Czy w grupie zawsze raźniej?

Przepisy dające możliwość wspólnego opodatkowania dochodów spółek powiązanych kapitałowo zostały wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w 1996 roku. Wciąż jednak na palcach można policzyć istniejące w Polsce grupy podatkowe.

Przepisy dające możliwość wspólnego opodatkowania dochodów spółek powiązanych kapitałowo zostały wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w 1996 roku. Wciąż jednak na palcach można policzyć istniejące w Polsce grupy podatkowe.

To, że w początkowym okresie obowiązywania wspomnianych przepisów podatnicy nie garnęli się do zakładania podatkowych grup kapitałowych, wydaje się zupełnie zrozumiałe. Polski ustawodawca bowiem, z właściwą sobie nieufnością co do intencji podatników, na wszelki wypadek obłożył tworzenie i funkcjonowanie podatkowych grup kapitałowych tak rygorystycznymi warunkami, że prawie niemożliwymi do spełniania. Zapewne miało to już w zarodku ukrócić pole dla potencjalnych nadużyć. Od tego jednak czasu przepisy o podatkowych grupach kapitałowych były kilkakrotnie liberalizowane, a ostatnie zmiany w tym zakresie weszły w życie 1 stycznia 2004 r. Mimo że podatkowa grupa kapitałowa jest dzisiaj znacznie bardziej przyjazna podatnikowi, nieufność do tej instytucji pozostała. Czy słusznie?

Warunki prawne

Podatkowa grupa kapitałowa to nic innego jak możliwość wspólnego opodatkowania dochodów osiąganych przez podmioty wchodzące w skład jednej grupy kapitałowej. Prawo do konsolidacji dochodów dla celów podatkowych nie jest przy tym niczym szczególnym, występuje ono bowiem w systemach podatkowych wielu innych państw, tak w Europie, jak i na świecie.

W Polsce podatkową grupę kapitałową mogą utworzyć co najmniej dwie spółki prawa handlowego posiadające osobowość prawną, mające siedzibę na terytorium Polski i powiązane ze sobą w ten sposób, że jedna spółka (dominująca) posiada co najmniej 95-proc. udział w kapitale zakładowym drugiej spółki (zależnej). Jednocześnie spółka zależna nie może posiadać udziałów w kapitale zakładowym innych spółek tworzących podatkową grupę kapitałową. Istotnym warunkiem założenia podatkowej grupy kapitałowej jest również to, że przeciętny kapitał zakładowy przypadający na każdą ze spółek kandydujących do takiej grupy nie może być niższy niż 1 mln zł. Ponadto podmioty pragnące założyć podatkową grupę kapitałową muszą zawrzeć stosowną umowę cywilnoprawną (w formie aktu notarialnego, na okres co najmniej trzech lat podatkowych), a następnie zarejestrować ją w urzędzie skarbowym, co najmniej na trzy miesiące przed planowanym dniem rozpoczęcia funkcjonowania grupy (to jest przed pierwszym dniem roku podatkowego wybranego przez grupę).

Pierwszy dzień roku podatkowego grupy jest dniem szczególnym. Z tym dniem bowiem podatkowa grupa kapitałowa staje się samoistnym podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (PDOP), i tylko tego podatku, a spółki ją tworzące - takimi podatnikami być przestają. Odtąd także należny za dany rok podatek dochodowy trzeba już obliczać od dochodu grupy jako całości, nie zaś od dochodów każdej ze spółek wchodzących w jej skład (w szczególności, dochód grupy należy ustalać jako nadwyżkę sumy dochodów / zysków poszczególnych członków grupy nad sumą ich strat).

Co ważne, z faktu traktowania podatkowej grupy kapitałowej jako jednego, samoistnego podatnika PDOP wynika dla jej członków kilka istotnych korzyści.

Trzy razy tak

Przyspieszone rozliczanie strat podatkowych

Możliwość łącznego opodatkowania dochodów i strat podmiotów należących do jednej grupy kapitałowej oznacza, że zysk jednej spółki z takiej grupy może być pomniejszony o straty innych spółek należących do tej grupy jeszcze w tym samym roku podatkowym, w którym te straty wystąpiły i w pełnej ich wysokości.

Dla lepszego zilustrowania tej korzyści wyobraźmy sobie, że pewna grupa kapitałowa założyła spółkę w celu rozwinięcia i wprowadzenia na rynek nowego produktu, co oznacza konieczność poniesienia dużych nakładów na badania i promocję. Bardzo prawdopodobne jest więc, że w początkowym okresie nowa spółka będzie ponosiła straty. W normalnych warunkach stratę tę spółka mogłaby rozliczyć dopiero w roku osiągnięcia zysku i tylko pod warunkiem, że zysk ten nastąpiłby nie później niż w ciągu pięciu lat, licząc od roku, w którym powstała strata. Jednocześnie jednorazowo spółka ta nie mogłaby odliczyć od zysku więcej niż 50% poniesionej straty. Jeżeli jednak nowa spółka od początku swego istnienia byłaby częścią grupy podatkowej, jej straty mogłyby na bieżąco i w pełnej wysokości pomniejszać zyski osiągane przez inne spółki z grupy.

Swobodne określanie cen pomiędzy członkami grupy

Jak zostało już powiedziane, należny za dany rok podatek od dochodów osiąganych przez uczestników podatkowej grupy kapitałowej liczony jest na poziome całej grupy, nie zaś na poziomie tych uczestników. Skoro tak, jakie więc znaczenie dla obliczenia podstawy opodatkowania grupy ma wysokość cen, które jej członkowie ustalą w transakcjach dokonywanych pomiędzy sobą? Odpowiedź jest prosta: nie ma to żadnego znaczenia. Cena sprzedawanych w grupie podatkowej towarów lub usług, stanowiąca dla jednej ze stron transakcji (sprzedawcy) przychód, będzie bowiem jednocześnie kosztem dla drugiej strony transakcji (nabywcy). W rezultacie, przy ustalaniu podstawy opodatkowania PDOP grupy przychód ten i koszt zniosą się wzajemnie, przy czym efekt neutralności transakcji wystąpi niezależnie od tego, czy cena wyniesie 100, czy 1.

Jeżeli zatem z punktu widzenia podatku dochodowego transakcje dokonywane wewnątrz podatkowej grupy kapitałowej są jak przekładanie pieniędzy z jednej kieszeni do drugiej, to nie ma uzasadnionych powodów, by od uczestników tej grupy - w ich wzajemnych transakcjach - egzekwować ustalanie cen na poziomie rynkowym. Nie budzi więc zdziwienia fakt, że ustawodawca zezwolił na pełną dowolność w tym zakresie - to jest przyznał podmiotom należącym do podatkowych grup kapitałowych prawo stosowania cen transferowych, bez ryzyka szacowania dochodów przez władze podatkowe.

Brak opodatkowania dywidend wypłacanych wewnątrz grupy

Z tych samych zapewne powodów ustawodawca zwolnił z 19-proc. podatku dochodowego wypłaty dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, uzyskiwane przez spółki tworzące podatkową grupę kapitałową od innych spółek z tej grupy.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200