Ryzyko inwestycyjne maleje. Do kategorii małego ryzyka awansowała tym razem działalność wydawnicza. Podobnie lokowana jest produkcja kosmetyków. Warto inwestować w usługi, szczególnie w hotele i restauracje.

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową od czternastu lat prowadzi badania ryzyka inwestycyjnego w polskiej gospodarce w układzie branżowym. Dostępny jest dwudziesty siódmy raport półroczny, w którym oceniono ryzyko w polskiej gospodarce w drugiej połowie 2006 r. Ocenie poddanych zostało 200 branż przemysłowych i prawie 120 nieprzemysłowych1. Zostały one podzielona na pięć kategorii ryzyka - od małego, poprzez średnie, podwyższone i wysokie do bardzo wysokiego.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Ryzyko podejmowania inwestycji rzeczowych definiuje się jako potencjalny stopień zagrożenia realizacji założonych przez inwestora celów ekonomicznych. Problemem przy ocenie ryzyka jest jego niemierzalny charakter. W swoich badaniach IBnGR wykorzystuje własną bazę danych finansowych branż opracowaną na podstawie informacji GUS, a także jakościowe oceny eksperckie odzwierciedlające niemierzalne aspekty ryzyka inwestycyjnego o charakterze progno-stycznym.

Ryzyko inwestycyjne jest postrzegane jako wynik oddziaływania trzech podstawowych aspektów, z których każdy opisywany jest przez zestaw odpowiednich zmiennych:

• aspekt efektywnościowy, oddający czynniki ryzyka, które zależą bezpośrednio od samych branż i ich zachowań ekonomicznych;
• aspekt strukturalny, reprezentujący czynniki kształtowane przez specyfikę strukturalną działalności branży;
• aspekt systemowy, stanowiący wyraz regulacji i uwarunkowań określonych przez państwo.

Korzystna koniunktura

Według oceny IBnGR, w drugiej połowie 2006 r. w polskiej gospodarce miał miejsce spadek ryzyka inwestycyjnego. Decydującym czynnikiem wpływającym na spadek ryzyka jest obecnie dobra koniunktura makroekonomiczna i korzystne perspektywy gospodarcze w kolejnych kwartałach. Tempo wzrostu produktu krajowego brutto przekraczające 5% gwarantuje poprawę sytuacji finansowej przedsiębiorstw, która jest ważnym czynnikiem uwzględnianym w procesie oceny ryzyka inwestycyjnego. Utrzymująca się kilka kwartałów z rzędu wysoka dynamika PKB sprawia, że zwiększa się zaufanie przedsiębiorców do polskiej gospodarki i rośnie ich skłonność do inwestowania.

Czynnikiem pozytywnie wpływającym na ryzyko inwestycyjne jest także poprawiająca się sytuacja dochodowa społeczeństwa. Skumulowane działania dwóch czynników: spadku bezrobocia i wzrostu wynagrodzeń prowadzą do wzrostu siły nabywczej ludności i stwarzają dobre perspektywy wzrostu spożycia indywidualnego. To z kolei daje podstawy do optymistycznych prognoz wzrostu popytu na poszczególne dobra i usługi konsumpcyjne. Niebagatelną rolę w kreowaniu konsumpcji krajowej będą też w niedługiej przyszłości odgrywały środki transferowane do kraju przez coraz liczniej pracujących za granicą Polaków.

Mimo niedawnych zaskakujących zmian w rządzie, zmniejszyło się nieco ryzyko polityczne w polskiej gospodarce - przede wszystkim nie ma już niepewności politycznej, jaka cechowała okres przed stworzeniem rządu koalicyjnego. Nie ma też niepewności związanej z ewentualnymi nowymi wyborami. Inna sprawa, że ocena obecnego rządu, w którego skład wchodzą partie populistyczne, nie może być pozytywna. Prawdopodobieństwo, że obecny rząd przeprowadzi prorynkowe reformy w wielu wymagających tego sferach gospodarki, jest niewielkie. Pasywna polityka gospodarcza jest jednak czynnikiem ryzyka w horyzoncie średnio i krótkookresowym - prezentowane obecnie szacunki ryzyka odnoszą się zaś do drugiego półrocza 2006 r.

