W badaniu wzięły udział przedsiębiorstwa, które w ciągu ostatnich lat dokonały ponad 100 akwizycji. 45% badanych firm to spółki giełdowe, 55% to podmioty niepubliczne. 37% stanowiłyspółki z większościowym kapitałem zagranicznym, a 63% - spółki z większościowym kapitałem polskim. 25% badanych firm należy do branży handlu i dóbr szybkozbywalnych, 22% to usługi i media, 19% produkcja przemysłowa, 17% budownictwo, 17% to chemia i farmacja. Badane firmy mają powyżej 200 mln zł przychodów. Ankieta została przeprowadzona na podstawie metody kwestionariuszowej, wspomaganej kontaktem osobistym (telefonicznym bądź mailowym).

Do podstawowych czynników stymulujących zmiany strukturalne na rynku należą rosnąca konkurencja ze strony skonsolidowanych podmiotów (40% wskazań) i dążenie do osiągania efektywności kosztowej (35% wskazań). Mniejsze znaczenie mają zmiany technologiczne (13% wskazań) oraz nowe rynki geograficzne (11% wskazań). Oczekiwane zmiany strukturalne w najbliższych 5 latach to: przyspieszenie konsolidacji (66% wskazań), brak większych zmian (24% wskazań), potencjał dla nowych graczy (10% wskazań).

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Motywy transakcji

Kluczowe czynniki sukcesu w rozwoju badanych firm różnią się w zależności od tego, czy firma ma większościowy kapitał zagraniczny czy polski. W przypadku firm z większościowym kapitałem zagranicznym czynniki te stanowią: zbudowanie silnej pozycji rynkowej (29% wskazań), korzyści skali (24% wskazań), pracownicy i kadra kierownicza (24% wskazań), dostęp do kapitału (6% wskazań), innowacyjność (17% wskazań). Dla firm z większościowym kapitałem polskim większe znaczenie mają budowa silnej pozycji rynkowej (40% wskazań), dostęp do kapitału (13% wskazań), a mniejsze niż w przypadku firm z kapitałem zagranicznym mają korzyści skali (22% wskazań), pracownicy i kadra kierownicza (16% wskazań) oraz innowacyjność (9% wskazań).

W przypadku polskich firm konsekwencją budowy silnej pozycji rynkowej jest wybór strategii opartej na przejęciach (szybkie efekty rynkowe!). Dla zagranicznych firm relatywnie większe znaczenie odgrywa wzrost organiczny.

Osiągnięte efekty synergii w zrealizowanych transakcjach wynikają przede wszystkim z korzyści rynkowych (58%), redukcji kosztów ogólnych i administracyjnych (24%), korzyści skali w kosztach bezpośrednich (9%).

Firmy i ich doradcy

Zaskakuje brak dokładnych wyliczeń ekonomicznych poprzedzających transakcję wśród podmiotów dokonujących przejęć. 41% podmiotów z dominującym kapitałem zagranicznym nie dokonuje takich wyliczeń, wśród polskich udział ten wynosi aż 62%. W ponad jednej trzeciej transakcji podmioty przejmujące nie były w stanie określić wysokości premii akwizycyjnej, co oznacza brak analizy ceny w stosunku do kontroli. W jednej czwartej badanych transakcji płacono premie akwizycyjne do 20%. Powyżej, w zaledwie 6% transakcji. Na rynkach zagranicznych dominują premie w wysokości 20 - 40%.

W celu realizacji transakcji firmy z większościowym kapitałem zagranicznym stawiają na kompleksowe wsparcie, angażując do procesu banki inwestycyjne (41%), firmy doradcze (38%), a w mniejszym stopniu stawiając wyłącznie na zasoby własne (21%). Podmioty z większościowym kapitałem polskim w najczęściej korzystają z usług firm doradczych (49%) oraz ograniczają się wyłącznie do zasobów własnych (29%). Kompleksowość banków inwestycyjnych ceni sobie zaledwie 22% firm z większościowym kapitałem polskim.

Występują istotne różnice w zakresie źródeł pozyskania wiedzy o transakcjach fuzji i przejęć. Spółki notowane na giełdzie opierają się w znacznie większym stopniu na wiedzy pochodzącej z zewnętrz, z banków inwestycyjnych i firm doradczych (61%), a w mniejszym stopniu opierając się na zasobach własnych (39%). W przypadku spółek niepublicznych są odwrotne proporcje.

Dla polskich firm główną barierę w przejęciach stanowią wysokie wyceny oczekiwane przez sprzedających. Zagraniczne firmy przykładają większe znaczenie do ograniczeń prawnych i braku możliwości finansowania. Preferowane jest finansowanie kredytem, a więc bez udziału w transakcji inwestora finansowego.

Polskie podmioty są przygotowane do transakcji znacznie gorzej niż zagraniczne. Zastanawia brak dokładnych wyliczeń lub ograniczenie się do szacunków przy analizach efektów ekonomicznych poprzedzających transakcję przejęcia. Większość firm badanych przez ekspertów z BZ WBK przyznała, że konieczne są lepsze przygotowanie planu połączenia, przeprowadzenie dokładnego due diligence oraz wyliczeń efektów ekonomicznych. Badania przeprowadzono w 2008 r.