Jak zamienić porażkę w sukces?
- Amir Fazlagić,
- 17.09.2006
W innowacyjnych firmach pracownicy powinni mieć swobodę, ale swoboda nie zawsze skutkuje sukcesem. Sukcesy pojawiają się tylko tam, gdzie istnieje swoboda odnoszenia porażek.
W innowacyjnych firmach pracownicy powinni mieć swobodę, ale swoboda nie zawsze skutkuje sukcesem. Sukcesy pojawiają się tylko tam, gdzie istnieje swoboda odnoszenia porażek.
Porażka powinna być w każdej dobrze zarządzanej firmie traktowana jako szansa na odniesienie maksymalnych korzyści z przeanalizowania jej przyczyn. Tak postępuje np. NASA, która po każdej katastrofie podnosi jakość procedur bezpieczeństwa na niebotyczne pułapy. NASA jest synonimem jakości zarządzania i najwyższej technologii właśnie dlatego, że posiada inteligentny system uczenia się na porażkach. Nikt nie lubi, aby przytykano mu etykietę tego, który odnosi porażki.
Zobacz również:
- 9 cech wielkich liderów IT
- CIO "bumerangi": liderzy IT awansują, powracając
- 6 znaków ostrzegawczych, na które CIO powinni zwrócić uwagę w 2024 roku
Porażki szlachetne i głupie
Pomysł, aby nagradzać pracowników za odniesione porażki, jest absurdalny, ale w firmie Charles Schwab wyróżnia się dwa rodzaje porażek: porażki szlachetne i porażki głupie.
Porażki szlachetne to takie, w których na początku:
- Przemyślano wszystkie za i przeciw, przygotowano zasoby, zastanowiono się nad scenariuszem.
- Istniał plan ratunkowy na wypadek, gdyby nie wszystko szło zgodnie z pierwotnymi założeniami.
- Istniał plan ewaluacji nakierowany na analizę przebiegu projektu i wyciągnięcie wniosków.
Jeśli po odniesieniu porażki odpowiedzi na poniższe pytania będą twierdzące, to nie ma powodu, aby obarczać się winą lub bezwzględnie karać podwładnych.
- Czy projekt był dobrze zaprojektowany czy polegał na improwizacji?
- Czy porażki można było uniknąć, gdyby zastosowano więcej analiz i badań rynkowych?
- Czy projekt opierał się na pracy zespołowej, czy pracownicy dzielili się wiedzą?
- Czy realizacja projektu była zgodna z jego celami, czy też zamieniła się w pole do rozgrywek personalnych?
- Czy szacunki ryzyka i kosztów były realne?
- Czy popełniano taką samą pomyłkę po raz drugi?
Szlachetne porażki zachęcają ludzi do brania na siebie ryzyka i podejmowania środków zaradczych. Porażka nie jest tym samym co niebezpieczny wypadek. Jest rezultatem pewnych interakcji miedzy elementami systemu. Porażka ma swoją strukturę i swoje konsekwencje.
Bądź gotów
Aby dokonać refleksji nad własnym postępowaniem, trzeba się emocjonalnie przygotować na odkrycie swoich porażek. Porażka polegająca na przegraniu jednego z wielu przetargów pozostaje tylko porażką. Czasami w biznesie zdarzają się prawdziwe katastrofy, np. zaprojektowanie opony samochodowej, która może pęknąć w czasie jazdy samochodem, lub wprowadzenie do dystrybucji leku, który może uśmiercić. Słowo "porażka" powoli przestaje być traktowane jako abstrakcyjne pojęcie. O porażkach wolno już mówić otwarcie, gdy zastanawiamy się nad przyczynami niepowodzeń całych firm lub branż. Lecz czy w Państwa firmie prowadzony jest otwarty dialog dotyczący porażek osobistych konkretnych ludzi? Zakładamy, że każda ujawniona porażka przyniesie nam kompromitację, utratę premii lub nawet stanowiska. Porażka porażce nierówna. W dobrze zarządzanych firmach menedżerowie powinni nauczyć się odróżniać porażki spowodowane niedbalstwem i lenistwem od porażek, które można nazwać "nieudanymi eksperymentami".