Triumf usług

Badania ryzyka inwestycyjnego pokazują kilka ciekawych tendencji. Okazuje się, że ryzyko inwestycyjne jest niższe w usługach niż w przemyśle. Związane jest to po części z dynamicznym rozwojem sektora usługowego w ostatnich latach. Ponadto w usługach było i jest wiele małych branż o charakterze niszowym - ryzyko w tego typu działalnościach jest z reguły mniejsze niż w dużych branżach przemysłowych. Kolejna obserwacja związana jest ze strukturą własnościową badanych branż - w działalnościach, w których od długiego czasu dominuje sektor prywatny, ryzyko jest niskie. Za przykład może tu posłużyć większość branż usługowych, a w przemyśle - produkcja żywności. Na drugim biegunie lokują się działalności nie do końca sprywatyzowane, w których procesy restrukturyzacyjne są powolne. Wymienić tu trzeba przede wszystkim górnictwo, wiele branż przemysłu ciężkiego, a także kilka branż transportowych (np. transport kolejowy, wodny).

Najmniej ryzykownym działem przemysłu w drugiej połowie 2006 r. jest wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę i wodę. Ten duży dział przemysłowy charakteryzuje się od długiego czasu stabilnymi, korzystnymi wskaźnikami finansowymi oraz stabilnym popytem.

W kategorii małego ryzyka znalazła się też produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep. W tym dziale najlepiej kształtuje się sytuacja w branży zajmującej się wytwarzaniem części i akcesoriów samochodach. Wskaźniki finansowe producentów części są wyraźnie wyższe niż w przypadku producentów samochodów. Korzystnie na produkcję części i akcesoriów oddziałuje także wysoki popyt zagraniczny - części samochodowe są od kilku lat jednym z najważniejszych polskich produktów eksportowych.

Do kategorii małego ryzyka awansowała tym razem działalność wydawnicza, która pół roku wcześniej znajdowała się w kategorii średniego ryzyka. W kategorii małego ryzyka znalazły się takie branże, jak introligatorstwo i działalność wydawnicza, gdzie indziej niesklasyfikowana. Pierwsza z wymienionych branż cechuje się najwyższym w dziale, prawie 12-proc., wskaźnikiem rentowności netto. Nadal natomiast wysokim ryzykiem obarczone są takie branże wydawnicze, jak wydawanie gazet i wydawanie książek, choć druga z wymienionych działalności awansowała w obecnym rankingu z kategorii bardzo wysokiego ryzyka.

Awans do kategorii małego ryzyka przypadł też w udziale produkcji wyrobów chemicznych. Najwyższą rentownością w dziale charakteryzuje się produkcja gazów technicznych. Oprócz tej branży w kategorii małego ryzyka znajdują się jeszcze produkcja wyrobów kosmetycznych i toaletowych, produkcja chemikaliów, gdzie indziej niesklasyfikowanych. Przemysł chemiczny jest często dostarczycielem półproduktów dla innych sektorów przemysłowych, stąd dobra koniunktura w całym przemyśle znajduje pozytywne odzwierciedlenie w zmianach poziomu ryzyka inwestycyjnego w tym dziale.

Na drugim końcu rankingu przemysłowego znalazło się górnictwo węgla kamiennego i brunatnego - sektor obarczony najwyższym ryzykiem inwestycyjnym. Czynniki ryzyka w tym przypadku to przede wszystkim pogarszająca się sytuacja finansowa spółek węglowych, niepewna koniunktura na światowym rynku węgla i brak perspektyw na przeprowadzenie niezbędnych reform w sektorze. Silne związki zawodowe walcząc o prawa pracowników, szkodzą swoim firmom i mają negatywny wpływ na sytuację w branży.