Celem badań było przeprowadzenie analizy rozwiązań stosowanych przez polskie przedsiębiorstwa w obszarze nadzoru IT, ocena efektywności rozwiązań na tle najlepszych praktyk liderów światowych oraz próba oceny wpływu tych praktyk na efektywność wykorzystania technologii informacyjnych do budowy wartości polskich przedsiębiorstw.

Były to pierwsze tego typu badania w Polsce, przeprowadzone na tak dużą skalę. W okresie czerwiec-październik 2007 wzięło w nich udział 300 z 2000 największych polskich przedsiębiorstw. Badania przyjęły formę wywiadów telefonicznych z osobami odpowiedzialnymi za obszar IT w poszczególnych przedsiębiorstwach. Struktury podejmowania decyzji i odpowiedzialności zostały przeanalizowane z wykorzystaniem wcześniej opisanej matrycy nadzoru IT autorstwa naukowców z MIT CISR Petera Weilla i Joanne Ross2. Poniżej zostały zaprezentowane wybrane wyniki badań.

Zobacz również:

• 9 cech wielkich liderów IT
• CIO "bumerangi": liderzy IT awansują, powracając
• 6 znaków ostrzegawczych, na które CIO powinni zwrócić uwagę w 2024 roku

Typowa matryca nadzoru IT w Polsce i na świecie

W dostarczaniu informacji do podejmowania decyzji w polskich przedsiębiorstwach we wszystkich obszarach dominowała monarchia IT3, co jest zupełnie odmienną tendencją od trendów światowych (rysunek 1 i rysunek 2). Jednocześnie istotny odsetek polskich przedsiębiorstw (16%) nie miał żadnych zasad odnośnie dostarczania informacji w zakresie wyboru aplikacji biznesowych. Do podejmowania decyzji w trzech obszarach (zasady, aplikacje i inwestycje) wykorzystywany był archetyp federalny, uważany za najmniej efektywny. W obszarze architektury i infrastruktury decyzje podejmowano w ramach monarchii IT, co odpowiada wzorcom światowym.

Wzorce nadzoru IT w Polsce i na świecie

Na podstawie wyników wszystkich badanych firm w Polsce wyróżniono dwa dominujące wzorce zachowań w obszarze nadzoru IT (rysunek 3). Pierwszy wzorzec stosowało 23% firm, a drugi - 13%.

Oba wzorce charakteryzują się wykorzystywaniem jednego archetypu do podejmowania decyzji we wszystkich obszarach. W przypadku pierwszego wzorca jest to archetyp federalny. Drugi najbardziej popularny wybór to monarchia IT. Żaden z tych wzorców nie jest jednak optymalny.

Podejmowanie decyzji federalnie wiąże się z niebezpieczeństwem spowolnienia całego procesu poprzez dążenie do zaspokojenia potrzeb wszystkich (zarówno korporacji, jak i jednostek biznesowych), jest zazwyczaj nieefektywne (długi czas podejmowania decyzji, kompromis niezadawalający żadnej ze stron). Wykorzystanie monarchii IT do podejmowania decyzji we wszystkich obszarach wiąże się natomiast z dużym ryzykiem zbudowania bardzo efektywnej wewnętrznie organizacji IT, która jednak nie będzie uwzględniać priorytetów biznesowych i w efekcie nie będzie realizować celów operacyjnych i strategicznych przedsiębiorstwa.

Wzorce zachowań polskich liderów wzrostu przychodów, rentowności zaangażowanego kapitału oraz rentowności aktywów były takie same jak pozostałych badanych firm. Powyższa analiza wskazuje zatem, że polskie przedsiębiorstwa stosują archetypy, które charakteryzują się małą efektywnością i dużym ryzykiem nieosiągnięcia celów biznesowych.

Inaczej nadzór IT budują liderzy na świecie. Naukowcom z CISR udało się wyróżnić trzy wzorce nadzoru IT, które zostały zaobserwowane w najbardziej rentownych przedsiębiorstwach (rysunek 4).

