Niekiedy awans oznacza porażkę - zarówno promowanego, jak i organizacji, w której nieszczęśnik ów awansował.Dwie trzecie takich przypadków potwierdza tzw. zasadę Petera - awansowani zostali na wyrost, nie dorastajądo stanowiska talentem i umiejętnościami, a tylko w jednej trzeciej przypadków zabrakło motywacji.

Zasada Petera, sformułowana przez Laurenca J. Petera i Raymonda Hulla w książce opublikowanej pod takim właśnie tytułem w 1967 r., głosi, że ludzie awansują aż do osiągnięcia poziomu własnej niekompetencji. Zasada zaproponowana w formie żartobliwej (tak też książkę początkowo odebrano, ponieważ zanim doszło do publikacji, rękopis Petera i Hulla odrzuciło kilkunastu wydawców), z czasem doczekała się sporej liczby naukowych komentarzy.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Zazwyczaj stanowią one rozwinięcie lub uzupełnienie powyższego problemu. Zwraca się na przykład uwagę na fakt, że awans stanowi niekiedy rodzaj zastępczej - w miejsce podwyżki - motywacji do pracy. Taki podarek często jednak nie spełnia swojej roli, stąd właśnie efekt zarysowany w zasadzie Petera. Edward Lazear, w najczęściej publikowanej pracy poświęconej temu zagadnieniu, rozważając kwestie awansu i produktywności, zwraca uwagę na fakt, że osoba, która spodziewa się awansu, mobilizuje się do lepszej pracy, chcąc go uzyskać. Potem wydajność spada do średniego poziomu. Jest to prawidłowość, którą firmy biorą pod uwagę i próbują uwzględniać w bilansie, jednak często spadek ten bywa niedoszacowany.

Z kolei ekonomiści z Uniwersytetu Aarhus analizowali zasadę Petera pod innym kątem. A jeśli jest na odwrót? Jeśli zyski i produktywność pracownika rosną albo utrzymują się na poziomie sprzed awansu tylko dlatego, że starając się ambitnie dorosnąć do nowego stanowiska i obowiązków, pracuje więcej?

Wtedy łatwiej dochodzi do zmęczenia, rozczarowania pracą. Według badania przeprowadzonego przez Kelly Services wśród 115 tys. pracowników w 33 krajach, 20% osób uważa, że wybrało zły zawód, a 25% ma wątpliwości. Ciekawe, ilu rozczarowanych pracą to ofiary zasady Petera...