Dzisiejsi liderzy rynku rozumieją, że wzrost ryzyka jest ceną, jaka płacą za tempo zmian i ciągły postęp. Istnieje jednak różnica pomiędzy ryzykanctwem a podejmowaniem ryzyka. Gdy ryzykujemy, wyniki są niewiadomą, gdyż działamy bez odpowiedniej wiedzy. Gdy świadomie podejmujemy ryzyko, niepożądane skutki naszych działań mogą być kontrolowane, jeśli tylko uruchamiamy je w ramach prawidłowej struktury zarządzania ryzykiem.

Podejście silosowe

Ryzyko można zdefiniować jako poziom ekspozycji na nieznane zjawiska rynkowe, które organizacja musi zrozumieć, zidentyfikować i skutecznie nimi zarządzać. Aby osiągnąć założone cele, większość firm zmuszona jest podejmować nowe wyzwania. Jednakże jeśli proces zarządzania ryzykiem szwankuje - firma poniesie konsekwencje na konkurencyjnym rynku.

Tradycyjnie firmy stosowały "silosowe" podejście do zarządzania ryzykiem. Odpowiedzialność była przypisywana do komórki organizacyjnej lub funkcjonalnej o największej ekspozycji. Ryzyko biznesowe było przypisywane jednostkom operacyjnym, ryzyko objęte planem ubezpieczeń lub przenaszalne przypisywano działom zarządzania ryzykiem korporacyjnym, ryzyko finansowe (rynkowe, kapitałowe, stopy procentowej) - departamentom skarbu, a ryzyko prawne - działom prawnym. Firmy skupiają się głównie na rodzajach ryzyka, które łatwo zmierzyć. Źle zdefiniowane lub niejasne, takie jak ryzyko strategiczne lub operacyjne, często nie były koordynowane. Strategia zarządzania była wpisywana w istniejący proces biznesowy bez zastosowania jednolitego podejścia czy terminologii z zakresu zarządzania ryzykiem.

Podejście holistyczne

Enterprise Risk Management, czyli podejście holistyczne, oznacza zastosowanie aktywnego zarządzania ryzykiem w zakresie wszystkich rodzajów ryzyka zagrażających organizacji. Ostatnie badanie przeprowadzone przez dział badawczy The Economist i Mercer Management Consulting dowiodło, że 41% firm posiada jakąś formę ERM. Badanie wykazało również, że firmy wykorzystujące ERM mają większą pewność co do własnej zdolności w zarządzaniu ryzykiem. W obliczu korporacyjnych skandali, zaskakujących wyników spółek i utraty zaufania klientów, coraz więcej firm uznaje słabość tradycyjnego podejścia do zarządzania ryzykiem. Sięgają one do rozwiązań typu ERM, aby lepiej przygotować się do nowych wyzwań i niespodzianek ze strony zmiennego środowiska.

ERM pozwala firmom zidentyfikować rodzaje ryzyka, które mogą zostać:

Podejście holistyczne jest przewidujące i proaktywne. Polega na uruchomieniu procesu, który czynnie wspiera realizację strategicznych celów organizacji. Proces ten nie jest przeszkodą w podejmowaniu ryzyka. Przeciwnie, pozwala on firmom programowo zakładać wystąpienie dodatkowych jego rodzajów. Po wdrożeniu podejścia ERM, kierownictwo zna wszystkie krytyczne rodzaje ryzyka i sposób, w jaki mogą one być skutecznie zarządzane. System pozwala szybko reagować na okazje rynkowe. W pełni wdrożone ERM służy nie tylko rozszerzeniu zasad ładu korporacyjnego, ale umożliwia wykorzystanie ryzyka jako elementu przewagi konkurencyjnej. Firmy, które wdrożyły ERM, potrafią efektywnie wykorzystywać ryzyko jako broń w walce z konkurencją i nie postrzegają go już jako zagrożenie.

Tabela 1 ilustruje różnice pomiędzy tradycyjnym a holistycznym podejściem do zarządzania ryzykiem.

Efektywny program ERM powinien mieć trzy długoterminowe cele:

Skuteczność programu wymaga pełnego poparcia zarządu i całego kierownictwa firmy. Aby uzyskać niezbędne wsparcie, należy powołać zespół projektowy, składający się z menedżerów reprezentujących wszystkie obszary funkcjonalne organizacji, odpowiedzialny za wdrożenie programu ERM. W każdej z faz wdrożenia zespół projektowy zgłasza szczegółowe rekomendacje komitetowi ds. zarządzania ryzykiem, w którego skład wchodzą członkowie ścisłego kierownictwa, odpowiedzialni za ryzyko strategiczne. Po wdrożeniu programu ERM, komitet ds. zarządzania ryzykiem odpowiada za stały nadzór nad jego funkcjonowaniem. Kolejne fazy wdrożenia ERM:

Jedyną alternatywą dla holistycznego zarządzania ryzykiem jest zarządzanie kryzysowe. Należy mieć nadzieję, że nic złego się nie przydarzy, zakładać jednak trzeba to, co najgorsze. Aby odpowiedzialnie przygotować się na reakcję na dowolne zagrożenie ze strony dynamicznego środowiska, w którym funkcjonuje firma, niezbędne jest kompleksowe, całościowe zarządzanie ryzykiem nie poprzez zestaw suchych reguł, lecz przez włączenie jego elementów w codzienne działania i w kulturę organizacyjną firmy. Dzięki podejściu typu ERM firmy nie tylko zmniejszają ryzyko przykrych niespodzianek, lecz także maksymalizują korzyści płynące z rynkowych okazji.

<hr> Na podstawie "Enterprise-Wide-Risk Managment: A Holistic Approach" - William Spinard, Marsh Risk Consulting

Autorka jest prezesem firmy Davidson Consulting, specjalistą w zakresie budowania planów ciągłości działania i zarządzania ryzykiem operacyjnym.