Inwestowanie na zielonej trawie

Nie jest tajemnicą, że najtrudniej uzyskać kredyt bankowy na projekty typu green field. Takie przedsięwzięcia są największym wyzwaniem zarówno dla inwestora, jak i dla banku - przyznaje Olga Markiewicz-Puślecka, zastępca dyrektora Departamentu Finansowania Strukturalnego Banku BPH SA.

Nie jest tajemnicą, że najtrudniej uzyskać kredyt bankowy na projekty typu green field. Takie przedsięwzięcia są największym wyzwaniem zarówno dla inwestora, jak i dla banku - przyznaje Olga Markiewicz-Puślecka, zastępca dyrektora Departamentu Finansowania Strukturalnego Banku BPH SA.

Mimo to udział banków w rynku finansowania dłużnego inwestycji green field jest i tak niemały, większy niż funduszy venture capitał, choć tego typu projekty są niejako specjalnością tych funduszy. Jakie zatem warunki muszą spełnić inwestor i projekt, by bank zaangażował się finansowo w przedsięwzięcie green field? Jakie są procedury i standardy postępowania? Czego inwestorzy mogą od banków oczekiwać i jakie wymagania banki im mogą stawiać? Tematy te Olga Markiewicz-Puślecka omawiała podczas III Otwartej Konferencji Klubu CFO, która odbyła się 21 listopada ubiegłego roku.

Oto podstawowe cechy finansowania projektów inwestycyjnych typu green field. Polega ono na finansowaniu spółki celowej, utworzonej przez sponsorów projektu wyłącznie w celu realizacji danego przedsięwzięcia. Sponsorem projektu może być zarówno bezpośredni inwestor albo inwestorzy wnoszący kapitał do spółki celowej, jak również spółki-matki holdingów lub koncernów, zapewniające pierwotne źródło pochodzenia kapitału - posiadające pośredni udział w danym przedsięwzięciu i zapewniające mu potencjał rozwoju. Głównym źródłem spłaty kredytu są przyszłe strumienie pieniężne generowane przez przedsięwzięcie, a zabezpieczeniem kredytu są głównie jego aktywa (w formie majątku trwałego oraz praw spółki celowej zagwarantowanych na gruncie zawartych kontraktów). Rozważając zaangażowanie kapitałowe sponsora w przedsięwzięcie, możliwe są trzy typy finansowania: z regresem do sponsora projektu, z ograniczonym regresem oraz bez regresu. Decyzja banku o poziomie zaangażowania sponsora uzależniona jest od zidentyfikowanego przez bank ryzyka finansowania danego przedsięwzięcia.

Projekt pod lupą

Zanim bank zdecyduje się na finansowanie projektu, przyjrzy się uważnie przede wszystkim jego stronom (zarówno na etapie realizacji inwestycji, jak i w fazie operacyjnej), w tym ich doświadczeniu, a także strategii oraz sytuacji finansowej, ważnym umowom związanym z projektem, a także przeanalizuje budżet oraz projekcje finansowe sporządzone dla danego przedsięwzięcia. Projekcje finansowe powinny być sporządzone przynajmniej na przewidywany okres finansowania i muszą zawierać obok arkuszy wynikowych, czyli rachunku wyników, bilansu oraz rachunku przepływów pieniężnych, między innymi także informacje o założeniach przyjętych na potrzeby realizacji projektu. Nie bez znaczenia są również raporty rynkowe sporządzone przez niezależnych ekspertów a dotyczące rynku, na którym będzie działać spółka celowa. Mając przeanalizowany projekt oraz zidentyfikowane ryzyko projektu, bank sformułuje proponowaną strukturę finansowania bądź odniesie się do struktury finansowania zaproponowanej przez inwestora.

Ograniczanie ryzyka

Z punktu widzenia oszacowania i podziału rodzajów ryzyka projektu bardzo istotne znaczenie ma dokładne ustalenie głównych podmiotów związanych z projektem zarówno w fazie jego realizacji, jak i w fazie operacyjnej. Pomysłodawca przedsięwzięcia oraz gwarant kapitału, który ma być zaangażowany w projekt, dysponuje zazwyczaj doświadczeniem w sektorze, w jakim będzie działać spółka celowa. Inni uczestnicy przedsięwzięcia to: generalny wykonawca, dostawcy maszyn i urządzeń, operator, który będzie zarządzał projektem w okresie operacyjnym, gwaranci i ubezpieczyciele. Rzecz w tym, by alokować ryzyko projektu zgodnie z zasadą, że dane ryzyko powinna przejąć ta strona, która w najlepszy sposób potrafi je ocenić i zminimalizować.

Jednym z rodzajów ryzyka projektu jest opóźnienie w realizacji inwestycji oraz przekroczenie jej budżetu. Dlatego dobrze widziana przez bank jest umowa budowy obiektu pod klucz, zawierająca gwarancję ukończenia inwestycji w określonym terminie po określonej cenie. Zobowiązania generalnego wykonawcy wsparte są gwarancją dobrego wykonania. Umowa powinna przewidywać kary płatne na rzecz zamawiającego z tytułu niedotrzymania zobowiązań (najczęściej z tytułu niedotrzymania terminu oddania obiektu i/lub parametrów technicznych obiektu).

Innym obszarem ryzyka może być ograniczona dostępność lub niestabilność cen surowca. W przypadku realnego zagrożenia brakiem surowca do produkcji, rekomendowane jest podpisanie przez spółkę celową umowy na dostawę surowca. Umowa powinna być tak skonstruowana, by ograniczyć ryzyko nadmiernego wzrostu cen.

Ważne dla banku są kwalifikacje i doświadczenie kadry zarządzającej projektem, zarówno w fazie realizacji inwestycji, jak i później, w fazie operacyjnej.

Innym aspektem ryzyka operacyjnego jest ryzyko technologiczne i techniczne. Na etapie analizy projektu bank bada, jakie technologie mają być zastosowane w projekcie. Większe ryzyko występuje w przypadku technologii innowacyjnych, takich, które nie były jeszcze stosowane w żadnym przedsięwzięciu o podobnym profilu.

Bank zwraca również uwagę na zakres ochrony ubezpieczeniowej wykupionej przez spółkę projektową. Obok ubezpieczenia utraty majątku rekomendowane jest przez bank ubezpieczenie od utraty zysku.

W wybranych projektach bank stara się wbudowywać w strukturę finansowania rezerwę na obsługę zadłużenia. W niektórych projektach bank stosuje również dodatkową klauzulę ograniczenia wypłaty dywidendy przez spółkę celową. Tego typu klauzule uzgadniane są ze sponsorem projektu.

Rozważając finansowanie projektu inwestycyjnego, należy także mieć na uwadze ryzyko kursowe oraz ryzyko stopy procentowej. Waluta kredytu powinna być dostosowana do waluty przyszłych przychodów spółki. Zdarza się, że kontrakt z generalnym wykonawcą podpisany jest w walucie innej niż waluta kredytu. Gdy mówimy o finansowaniu długoterminowym, istotne jest również ryzyko stopy procentowej. W tych przypadkach warto odpowiednio rozważyć zabezpieczenie projektu przed ryzykiem kursowym i/ lub stopy procentowej poprzez zawarcie odpowiednich transakcji hedgingowych.

W obliczu wymogów Unii Europejskiej ważny jest również temat ochrony środowiska. Dlatego na etapie analizy projektu bank oczekuje przedstawienia stosownych analiz środowiskowych.

Znaczącą część ryzyka projektu można zaadresować w taki sposób, aby docelowa struktura finansowania była w pełni akceptowalna dla banku. Jednak w wybranych przedsięwzięciach pewne rodzaje ryzyka powinny być przejęte przez sponsora projektu.

VAT, doradcy, klauzule

Obecnie wiele firm chce skorzystać z dotacji unijnych. Należy więc uczynić struktury finansowania na tyle elastycznymi, by móc wbudować w nie ewentualne dotacje.

Udział zaangażowania sponsora i banku w budżecie projektu określany jest na podstawie kompletnego budżetu projektu uwzględniającego nie tylko koszty kontraktu budowlanego, przygotowania inwestycji, ale również koszty ubezpieczenia, prawne czy wydatki związane z pozyskaniem finansowania i koszty finansowania w okresie realizacji inwestycji. Należy jednocześnie pamiętać, że budżet projektu jest tworzony w oparciu o ceny netto. W związku tym niezbędne jest również zapewnienie finansowania podatku VAT, który w przypadku braku innych źródeł finansowany jest odrębnym kredytem. Źródłem spłaty kredytu na VAT są zwroty podatku VAT otrzymywane przez spółkę z urzędu skarbowego po rozpoczęciu działalności operacyjnej. Kolejnym ważnym elementem jest finansowanie kapitału obrotowego w okresie operacyjnym. Ustalić należy jego poziom oraz źródła - czy źródłem będzie dodatkowy kredyt bankowy, czy też dodatkowo zaangażowane środki sponsora projektu, na przykład w postaci pożyczki podporządkowanej spłacie kredytu.

Bank zazwyczaj korzysta z wiedzy i doświadczenia doradcy technicznego, który na etapie analizy projektu przez bank dokonuje weryfikacji przedstawionego przez inwestora budżetu i założeń przedsięwzięcia oraz zapisów umów wykonawczych. Na etapie realizacji inwestycji doradca techniczny banku monitoruje postęp prac budowlanych i wykończeniowych, wykorzystanie budżetu oraz zatwierdza faktury przedstawione przez kredytobiorcę do zapłaty ze środków pochodzących z kredytu.

Na koniec o wybranych klauzulach, których spółka może spodziewać się w umowie kredytowej. Bank, podejmując się finansowania przedsięwzięcia inwestycyjnego, chce mieć możliwość monitorowania działań spółki. Dlatego w umowie kredytowej znajdą się zapisy ograniczające rozporządzanie przez spółkę swoim majątkiem, zaciąganie dodatkowego zadłużenia, obciążanie majątku na rzecz stron trzecich (klauzula negative pledge) lub wypłaty dywidendy bądź też innych opłat na rzecz właściciela. Klauzula pari passu oznacza zobowiązanie do równego traktowania wierzycieli.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200