Informatyczne odwzorowanie ABC - Analiza kosztów działań ABC, cz. IV
- Arkadiusz Januszewski,
- 01.05.2004
Kryteria, które powinno spełniać oprogramowanie wspomagające implementację i stosowanie metodologii ABC/M, zależą od tego, do jakich celów zamierzamy tę metodologię wykorzystać. Niżej przedstawiono zbiór wymagań, który może stanowić wzorzec odniesienia przy analizie konkretnego narzędzia informatycznego.
Kryteria, które powinno spełniać oprogramowanie wspomagające implementację i stosowanie metodologii ABC/M, zależą od tego, do jakich celów zamierzamy tę metodologię wykorzystać. Niżej przedstawiono zbiór wymagań, który może stanowić wzorzec odniesienia przy analizie konkretnego narzędzia informatycznego.
Pożądane cechy pogrupowano następująco: wymagania w zakresie projektowania i architektury modelu oraz wymagania w zakresie możliwości wykorzystania danych z modelu. Do pierwszej grupy wymagań zaliczono:
- tworzenie dwóch poziomów przypisania kosztów,
- tworzenie wielopoziomowej sieci przypisań kosztów,
- elastyczne modelowanie,
- zwinięcia i rozwinięcia elementów modelu (konsolidacja).
Elastyczne modelowanie oznacza proste i gwarantujące zachowanie spójności modelu rekonfigurowanie ścieżek przypisań kosztów, dokonywanie wyborów spośród alternatywnych nośników kosztów i mierników efektywności oraz możliwość natychmiastowego analizowania danych w różnych układach. Zmiany w modelu powinny być możliwe do wykonania przez użytkowników systemu i nie powinny wymagać angażowania programistów.
Zobacz również:
- GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
- Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
- International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO
Elastyczność wiąże się z kolejną pożądaną cechą oprogramowania, tj. z możliwością dokonywania zwinięć i rozwinięć elementów modelu. Poszczególne elementy modeli ABC mają hierarchiczną budowę. Oznacza to, że np. zasób składa się z mniejszych zasobów, proces składa się z działań (działania z kolei z czynności), a obiekt kosztów składa się z mniejszych obiektów kosztów. Zatem podobnie jak ma to miejsce w przypadku ścieżek przypisań, tak i same elementy występują w strukturze wielopoziomowej. Istotne jest, aby oprogramowanie umożliwiało dokonywanie prostych agregacji (zwinięć), czyli sumowań, oraz dezagregacji (rozwinięć), czyli pokazania struktury kosztów każdego elementu na dowolnym poziomie hierarchii.
Do wymagań w zakresie możliwości wykorzystania danych z modelu zaliczono:
- dostępność informacji o całkowitych i jednostkowych kosztach obiektów kosztów,
- dostępność informacji o rozliczeniu kosztów zasobów i kosztów działań,
- analizę sieci przypisań kosztów,
- analizy typu what-if,
- mierzenie rentowności,
- stosowanie atrybutów w celu uzyskania dodatkowych przekrojów informacji,
- raportowanie obejmujące wiele okresów,
- wielowymiarowe analizy.
Inne ważne właściwości
Dla każdego zasobu powinniśmy mieć możliwość dowiedzenia się, w jaki sposób jego koszt został rozliczony na działania i dalej na obiekty kosztów, czyli inaczej mówiąc: jak wygląda dystrybucja kosztów w modelu (cost distribution). Istotne jest, aby oprogramowanie umożliwiało uzyskanie odpowiedzi na pytanie, jakim działaniom i w jakiej wysokości zostały przypisane koszty danego zasobu, a także jakim obiektom kosztów i w jakiej wysokości przypisano koszty danego zasobu. To samo dotyczy kosztów działań: jakim obiektom kosztów i w jakiej wysokości przypisano koszty danego działania.
Spełnienie powyższych dwóch wymagań zapewnia spełnienie kolejnego, czyli możliwość śledzenia ścieżek przypisań kosztów w obie strony, tj. od zasobów do obiektów kosztów (przepływ kosztów) oraz od obiektów kosztów do zasobów (odwrócony przepływ kosztów). Każda ze ścieżek jest rozgałęziona i ukazuje przypisania typu jeden-do-wielu (one-to-many).
Możliwość śledzenia odwróconego przepływu kosztów winna dodatkowo gwarantować przeprowadzanie analiz typu what-if. Dzięki takim analizom można uzyskać odpowiedzi np. na następujące pytanie: jak zmieni się zapotrzebowanie na działania (czyli nośniki kosztów) i zasoby, jeśli zmienimy wielkość lub strukturę produkcji. Spełnienie tego wymagania przez oprogramowanie ABC umożliwia wykorzystanie modelu do planowania kosztów i zastosowania budżetowania opartego na działaniach (Activity Based Budgeting).
Oprócz obliczania kosztów dla obiektów kosztów (globalnych i jednostkowych) system powinien mieć możliwość rejestracji przychodów ze sprzedaży. W konsekwencji jest wtedy możliwe analizowanie rentowności w samym systemie ABC, a nie poza nim.
Ważną cechą oprogramowania do obsługi ABC jest możliwość oznakowania elementów modelu dowolną liczbą atrybutów. Atrybuty, charakteryzując poszczególne elementy modelu (np. koszt zmienny/koszt stały, działanie niedodające wartości/dodające wartość w małym stopniu/dodające wartość w dużym stopniu, klient lokalny/klient zamiejscowy), dostarczają dodatkowych kryteriów dla grupowania danych i ukazywania ich w rozmaitych przekrojach. Stosowanie atrybutów zdecydowanie rozszerza możliwości analizy modeli ABC.
Kolejną cechą ważną w analizie modeli ABC jest uwzględnienie raportowania obejmującego wiele okresów. Umożliwia to śledzenie trendów i określanie tendencji.