Sposób na uszczelnienie systemu VAT

Problem szarej strefy, a w tym kwestia wyłudzeń podatkowych to jedna z głównych bolączek Ministerstwa Finansów. Kluczowym działaniem mającym za zadanie zmniejszenie wyłudzeń podatku VAT w wewnątrzwspólnotowym obrocie paliwami ciekłymi, jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - nazwany pakietem paliwowym, który wszedł w życie od 1 sierpnia 2016 roku. O tym czy wprowadzone zmiany korzystnie wpłyną na uszczelnienie polskiego systemu podatkowego i walkę z wyłudzeniami w podatku od towarów i usług mówi dr Jędrzej Jakubowicz w rozmowie z Patrycją Dziadosz.

Straty budżetu państwa z tytułu wyłudzeń podatku VAT w obrocie paliwami płynnymi wynoszą co najmniej 2,5 mld zł rocznie. Oszustwa podatkowe są głównym problemem rzetelnych producentów i dystrybutorów paliw. Jakie istotne zmiany zostały zaimplementowane w tzw. pakiecie paliwowym?

Przywołany przez Panią akt prawny wprowadził zmiany w ustawie o podatku VAT, a także w prawie energetycznym, kodeksie karnym skarbowym, ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym, ustawie o podatku akcyzowym. Wprowadzone przez Ministerstwo Finansów rozwiązania mają w istotny sposób ograniczyć możliwość dokonywania oszustw podatkowych w obrocie wewnątrzwspólnotowym, a co za tym idzie przyczynią się do zwiększenia legalnej sprzedaży paliw.

Zatem jakie główne zmiany wprowadza ta nowelizacja?

W mojej ocenie najistotniejsze są dwie modyfikacje. Po pierwsze – wprowadzenie obowiązku zapłaty podatku VAT w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw. A po drugie uczynienie płatnikami podatku VAT podmiotów uczestniczących w wewnątrzwspólnotowym nabyciu paliw.

Czy jednak wprowadzenie instytucji podatnika nie podniesie stopnia skomplikowania takich transakcji?

Wydaje się, że nie. Podmioty uczestniczące w rzeczonych transakcjach będą musiały pobierać stosowną należność przed terminem płatności tego podatku. Odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe tych podmiotów może oczywiście spowodować zmniejszenie liczby dokonywanych przez nie transakcji, jednak spowoduje większą ostrożność płatników przy dokonywaniu transakcji, co znowu powinno przyczynić się do eliminacji z obrotu tzw. znikających podatników.

Wspomniał Pan, że wprowadzone zmiany zwiększają wymagania dotyczące wiarygodność podmiotów, które wykonują działalność koncesjonowaną. Na czym one polegają?

Po pierwsze zgodnie ze znowelizowanym art. 17a ustawy o VAT, płatnikiem podatku od wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw jest odpowiednio zarejestrowany odbiorca lub podmiot prowadzący skład podatkowy, dokonujący na rzecz podmiotu spełniającego ustawowo określone warunki wewnątrzwspólnotowego nabycia w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym. Wprowadzone zmiany ograniczają także możliwość wewnątrzwspólnotowego nabywania paliw przez podmioty prowadzące składy podatkowe oraz zarejestrowanych odbiorców. Aktualnie, podmiot na rzecz którego podmiot prowadzący skład podatkowy lub zarejestrowany odbiorca może dokonywać wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw, musi spełniać następujące warunki: po pierwsze musi posiadać koncesję na obrót paliwami ciekłymi za granicą, po drugie musi być właścicielem nabywanych paliw oraz posiadać koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą oraz jest zobligowany do posiadania siedziby/miejsca zamieszkania na terenie Polski, a w przypadku podmiotów zagranicznych oddziału z siedzibą w Polsce.

W tym zakresie pakiet paliwowy rozbudował wspomniane warunki. Przed 1 sierpnia 2016 r. ustawa o podatku akcyzowym zawierała jedynie wymóg posiadania przez ten podmiot wymaganej koncesji lub wpisanie tego podmiotu do rejestru systemu zapasów interwencyjnych. W związku z tym, należy pozytywnie ocenić zmiany wprowadzone przez Ministerstwo Finansów.

Sposób na uszczelnienie systemu VAT

Szara strefa w Polsce (proc. PKB) - EY

Wróćmy na chwilę do wspomnianej przez Pana kwestii wprowadzenia obowiązku zapłaty podatku VAT w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw. Na czym polega ta nowość?

Chodzi o to, że do 1 sierpnia 2016 roku wewnątrzwspólnotowe nabycie paliw było w zasadzie neutralne pod kątem opodatkowania podatkiem VAT. Podatek należny od tego nabycia stawał się jednocześnie podatkiem naliczonym. Co oznacza, że per saldo podatnik nie odprowadzał daniny.

To na czym miał polegać przestępczy proceder, skoro praktycznie nie rodziło to obowiązków finansowych?

Mechanizm był dość banalny. Nabywca nie wykazywał nabycia (czyli nie wskazywał w deklaracji podatku należnego i jednocześnie naliczonego), a następnie sprzedawał paliwo również bez podatku VAT. W aktualnie obowiązującym stanie prawnym w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw podatnik jak i odpowiednio płatnik, o czym już wcześniej wspomniałem, jest obowiązany, bez wezwania naczelnika urzędu celnego, do obliczania i wpłacania kwot podatku na rachunek izby celnej właściwej w zakresie wpłat podatku akcyzowego. Obowiązek zapłaty podatku z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw ciekłych będzie obowiązywał co do zasady w ciągu 5 dni od momentu wprowadzenia paliwa do kraju. A podstawą do naliczania podatku będzie aktualna cena paliwa, ogłaszana w Biuletynie Informacji Publicznej resortu finansów.

Czy nie będzie więc tak, że skoro wcześniej podatnik nie wykazywał nabycia, to teraz również nie będzie tego robił, a więc i nie będzie płacił podatku VAT?

Odpowiadając na to pytanie muszę ponownie odwołać się do przytoczonego już uzasadnienia do projektu ustawy stanowiącej tzw. pakiet paliwowy. Głównym uzasadnieniem dla jego wprowadzenia było wykorzystanie przy dokonywaniu oszustw instytucji zarejestrowanego odbiorcy lub składu podatkowego. Stąd uczynienie z tych podmiotów płatników podatku spowoduje to, że albo podatek ten będzie faktycznie odprowadzany, albo nie będą dokonywane tego rodzaju transakcje. W tym ułożeniu podmiotów, proceder faktycznie powinien zostać wyeliminowany. Analizując więc skutki wprowadzonej zmiany powinno się mieć na względzie jaki cel przyświecał jej pomysłodawcom.

Ustawodawca wprowadzając tzw. pakiet paliwowy wprowadził nowy przepis do Kodeksu karnego skarbowego pod art. 69b. Czy Pańskim zdaniem wprowadzenie dodatkowej sankcji karnej będzie miało wpływ na zmniejszenie liczby przypadków wyłudzenia podatku VAT?

Ustawodawca rozsądnie podszedł do tego tematu wiążąc zmianę wprowadzoną w art. 78 ustawy o podatku akcyzowym, w której dodano wymóg aby przy dokonywaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliwa (na potrzeby wykonywanej na terytorium kraju działalności gospodarczej), podatnik posiadał koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą lub wpis do rejestru systemu zapasów interwencyjnych, o którym mowa w ustawie o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym z art. 69b Kodeksu karnego skarbowego, na mocy którego penalizowane jest dokonanie, wbrew przepisom ustawy, dostawy wewnątrzwspólnotowej lub nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych. Dzięki powiązaniu tych dwóch przepisów swoboda dokonywania transakcji paliwami zostaje ograniczona do kontrolowanej grupy podmiotów, co niewątpliwie znacznie zmniejszy zjawisko wyłudzenia podatku VAT.

Dziękuję za rozmowę.

Sposób na uszczelnienie systemu VAT

dr Jędrzej Jakubowicz

Jędrzej Jakubowicz

Doktor nauk prawnych, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; ukończył studia podyplomowe z zakresu podatków i skarbowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu; specjalizuje się w doradztwie korporacyjnym i podatkowym, w szczególności związanym z transakcjami i transformacjami kapitałowymi; wykładowca z zakresu przekształceń własnościowych spółek i prawa podatkowego.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200