Dlaczego technologia blockchain zmieni gospodarkę? Można odpowiedzieć pytaniem: czy zastosowanie łańcuchów blokowych zapobiegłoby kryzysom, takim jak kryzys finansowy zapoczątkowany pęknięciem bańki na amerykańskim rynku nieruchomości 2007–2008? Świat wierzył „zaufanym pośrednikom”, czyli bankom oraz instytucjom finansowym. Kryzys udowodnił, że nie są one niezawodne. Śledztwo wykazało, że źródłem finansowego kryzysu była propagacja błędów finansistów i błędów nadzoru regulatorów.

To w odpowiedzi na ostatni wielki kryzys powstała publikacja Satoshi Nakamoto postulująca wykluczenie pośredników z transakcji finansowych. Wykluczenie przede wszystkim jednak ryzyka transakcji zawieranych pomiędzy dwiema stronami. Rozproszenie go pomiędzy bardzo dużą i stale rosnącą liczbę neutralnych – bo czysto technologicznych – ośrodków akceptujących transakcję o dowolnym charakterze: finansowym, polegającą na przekazaniu lub potwierdzeniu informacji, wymiany dóbr o uzgodnionej przez dwie strony wartości. Blockchain oznacza większą płynność, podniesienie bezpieczeństwa, podniesienie efektywności kosztowej, wyrównanie dostępu do informacji – a to jej deficyt jest i był zawsze prostą drogą do kryzysów o różnym zasięgu, które co jakiś czas wybuchają. „Upadek Lehman Brothers jest tego dobitnym przykładem. Brakuje dostępnej wiedzy o poszczególnych kontraktach i ich zabezpieczeniach, kontrahentach i zaangażowaniu na poszczególnych rynkach” – mówi Sławomir Panasiuk, wiceprezes KDPW.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• 9 cech wielkich liderów IT

Śmierć pośrednikom – niech żyją pośrednicy

Kryptowaluta bitcoin to pierwsze zastosowanie technologii opartej na łańcuchu bloków. Jest zarazem tylko jednym z możliwych zastosowań. Łańcuch bloków zastępuje pośredników z transakcji biznesowej, w ten sposób podnosi wartość istniejących produktów, usług, interakcji.

Oznacza unikanie podwójnych wydatków, dzięki blockchainowi pieniądze wydaje się tylko raz. Blockchain potwierdza autentyczność każdego zasobu i zabezpiecza przed dublowaniem wydatków i opłacaniem pośrednika; ma to znaczenie np. przy kupnie nieruchomości, ubezpieczenia, urządzeń medycznych, systemów do głosowania, zapisów muzycznych, zapisów prawnych, płatności – składek.

Wymaga konsensusu: nie pośrednik, ale 51% komputerów w sieci potwierdza autentyczność transakcji, konsensus jest zapisywany w bloku – cyfrowej księdze rachunkowej mogącej pomieścić nieskończoną listę chronologicznie ułożonych zapisów transakcji. Każdy komputer w sieci posiada pełną kopię całej księgi rachunkowej. Zatem próba dokonania przez pojedynczy komputer lub ich grupę operacji nielegalnego zapisu do blockchaina nigdy się w praktyce nie uda – niemożliwe jest „skorumpowanie” 51% wszystkich komputerów w sieci.

W przypadku banków, według Bain&Company oraz Światowego Forum Ekonomicznego (WEF), blockchain stanowi zagrożenie dla ich biznesu w obszarach płatności międzynarodowych, rozliczenia transakcji handlu zagranicznego oraz płatności krajowych. Łańcuchy blokowe znajdują jednak zastosowanie w każdej branży, w której przekazywana jest informacja o cechach odpowiadających z grubsza takim kategoriom, jak:

1. waluta (elektroniczny system walutowy bez pośrednictwa);
2. infrastruktura płatnicza (przesyłanie pieniędzy);
3. zasoby cyfrowe (wymiana informacji);
4. cyfrowa tożsamość (cyfrowe poświadczenie tożsamości do ochrony przed oszustwami);
5. uwierzytelnianie danych (weryfikacja autentyczności informacji lub procesu);
6. smart contracts, czyli inteligentne kontrakty (programy komputerowe wykonujące się bez zaufanej trzeciej strony).

Nie oznacza to jednak, że pośrednicy znikną zupełnie. Miejsce tradycyjnych pośredników zajmą podmioty oferujące dostęp do różnych usług opartych na tej technologii.

Blockchain – zawsze trafna i szybsza decyzja

Blockchain to nie tylko rozproszone przechowywanie informacji i uwiarygodniania transakcji, ale także możliwość weryfikacji informacji. Prowadzi więc do szybszego podejmowania decyzji. Decyzja zapada automatycznie lub nie, ale na podstawie wiarygodnych informacji.