Pierwszy wzorzec wymaga od menedżerów IT dobrego zrozumienia zagadnień biznesowych, a także bliskiej współpracy oraz zaufania między IT i biznesem. Drugi wzorzec jest podobny do poprzedniego, sprawdza się jednak bardziej w przedsiębiorstwach, które nie mają dużych synergii między poszczególnymi jednostkami biznesowymi w zakresie aplikacji IT. Trzeci wzorzec jest charakterystyczny dla firm posiadających pojedyncze jednostki biznesowe i skupionych głównie na kontroli kosztów. W tym przypadku od menedżerów biznesowych wymaga się rozległej wiedzy z obszaru IT i możliwości jego wykorzystania do realizacji celów przedsiębiorstwa.

Mechanizmy nadzoru IT w Polsce

Zakres stosowania mechanizmów nadzoru IT przez polskie przedsiębiorstwa został przeanalizowany w podziale na trzy główne grupy: struktury podejmowania decyzji, procesy dopasowania strategicznego i rozwiązania w komunikacji.

W ramach struktur podejmowania decyzji najbardziej popularnym mechanizmem było zatrudnianie menedżerów odpowiedzialnych za zarządzanie relacjami IT-biznes. Niewiele mniej popularne, bo stosowane przez ponad 60% przedsiębiorstw, były różnego rodzaju komitety, tworzone przez menedżerów biznesowych i menedżerów IT. W blisko 50% przedsiębiorstw funkcjonował również komitet architektury IT. Wyniki badań wskazują jednak, że w większości firm w tych komitetach zasiadają niewłaściwe osoby (wspominany wcześniej archetyp federalny).

W ramach procesów dopasowania strategicznego zakres stosowania różnorodnych mechanizmów był dużo szerszy. 85% badanych firm wykorzystywało mechanizmy odpowiedzialne za śledzenie projektów i monitorujące zużywanie zasobów IT. Ponad 70% firm stosowało rozwiązania portfelowego zarządzania projektami i usługami IT. Pozostałe mechanizmy były również często stosowane.

Wykorzystanie mechanizmów do komunikacji było zróżnicowane. Najczęściej badane firmy wykorzystywały różnego rodzaju kanały komunikacji, w tym portale internetowe. W połowie przedsiębiorstw funkcjonowało także biuro dyrektora IT bądź biuro nadzoru IT.

Podsumowanie

Wyniki osiągane przez liderów światowych, posiadających najbardziej efektywne rozwiązania w zakresie nadzoru IT, potwierdzają pozytywny wpływ tych rozwiązań na efektywność wykorzystania technologii informacyjnych w przedsiębiorstwie. Co ważne, liderzy posiadają wyraźnie odmienne systemy nadzoru IT w porównaniu do innych firm.

Wyniki przeprowadzonych przez autora badań pokazały, że polskie przedsiębiorstwa stosują archetypy podejmowania decyzji charakteryzujące się małą efektywnością i dużym ryzykiem nieosiągnięcia celów biznesowych. Również liderzy, czyli przedsiębiorstwa charakteryzujące się najszybszym wzrostem przychodów, największą rentownością zainwestowanego kapitału oraz największym zwrotem z aktywów, stosowali podobne, również nieefektywne rozwiązania w zakresie nadzoru IT. Wyniki te potwierdzają wnioski płynące z badań prowadzonych przez autora w roku 2006 na innej grupie przedsiębiorstw, z których wynikał brak korelacji między rentownością polskich przedsiębiorstw a efektywnością wykorzystania technologii informacyjnych. Są to wyniki wyraźnie odmienne od tendencji występujących w rozwiniętych gospodarkach krajów Unii Europejskiej i w USA.

Autor jest Konsultantem IT Governance & Service Management, Hewlett-Packard Polska i Kierownikiem Studiów Podyplomowych Efektywne Zarządzanie IT w Przedsiębiorstwie, SGH.

Przypisy

1 Badania zostały zrealizowane przez dr. Remigiusza Orzechowskiego w ramach badań statutowych Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie pt. "Rozwój przedsiębiorstw i przedsiębiorczości w sferze usług", prowadzonych pod kierownictwem prof. dr. hab. Andrzeja Hermana.

2 Weill P., Ross J., "IT Governance. How Top Performers Manage IT Decision Rights for Superior Results", Harvard Business School Press, Boston 2004.

3 Archetypy podejmowania decyzji zostały opisane w artykule "Jak zbudować efektywny IT Governance".

Więcej na temat przeprowadzonych badań na: http://www.hp.pl.pl/itgovernance