes-IT w badanych spółkach to 2,8 (w skali od 1 do 5). Największą dojrzałość przedsiębiorstwa wykazały w obszarze nadzoru, zakresu i architektury oraz komunikacji IT i biznesu. Mniej dojrzałe są procesy dopasowania w partnerstwie IT i w biznesie, a najmniej - w obszarze pomiaru wartości IT (rysunek 1).

Biorąc pod uwagę przynależność do sektora, największe dopasowanie w większości obszarów wykazały przedsiębiorstwa finansowe. Analizując rodzaj stosowanej strategii (doskonałość operacyjna, przywództwo produktowe, bliskie stosunki z klientami), wyniki były dość podobne. Najlepsze dopasowanie w prawie wszystkich obszarach wykazały firmy, dla których IT ma rolę innowacyjną. Rysunki 2, 3, 4, 5, 6 i 7 prezentują szczegółową ocenę dojrzałości procesów w poszczególnych obszarach.

Analiza potwierdziła, że śledzenie przebiegu projektów i wykorzystania zasobów IT, stosowanie umów gwarantujących jakość usług świadczonych przez IT (SLA), monitoring wartości biznesowej dostarczanej przez IT i naliczanie opłat za usługi IT (chargeback) z prawdopodobieństwem 99% wpływa na uzyskiwanie większego dopasowania biznes-IT. Analiza wariancji wykazała także, z jakim prawdopodobieństwem stosowanie metod/miar/narzędzi do oceny efektywności inwestycji IT istotnie wpływa na poprawę dopasowania biznes-IT. 99-proc. prawdopodobieństwo otrzymały: analiza kosztów i korzyści, analiza opcji realnych, ekonomiczna wartość dodana, wartość bieżąca netto (NPV), rachunek kosztów działań (ABC), strategiczna karta wyników IT (IT BSC) i zwrot z inwestycji (ROI). Analiza wariancji wykazała także, że wśród stosowanych standardów zarządzania i nadzoru IT tylko nieliczne istotnie wpływają na zwiększenie dopasowania: ITIL (z prawdopodobieństwem 99%) oraz BS 7799 i ISO 9000 (z prawdopodobieństwem 90%).