Umiejętność skonstruowania odpowiedniego portfela finansowania działalności przedsiębiorstwa może znacząco zwiększyć jego efektywność. A w czasach silnej konkurencji rynkowej może to mieć strategiczne znaczenie dla dalszego funkcjonowania firmy.

Przedsiębiorstwa stoją zwykle przed koniecznością pozyskania dodatkowego kapitału zarówno własnego, jak i obcego. Skąd go brać, z jakiego źródła korzystać? W praktyce firmy starają się dywersyfikować źródła i łączyć ze sobą formy finansowania zewnętrznego i wewnętrznego.

Finansuj się kapitałem własnym

Wybierając finansowanie jedynie z własnych środków, należy liczyć się z tym, że zysk jest osiągany na ograniczonym poziomie, ale takie finansowanie jest bardziej bezpieczne. Mogą z niego korzystać przedsiębiorstwa rentowne, posiadające zagospodarowany zysk z działalności. Gdy firma przynosi straty, nie jest to możliwe. Trzeba też pamiętać, że na zatrzymanie zysku w przedsiębiorstwie muszą się zgodzić właściciele.

Samofinansowanie może być jawne (wykazywanie w bilansie) - mamy z nim do czynienia, gdy powiększenie kapitału własnego następuje przez reinwestowanie części zysku netto (zatrzymanie zysku). Drugi rodzaj to samofinansowanie ciche, występujące, gdy przedsiębiorstwo posiada ciche rezerwy, czyli składniki majątku nie mające odzwierciedlenia w bilansie, a zaniżające wysokość zysków. Typowymi przykładami cichych rezerw są części majątku wycenione poniżej ich wartości i zobowiązania wycenione powyżej ich wartości. Tego typu rezerwy powodują uniknięcie albo przesunięcie w czasie zobowiązań podatkowych.

Kapitał własny można pozyskać z trzech zewnętrznych źródeł: poprzez emisję akcji, sprzedaż udziałów, pozyskanie kapitału typu venture capital. W tych wypadkach kapitałodawca staje się właścicielem lub współwłaścicielem przedsiębiorstwa (wyjątkiem jest oczywiście pozyskanie kapitału z funduszy unijnych i innych funduszy pomocowych). Gdy poziom ryzyka inwestycji jest wyższy od akceptowalnego przez banki, a finansowanie ma dotyczyć nowej technologii, bądź też wprowadzenia na rynek zupełnie nowego produktu czy usługi, warto skorzystać z finansowania przez venture capital. Kapitał ten inwestuje w przedsięwzięcia innowacyjne, które nie mają dostatecznego zabezpieczenia finansowego, ale mogą zapewnić ponadprzeciętny zysk, co ma niejako zrekompensować inwestorom podjęte ryzyko. Dla jego zminimalizowania inwestor również zastrzega sobie często prawo do sprzedaży udziałów w dowolnym momencie. Konsekwencją tego rodzaju inwestycji jest objęcie funkcji kierowniczych w przedsiębiorstwie przez inwestora, nie jest jednak jego intencją przejęcie całkowitej kontroli nad firmą. Częste raportowanie i wpływanie na codzienne decyzje biznesowe jest przeszkodą w skutecznym wdrożeniu koncepcji biznesowej, a tym samym w wypracowaniu zakładanych zysków. Przedsiębiorca - pomysłodawca - może aktywnie uczestniczyć w zarządzaniu przedsiębiorstwem, konsultując z inwestorem jedynie strategiczne decyzje. W praktyce bywa jednak różnie. Fundusze są udziałowcami firm z reguły przez 3 - 5 lat, potem często sprzedają swoje udziały lub akcje i realizują zyski.

Wsparcie kapitałami obcymi

Podstawowe źródła kapitału obcego to kredyty bankowe (inwestycyjne i obrotowe), pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe (krótkoterminowe papiery dłużne, weksle), kredyt dostawcy (kupiecki) i odbiorcy (przedpłaty). Szczególnymi formami finansowania są również leasing, factoring i forfaiting. Przewagą kapitału obcego nad własnym jest większa stopa zwrotu z kapitału, ale trzeba pamiętać, że prowadzi jednocześnie do wzrostu ryzyka. Pożyczony kapitał ma charakter zwrotny i wymaga spłaty w określonym terminie. Odsetki od pożyczonego kapitału stanowią dla przedsiębiorstwa koszt, który zmniejsza podstawę opodatkowania (tarcza podatkowa).

Z definicji leasingu wynika, że jest on formą kredytowania, gdy przedsiębiorca może użytkować przedmiot majątkowy, za który nie musi od razu płacić całej kwoty. Tym samym z jednej strony przedsiębiorca pobiera z danego środka trwałego pożytki już od momentu jego nabycia przez leasing. "Przedmiot pracuje na siebie" i uczestniczy w wypracowaniu zysku. W tym przypadku można mówić o wielu korzyściach, takich jak:

• Zwiększenie płynności środków przedsiębiorstwa dzięki temu, że inwestycje są finansowane ze środków obcych.
• Leasingobiorca może całość lub część rat leasingowych zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów i tym samym zmniejszyć obciążenia podatkowe. Zwłaszcza przy dużych dochodach bardziej opłaca się wziąć w leasing środek trwały, np. na 2 lata, i przez ten okres odpisywać ratę kapitałową i odsetkową, niż go kupić na własność i amortyzować wg ustawy o rachunkowości, np. przez 5 lat, odpisując tylko koszty amortyzacji.
• Raty leasingowe mogą być spłacane z bieżących przychodów, jakie wypracuje leasingowany przedmiot.
• Stosuje się łagodniejsze procedury niż np. przy kredycie.,
• Przy leasingu operacyjnym, ze względu na krótki okres umowy, istnieje możliwość szybkiego zastąpienia starego wyposażenia nowocześniejszym. Ma to duże znaczenie w dziedzinach, w których następuje szybki postęp technologiczny. Jeśli dodatkowo w umowie zawarta jest klauzula o możliwości wcześniejszego jej rozwiązania, to w wypadku braku popytu lub zmiany technologii leasingobiorca może uniknąć strat.
• Leasing może być dostosowany do konkretnych możliwości płatniczych danego przedsiębiorstwa i umożliwia korzystne rozłożenie spłat w czasie, co jest jego główną przewagą nad krótkoterminowymi źródłami finansowania.
• Leasing ułatwia planowanie finansowe - raty są z góry określone, co wpływa na większą przewidywalność wydatków.