Banki centralne i rządy przeznaczyły na walkę z kryzysem kwoty znacznie przekraczające 10 bln USD w różnej formie (podniesienie kapitału banków i firm ubezpieczeniowych, gwarancje rządowe, wykup aktywów). Pomimo zaangażowania tak olbrzymich środków publicznych, koniunktura dalej się pogarsza i trudno jest prognozować, ile czasu potrwa recesja. Chyba najbardziej przełomowym momentem w obecnym kryzysie potwierdzającym jego olbrzymią skalę było wystąpienie Alana Greenspana w październiku 2008 r. przed parlamentarnym komitetem ds. rządowego nadzoru i reform. Były szef Rezerwy Federalnej przyznał się do błędów w polityce pieniężnej i nadzorczej oraz dodał, że musi zweryfikować swoje - niezmienne od 40 lat - poglądy na wysoką zdolność sektora finansowego do samoregulacji.

Ważne wydaje się zatem wyjaśnienie, w jaki sposób przebiegał kryzys i jakie były jego przyczyny, przynajmniej te, które możemy dzisiaj zdiagnozować i zidentyfikować. Na temat mechanizmu obecnego kryzysu powstało już wiele artykułów naukowych, a wydawcy przygotowują kilkadziesiąt książek obszernie opisujących ten proces. Na potrzeby tego artykułu warto wskazać pracę Carmen Reinhart i Kenneth Rogoff (2008), przedstawiającą historię 800 lat kryzysów, w których świetle ten obecny ma wiele typowych cech poprzednich. Artykuł wskazuje, że z punktu widzenia podatności na kryzys zadłużenie krajowe ma równie istotne znacznie jak zagraniczne kraju oraz że duże kryzysy bankowe występowały z reguły po okresie silnej liberalizacji globalnych przepływów kapitałowych, co ilustruje wykres 1. Artykuł kończy się nieco proroczym stwierdzeniem: "konkluzja, że Węgry lub Grecja już nigdy nie ogłoszą bankructwa, ponieważ teraz mamy inną sytuację i kraje te są członkami Unii Europejskiej, może okazać się krótkotrwałym truizmem". W istocie, żeby uniknąć bankructwa, niecałe pół roku później Węgry musiały się ratować pożyczką z EBC i z MFW.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Zanim jednak doszło do ryzyka bankructwa Węgier, byliśmy świadkami narastania nierównowag równocześnie w wielu obszarach. I tak, deficyt obrotów bieżących Stanów Zjednoczonych przekroczył 700 mld USD (6,5% PKB), a ujemna pozycja inwestycyjna netto 2,5 bln USD. Te wielkości skutkowały "wysypem" prognoz wskazujących na nadchodzące załamanie kursu dolara (1). Utrzymywanie się wysokiego deficytu obrotów bieżących w Stanach Zjednoczonych, finansowanego napływem kapitału z Japonii, Chin i krajów eksportujących ropę naftową, zostało określone mianem globalnych nierównowag.

Amerykańskie gospodarstwa domowe zaczęły wydawać więcej, niż zarabiały, czyli miały ujemne oszczędności. W praktyce oznaczało to finansowanie konsumpcji kredytem zaciąganym pod zastaw tej części wartości nieruchomości, która jeszcze nie była zastawiona, co było możliwe, dopóki rosły ceny nieruchomości.