Wszelka wymiana dóbr, wymiana danych niosących jakąś wartość to miejsce do zastosowania blockchainu. „Być może poszukujemy uniwersalnego modelu do zastosowania w różnych sektorach i branżach. Być może któraś z tych korporacji wykorzysta blockchain do usprawnienia swojej działalności, wewnętrznie. Tak jak w przypadku IoT” – mówi Rafał Wawrzyniak, dyrektor Działu Eksploatacji Systemów Informatycznych w KDPW. I dodaje: „Trzeba zmienić narrację dla blockchainu. To nie tylko transakcje i rozproszone dane. To nie tylko bitcoin i kryptowaluty. To przyspieszenie decyzji, np. w łańcuchu dostaw może mieć to kolosalne znaczenie”. Na samym rynku finansowym najważniejsza jest wymiana danych i informacji. Uzyskiwanie pewności jest kosztowne i czasochłonne, blockchain ma szansę to zmienić.

Wiele firm także z innych branż próbuje odejść od zbyt scentralizowanego modelu decyzyjnego, zbyt scentralizowanych rozwiązań. „To doskonały timing dla blockchainu. Istnieje odpowiednia infrastruktura, odpowiedni poziom rozwoju internetu, rozproszonych baz danych, aby tworzyć łańcuchy blokowe do wymiany różnych informacji, integrować je, rozbudowywać” – mówi Sławomir Panasiuk.

Blockchain zmienia perspektywę

Upowszechnienie rozwiązań opartych na technologii blockchain w sferze konsumenckiej wymaga zmian regulacyjnych, by wprowadzić roboty i automatyzację do procesów obsługi klientów. Na przykład w bankach, gdyż polskie prawo bankowe wymaga dziś obecności czynnika ludzkiego przy podejmowaniu decyzji kredytowej. Adaptacja blockchainu będzie wymagała rozsądnej zmiany prawa.

Adaptacja blockchain niesie zapowiedź zmiany relacji bank-klient. „Można powiedzieć, że to zapowiedź symetrycznej relacji. Prowadzenie rachunku i oferowanie kredytu, podobnie jak większość usług bankowych, to usługi commodity. Wyróżnić się pozwoli jakość obsługi – blockchain umożliwia optymalizację procesów, przynosząc szybkość decyzji. Na technologii blockchain mogą jednak także bazować nowe usługi kreowane we współpracy z innymi sieciowymi podmiotami. Ich cechą będzie zarazem głębokie zindywidualizowanie usługi” –mówi Sławomir Panasiuk, wiceprezes KDPW.

Technologia pozwala na automatyzację oraz oderwanie od specyficznych, centralnych rozwiązań poszczególnych graczy. Także w kontekście regulacji nakazujących otwieranie bankowych systemów i dostępu do danych (dyrektywa PSD2) technologia blockchain może odegrać istotną rolę. Może być narzędziem w ręku nowych rynkowych graczy, którzy zechcą zająć role pośredników, a „starym graczom” dać narzędzie do odświeżenia modelu biznesowego i nabrania nowego rozpędu.

„To także przełom w stosunku do dzisiejszego trendu IT: przecież centralne jest najtańsze… Teoretycznie tak, ale blockchain udowadnia, że nie. Koncentracja infrastruktury to koncentracja ryzyka; każdy błąd propaguje się dalej” – stwierdza Sławomir Panasiuk. Rozwiązanie rozproszone pozwala unikać takiej automatycznej propagacji błędu.

Czekamy na komercjalizację

Przykłady zastosowania blockchainu już są. We Francji w ten sposób jeden z banków przeprowadził dystrybucje papierów wartościowych niepublicznych. Blockchain wykorzystała także japońska grupa giełdowo-depozytowa. A u nas? „Można wyobrazić sobie dystrybucję niepublicznych obligacji korporacyjnych, która prowadzona jest z pominieciem pośredników finansowych. Pozostaje bariera płatności – tę barierę pozwala przekroczyć e-waluta lub kryptowaluta, które nie sa jeszcze uregulowane w naszym prawie. Potrafię sobie wyobrazić, że to byłby bardzo efektywny system” – mówi Sławomir Panasiuk.

Jak podkreśla, instytucje takie jak KDPW czy banki muszą o blockchainie dyskutować, aby odnaleźć się w nowych realiach. „Szczególnie ważna jest dziś aktywność we wszystkich ciałach i gremiach dyskutujących o prawnych i technologicznych uwarunkowaniach wprowadzania blockchainu. Warto zadbać o to, aby w przyszłość przenieść dotychczasowe dokonania sektora finansowego, przede wszystkim standardy i praktyki, które warunkują bezpieczeństwo” – podsumowuje.