Popełnianie błędów jest naturalnym wynikiem procesu uczenia się. Ten, kto nie popełnia błędów, nie rozwija się, stoi w miejscu. W żadnej firmie nie powstanie innowacyjny produkt lub usługa, jeżeli nie zdecyduje się na świadome tolerowanie pomyłek i ryzyka. Ryzyko jest ściśle skorelowane z szansą: im większe ryzyko, tym większa szansa na sukces. Firmy radzą sobie z ryzykiem przedsięwzięć innowacyjnych w różny sposób. Niektóre, planując prace rozwojowe, tworzą warianty rezygnacji (exit strategies) - po spełnieniu pewnych warunków projekt przestaje być automatycznie finansowany. Inne firmy prowadzą dużą liczbę eksperymentów rynkowych (np. grupa finansowa Capital One), wiedząc, że niektóre z nich nie odniosą sukcesu. Jeszcze innym sposobem na eksperymentowanie jest równoległe uruchamianie kilku projektów zorientowanych na osiągniecie identycznych celów z tą różnicą, że zespoły projektowe realizują odmienne strategie badawcze.
Co cię powstrzymuje
Słowo "porażka" budzi negatywne emocje. Ludzie często rezygnują z podejmowania działań, ponieważ mają wizję siebie jako osoby przegranej. Zresztą lęk przez porażką nie jest jedyną przyczyną bierności. U wielu ludzi niskie poczucie własnej wartości i kompleksy sprawiają, że są mało wydajni w pracy, ponieważ boją się... sukcesu:
Z badań naukowych na temat porażek w biznesie wynikają następujące wnioski:
- Organizacje przechodzą przez cztery fazy porażki: upadek, początek reakcji, transformację i wynik. Inni badacze wyróżniają następujące fazy: koncepcyjną, sygnały ostrzegawcze, rebelię przeciw skutkom porażki, załamanie. Większość porażek wynika z niekompetencji naczelnego kierownictwa. Znacznie łatwiej minimalizować skutki porażki w jednym z dwóch pierwszych ww. etapów.
- Organizacje niewiele uczą się na małych błędach, a jeśli w ogóle, to często wnioski są błędne.
- Małe porażki są często wykorzystywane do wzmocnienia konserwatywnych sił w firmie i zmniejszają elastyczność.
- Wielkie porażki są często objaśniane jako wynik czynników zewnętrznych, a nie zaniedbań kierownictwa.
- Firmy powinny opracować system uczenia się na błędach.
- Menedżerowie powinni uczyć się na małych błędach, aby nie popełniać większych.
Lęk przed sukcesem:
- Nie będę próbował, bo jeśli mi się nie uda, ludzie pomyślą, że jestem głupi.
- Jeśli mi się nie uda, to pomyślę o sobie, że jestem głupi.
- Już próbowałem i nic z tego nie wyszło.
Lęk przed porażką:
- Nie zasługuję na sukces (ponieważ coś lub ktoś utwierdził mnie w tym przekonaniu).
- Nie zależy mi na sukcesie, bo bez niego jest mi dobrze.
- Nie chcę sukcesu, bo nie podoba mi się styl życia, jaki sukces narzuca.
- Nie chcę odnieść sukcesu, bo wszyscy będą mi się przyglądać i będę zmuszony zachowywać się tak, by robić na nich dobre wrażenie.
- Jeśli odniosę sukces, nikt nie będzie mi współczuł.
- Istnieje ryzyko, że spodoba mi się odnoszenie sukcesów, a to będzie wymagało ode mnie już stale większego wysiłku.
- To takie proste, że na pewno kryje się za tym jakieś oszustwo.
- Kiedy odniesie się sukces, bardzo łatwo wszystko stracić. Osoba, która odniosła sukces, już nie może liczyć na nic lepszego.