Ryzyko podatkowe w zakresie podatku VAT i pcc

Jak zostało nadmienione w części prawnej niniejszego artykułu, umowę cash poolingu należy zaliczyć do kategorii umów nienazwanych w polskim prawie. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że konkretne postanowienia takiej umowy mogą zawierać określone rodzaje czynności zdefiniowane w polskim prawie cywilnym.

W tym kontekście Minister Finansów stwierdził w odpowiedzi na interpelację poselską², iż każda umowa cash poolingu powinna być oceniana dla celów podatkowych według tych elementów, które w polskim prawie podatkowym zostały zdefiniowane. Dodatkowo, z przedstawionego stanowiska Ministra Finansów można wnioskować, że choć zdarzały się sytuacje, kiedy organy statystyczne zaklasyfikowały konkretną strukturę cash poolingu jako usługę finansową świadczoną przez bank, to nie wszystkie umowy cash poolingowe automatycznie stanowić będą usługi bankowe. Każda z umów cash poolingowych powinna być analizowana w sposób indywidualny, z uwzględnieniem elementów prawnych szczególnie w niej widocznych.

Mając powyższe na uwadze, w przypadku cash poolingu rzeczywistego istnieje ryzyko, że organy podatkowe będą próbowały wywodzić skutki podatkowe na podstawie tych elementów umowy cash poolingu, które są zdefiniowane w prawie polskim. W praktyce umowy cash poolingu rzeczywistego nie zawierają jasno sprecyzowanego tytułu do transferu środków pieniężnych pomiędzy rachunkami uczestników struktury. Dlatego, zdaniem autorów, organy podatkowe mogą próbować wywodzić skutki w podatku VAT i pcc na podstawie pożyczek udzielanych pomiędzy poszczególnymi uczestnikami.

Cash pooling rzeczywisty traktowany jako odrębne pożyczki udzielane przez uczestników - implikacje w podatku VAT

W świetle obowiązujących przepisów o podatku VAT udzielanie pożyczek pomiędzy podmiotami polskimi powinno zostać uznane za usługę pośrednictwa finansowego, zwolnioną z VAT.

Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że odsetki wypłacane uczestnikom wykazującym nadwyżki na rachunkach stanowić będą dla nich obrót zwolniony z opodatkowania podatkiem VAT. Taka sytuacja może rodzić negatywne skutki w zakresie możliwości odliczenia naliczonego podatku VAT przez takiego uczestnika.

Cash pooling rzeczywisty traktowany jako odrębne pożyczki udzielane przez uczestników - implikacje w pcc

Z uwagi na fakt, że pożyczki udzielane w ramach cash poolingu rzeczywistego mogą być zaklasyfikowane jako usługa pośrednictwa finansowego zwolniona z VAT, to co do zasady, nie powinny one podlegać opodatkowaniu pcc.

Niemniej jednak, należy zwrócić uwagę, że w przypadku, gdy pożyczkodawcą jest udziałowiec (akcjonariusz) pożyczkobiorcy, wówczas taka pożyczka dla celów podatku od czynności cywilnoprawnych jest traktowana jako zmiana umowy spółki i zawsze będzie podlegać opodatkowaniu pcc według stawki 0,5%.

Zarządzanie ryzykiem podatkowym

Jak zostało nadmienione powyżej, zdaniem autorów, cash pooling rzeczywisty powinien być postrzegany jako kompleksowa usługa pośrednictwa finansowego świadczona przez bank. Również ostatnio prezentowane interpretacje organów statystycznych i skarbowych wydają się jednoznacznie potwierdzać tę konstatację.

Jednakże, mając na uwadze przytoczone powyżej stanowisko Ministra Finansów, nie można wykluczyć ryzyka, iż organy podatkowe będą próbowały wywodzić skutki podatkowe na podstawie tych elementów umowy cash poolingu rzeczywistego, które są zdefiniowane w prawie polskim (np. umowy pożyczki, cesja wierzytelności). W konsekwencji mogą powstać wskazane powyżej negatywne implikacje podatkowe w zakresie podatku VAT oraz pcc.

W celu zmniejszenia tego ryzyka wskazane jest potwierdzenie z urzędem statystycznym, że konkretny cash pooling rzeczywisty stanowi kompleksową usługę finansową polegającą na zarządzaniu płynnością finansową danej grupy kapitałowej przez bank będący usługodawcą. W obecnej praktyce rynkowej o taką klasyfikację najczęściej występuje bank świadczący dany produkt typu cash pooling.

Następnie, opierając się na pozytywnej klasyfikacji urzędu statystycznego, podmiot uczestniczący w cash poolingu rzeczywistym może jeszcze dodatkowo ograniczyć przedmiotowe ryzyko, występując do właściwego organu podatkowego³ z wnioskiem o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, potwierdzającej, iż ten konkretny cash pooling rzeczywisty:

• jest zwolnioną z opodatkowania podatkiem VAT usługą pośrednictwa finansowego świadczoną przez bank,
• nie podlega opodatkowaniu pcc.

Alternatywnie, w przypadku, gdyby dany cash pooling rzeczywisty nie został zaklasyfikowany jako kompleksowa usługa finansowa świadczona przez bank, można rozważyć oparcie takiej struktury na innych niż pożyczka elementach określonych w prawie polskim. W szczególności, z podatkowego punktu widzenia, bardziej korzystna wydaje się np. wspomniana już na wstępie subrogacja wierzytelności, która nie powinna podlegać opodatkowaniu pcc.

<hr>

¹Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu, zakresu i terminów wykonywania przez rezydentów dokonujących obrotu dewizowego z zagranicą obowiązków przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych w zakresie niezbędnym do sporządzania bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa (Dz. U. Nr 218, poz. 1835).

²Odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. oraz 2 lipca 2004 r. na interpelację nr 6005 w sprawie kwalifikacji do celów podatkowych porozumień o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową przez grupę spółek.

³Autorzy pragną zwrócić uwagę, że od dnia 1 lipca 2007 r. właściwym organem podatkowym jest Minister Finansów.

Przemysław Cichulski jest menedżerem Zespołu

Bankowo-Finansowego kancelarii prawnej Wierzbowski Eversheds.

Tomasz Szczepanik i Wiktor Szczypiński

pracują w Zespole Usług Finansowych Działu Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers.