Obecnie mamy do czynienia z czterema głównymi prognozami cen ropy naftowej na najbliższe lata: 1. prognozą Goldman Sachs na poziomie 200 USD/b; 2. prognozą Gazprom - 250 USD/b; 3. prognozą Economist Intelligence Unit (EIU) - 120 USD/b średnio w 2008 i 110 USD/b w 2009 r.; 4. prognozą OPEC - 80 USD/b. Ostatnie dwie prognozy zwracają uwagę na prawdopodobne obniżenie się popytu na ropę w IV kwartale br. oraz wyzbywanie się kontraktów na ropę przez różnego rodzaju fundusze (w celu pokrycia strat na inwestycje w sektorze finansowym), co spowoduje obniżenie ceny ropy, ale jednak jej utrzymanie na wysokim poziomie powyżej 100 USD/b.

Remedium na szok cenowy ropy naftowej mogłyby stać się regulacje prawne zobowiązujące inwestorów do zwiększenia depozytów na rynku terminowym lub/i zmniejszenia limitów inwestycyjnych. Osłabiłoby to rosnące oczekiwania cenowe na rynku surowcowym i spowodowałoby zmianę trendu ceny, z rosnącej na spadającą. Optymiści sądzą, że "uwolniony" w ten sposób kapitał powróciłby na rynek akcji (czytaj: amerykański). Jednak trudno oczekiwać tam atrakcyjnych stóp zwrotu w najbliższych latach, więc dlaczego miałby tam być lokowany?

5. Słabnący dolar

Zgodnie ze sformułowaną przeze mnie hipotezą przemienności rynków, kapitał spekulacyjny skieruje się w najbliższych kilku latach na rynek pieniężny - zatem zostanie zaangażowany w transakcje terminowe kursu dolar/euro, czyli będzie osłabiał dolara. Na to jeszcze potrzeba ok. 2 - 4 lat, ponieważ główna część kapitału to kapitał amerykański, ze względów także patriotycznych trudno oczekiwać jego udziału w "grze pod spadki dolara". Jednak przykład sportowców i artystów domagających się swoich wynagrodzeń w euro w miejsce dolara być może zwiastuje przewartościowania w tej dziedzinie.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Proces słabnięcia dolara jako głównej waluty świata i obniżenie się jego pozycji jako waluty rezerwowej trwa od kilku lat. Przyczyny są znane: niski poziom oszczędności amerykańskich gospodarstw domowych, utrzymujący się wysoki poziom deficytu handlowego (700 - 800 mld USD średniorocznie), a także rosnący deficyt budżetu państwa i dług publiczny.

Istotną przyczyną stałego osłabiania dolara są także obciążenia wynikające z prowadzonych wojen w Iraku i Afganistanie. Pełne koszty działań - uwzględniające nie tylko utrzymanie armii, ale także koszty opieki medycznej weteranów; utracone możliwości z tytułu zabitych; koszty pożyczonego pieniądza oraz koszty obsługi rosnącego zadłużenia - Stiglitz i Bilmes szacują łącznie na blisko 7 bln USD! Same wydatki na obronę USA w 2006 r. wyniosły 528,7 mld USD (świat 1 158 mld USD wg Instytutu Badań nad Pokojem w Sztokholmie). To sześć razy więcej niż łączne wydatki na obronność Chin (49,5 mld USD) i Rosji (34,7 mld USD) oraz dziewięć razy więcej niż wydatki drugiego państwa, tj. Wielkiej Brytanii (59,2 mld USD).

Czyż nie jest paradoksem, że za skutecznymi regulacjami prawnymi i skrupulatnym nadzorem publicznym nad rynkami finansowymi opowiada się w swej najnowszej książce Soros, krytykując rynkowy fundamentalizm tych, którzy sądzą, iż rynki z natury dążą do równowagi (A. Greenspan). Soros dowodzi przy tym, że kończy się 60-letni okres rozwoju gospodarki amerykańskiej oparty na tanim kredycie, co oznacza, że Amerykanie muszą nauczyć się żyć nie na kredyt.

J. Sachs odpowiedzialnością za obecny kryzys finansowy obarcza w znacznym stopniu niewłaściwą politykę monetarną Banku Rezerwy Federalnej pod kierownictwem Greenspana, ale i B. Bernake, wskazując na utrzymywanie zbyt niskiego poziomu stóp procentowych, co zachęcało do uzyskiwania masowych kredytów, tworząc iluzję łatwej ich spłaty w przyszłości oraz brak niezbędnych regulacji prawnych w zakresie nadzoru nad rozwojem nowych instrumentów finansowych.

Krytyka polityki systemu rezerwy federalnej występuje nie tylko wśród naukowców, ale i publicystów. S. Forbes twierdzi: "Rezerwa Federalna nadal sądzi, że najlepszą bronią zwalczającą postępującą panikę i przywracającą zaufanie konsumenckie jest dodrukowywanie dolarów. A przecież to właśnie takie rozwiązanie nie tylko wzmaga inflację, ale również przedłuża kryzys i szkodzi naszej oraz światowej gospodarce".

Nasuwa się jednak pytanie: co się wydarzy, gdy na rynku globalnym euro będzie się dalej umacniać, a dolar osłabiać? Co się stanie, gdy rozpocznie się proces wymiany dolara na euro w samym USA? FED będzie wówczas bezsilny, a to oznacza dalszą stopniową utratę dominującej pozycji USA na świecie nie tylko w obszarze ekonomicznym.

Jest to możliwe, zwłaszcza że polityki monetarne FED i EBC coraz bardziej "się rozchodzą". Przez wiele dziesięcioleci to FED samodzielnie kreował politykę monetarną i - poprzez dolara, w warunkach "luźnej" polityki monetarnej - wpływał na proces inflacji na świecie. Tymczasem EBC, podnosząc stopy procentowe w krajach strefy euro, mimo braku możliwości sprowadzenia obecnej inflacji, wynoszącej 4%, do celu inflacyjnego na poziomie 2%, ale przy relacji 1,5 - 1,6 USD/EUR działa na rzecz stabilizacji cen. Tymczasem dla FED priorytetem stały się uniknięcie recesji (bardzo niskie stopy procentowe) oraz zapewnienie płynności systemu bankowego (dodatkowa emisja pieniądza). W tej sytuacji EBC, ale także RPP i banki centralne w innych krajach mogą coraz silniej uniezależniać się od FED - prowadzić samodzielną politykę monetarną także po to, aby uniknąć importu inflacji via dolar amerykański. A to zmniejsza dotychczasowy przywilej USA finansowania wysokiej konsumpcji Amerykanów poprzez niekontrolowaną emisję dolara.

6. Konkluzje

Zmienia się gwałtownie architektura przepływów kapitałowych na świecie. Wysokie ceny surowców w tej dekadzie, rosnące gwałtownie rezerwy walutowe krajów eksporterów ropy naftowej, gazu i innych surowców, a także krajów o dodatnim saldzie wymiany handlowej, w połączeniu z niskim tempem wzrostu dojrzałych gospodarek sprawiły, że kapitał płynie z rozwijającego się świata do świata dojrzałego i bogatego. Po turbulencjach na rynkach finansowych zbliża się okres gwałtownych zmian w relacjach wymiennych walut. Rosnące rezerwy dewizowe wielu krajów skłonią je do realokacji i dywersyfikacji lokat w nowe silne waluty i zasoby surowcowe świata. Będzie to prowadzić do dalszego słabnięcia dolara, wzrostu znaczenia euro, następnie chińskiego Renminbi (RMB) i walut regionalnych.